Ο πόλεμος της κλωνοποίησης του δίσκου

Συνταξη / Επιμελεια: Θεόδωρος Χατζηκώστας | 03 Ιανουαριου 2020
Posted in υλικό - Αποθηκευτικά Μέσα

Με την έλευση των SSD, εμφανίστηκε και μια νέα γενιά προγραμμάτων που μας επιτρέπουν να μεταφέρουμε το σύστημα μας από έναν δίσκο σε άλλο, δηλαδή να το κλωνοποιήσουμε (cloning) σε ένα νέο μέσο. Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε ορισμένες παραμέτρους και θα δώσουμε συμβουλές για να προσπεράσετε ανώδυνα τις τυχόν δυσκολίες.

Η κλωνοποίηση ιστορικά

Και στην αρχή εγέννετω φως, υπό την μορφή του Norton Ghost του γνωστότερου ίσως προγράμματος κλωνοποίησης του αρχαίου κόσμου, κάπου πριν 25 χρόνια. Το Ghost μπορούσε να κάνει ότι ακριβώς ζητούσε ο μέσος χρήστης: Να αντιγράψει ένα δίσκο σε έναν άλλο, μαζί με ένα-δύο ακόμη μερεμέτια. Cool! Δυστυχώς το Ghost άλλαξε, μετακινήθηκε σε μια άλλη μορφή και έτσι τη θέση του στην αγορά την πήραν δύο ντουζίνες άλλα προγράμματα, που πλέον ήταν συμβατά και ικανά να μεταφέρουν κάθε σύγχρονο λειτουργικό σύστημα από τον ένα δίσκο στον άλλο.

Η κλωνοποίηση σήμερα, δεν είναι μια απλή αντιγραφή. Τα σύγχρονα προγράμματα κάνουν πολλά περισσότερα από το να ρυθμίζουν το μέγεθος των partitions ανάλογα με την χωρητικότητα του δίσκου προορισμού. Αν λ.χ. πάρετε έναν δίσκο και τον κλωνοποιήσετε σε έναν άλλο ο οποίος όμως βρίσκεται τοποθετημένος σε έναν διαφορετικό υπολογιστή, τότε το πρόγραμμα θα προσπαθήσει να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες ώστε τα Windows να μπορέσουν να εκτελεστούν παρά την αλλαγή στο λογισμικό.

«Δεν συμβαίνει έτσι κι αλλιώς αυτό;»

«Όχι» είναι η απάντηση. Ναι, τα Windows και οποιοδήποτε σύγχρονο λειτουργικό σύστημα, θα εντοπίσουν αλλαγές σε συσκευές και θα εγκαταστήσουν νέους drivers, αλλά όσον αφορά κάποια συγκεκριμένα πράγματα, το μόνο που θα καταφέρουν να κάνουν χωρίς την βοήθεια του προγράμματος κλωνοποίησης είναι συνεχείς επανεκκινήσεις.

Προγράμματα 

Το πρώτο λογισμικό που μου έρχεται στο μυαλό δεν είναι άλλο από το Acronis True Image. Ναι, είναι εμπορικό, ναι είναι τσουχτερούτσικο (δηλώστε κάτοικος US μπας και το αγοράσετε φθηνότερα), αλλά, είναι ίσως το πληρέστερο λογισμικό. Μετά από αυτό υπάρχουν πολλά άλλα όπως το δημοφιλές Clonezilla, που ναι μεν είναι δωρεάν αλλά από την άλλη το user interface θα σας θυμίσει κάτι από τις ANSI προ-internet εποχές των BBS της δεκαετίας του ’80. Ανάμεσα σε αυτά τα δύο θα βρείτε το AOMEI Backupper, Macrium Reflect free,  κ.λπ. Μιλάμε πάντα για λογισμικά που μπορούν να τρέξουν από μόνα τους μέσω bootable CD ή USB!

Τι πρέπει να προσέξουμε όταν κλωνοποιούμε το σύστημα μας

Να μια λίστα με καλές συμβουλές που θα σας σώσουν από πολύ χαμένο κόπο και χρόνο:

1. Αν το πρόγραμμα κλωνοποίησης δεν μπορεί να αλλάξει το μέγεθος των partitions τότε κατά πάσα πιθανότητα το NTFS file system σας έχει κάποια λάθη και πρέπει να επισκευαστεί. Δεν είναι κάτι το σοβαρό: Κάντε δεξί κλικ στον δίσκο σας μέσα από τα windows και επιλέξτε Ιδιότητες -> Εργαλεία -> Έλεγχος για σφάλματα. Αν είστε πιο hard-core ανοίξτε ένα παράθυρο command line (Windows Key+R και πληκτρολογούμε cmd) και μετά chkdsk c: /f (ή d: ή οτιδήποτε ανάλογα με το drive που θέλετε να μεταφέρετε).

2. Πολύ σημαντικό: Αν θέλετε να αντικαταστήσετε τον εσωτερικό δίσκο ενός laptop με ένα SSD, και χρησιμοποιείτε κάποιου είδους USB docking station για να γίνει η δουλειά, πρώτα ΕΓΚΑΤΑΣΤΗΣΤΕ το SSD στη θέση του παλιού δίσκου και βάλτε τον παλιό δίσκο (από τον οποίο θέλετε να μεταφέρετε τα δεδομένα) στο USB docking station και όχι ανάποδα. Όπως προαναφέρθηκε, το λογισμικό κλωνοποίησης, ελέγχει ποιος είναι ο controller προορισμού και κάνει τις απαραίτητες ρυθμίσεις. Αν εσείς κάνετε το λάθος πρώτα να αντιγράψετε από τον παλιό δίσκο στο SSD βάζοντας το τελευταίο στο docking station, τότε μόλις το καρφώσετε στην SATA ή M.2 θύρα, θα διαπιστώσετε πως δεν θα μπορεί να εκκινήσει τα Windows!

Μπορώ να κλωνοποιήσω τα Windows μου από SATA δίσκο/SSD σε NVMe (M.2) δίσκο;

Ναι, εφόσον μιλάμε για Windows 8/8.1/10. Το λογισμικό κλωνοποίησης (τουλάχιστον το Acronis) θα προβεί στην εγκατάσταση των κατάλληλων drivers.

Μπορώ να κλωνοποιήσω Windows 7 από SATA δίσκο/SSD σε NVMe (M.2) δίσκο;

Όχι, αλλά ναι! Βλέπετε, η Microsoft είχε κάποτε κυκλοφορήσει έναν generic NVMe driver για Windows 7 ο οποίος και μαζί με την λήξη της υποστήριξης για τα Windows 7… αποκαθηλώθηκε από το site της!

Ακόμη χειρότερα, ο driver αυτός υπάρχει σε μορφή executable patch για ήδη εγκατεστημένες εκδόσεις, και όχι ως αρχεία συστήματος κατά την διάρκεια της εγκατάστασης.

Ου φοβού. Μετά από ώρες πειραματισμών, ο γραφών τεχνικός βρήκε την πατέντα. Κατ' αρχάς θα πρέπει να κατεβάσετε ένα από τα δύο –δυσεύρετα πλέον– προγράμματα με τους drivers της Microsoft, εδώ:

 Windows7 x86

 Windows7 x64

Κατόπιν, boot-άρετε κανονικά από τον παλιό δίσκο, μπαίνετε στα Windows και εκτελείτε το patch που αντιστοιχεί στο σύστημα σας. Έπειτα, εκτελείτε κανονικά το πρόγραμμα κλωνοποίησης και αν όλα πάνε καλά, το σύστημα σας θα χρησιμοποιήσει τον generic driver της Microsoft που εγκαταστήσατε! Ίσως αυτό να πιάνει και με Vista με κάποιες μικροαλλαγές.

ΥΓ. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και στην περίπτωση που θέλουμε να κάνουμε «καθαρή» εγκατάσταση των Windows 7 σε NVMe M.2 δίσκο. Μόνο που σε μια τέτοια περίπτωση, θα πρέπει να φτιάξετε ένα bootable CD που να περιέχει τα Windows 7 μαζί με τους απαιτούμενους drivers στο κατάλληλο κατάλογο. Είναι λίγο ζόρικο, αλλά εφικτό.

Μπορώ να κλωνοποιήσω Windows XP από SATA δίσκο/SSD σε NVMe (M.2) δίσκο;

Αν τα Windows 7 δεν έχουν πλήρη υποστήριξη SSD και NVMe τότε τα Windows XP ανήκουν στην κατηγορία του… ακαταλόγιστου. Θεωρώ πως είναι βλασφημία να προσπαθεί κάποιος να εγκαταστήσει Windows XP σε NVMe M.2 drive.

Η μητρική μου δεν «βλέπει» το M.2 drive ή/και κλωνοποίησα τα Windows μου σε M.2 drive αλλά αυτό πάει αργά.

Πρώτον, ελέγξτε αν το M.2 drive που αγοράσατε είναι τύπου PCIe ή SATA. Αν είναι το δεύτερο, τότε η ταχύτητα των 550/550 είναι η μέγιστη που μπορείτε να πετύχετε και στην πράξη, αγοράσατε ένα SATA SSD σε μέγεθος M.2.

Αν αυτό δεν ισχύει, ελέγξτε αν η μητρική σας υποστηρίζει PCIe M.2. Πολλές από τις πρώτες φτηνές μητρικές (Ειδικά της intel – βλέπε B150 chipset κτλ) είχαν μεν M.2 connector αλλά αυτός δούλευε μόνο σε SATA mode.

Κατά τρίτον, υπάρχουν μητρικές που με.. πατέντα, μπορούν να «δουν» PCIe M.2 drives. Για παράδειγμα, η Asus Β150Μ-Α/Μ.2  παρά το άχρηστο chipset που φοράει, μπορεί να δει ένα PCIe M.2 drive, αρκεί να  απενεργοποιήσετε το SATA1 port (Αυτά συμβαίνουν όταν τα PCIe lanes του chipset είναι περιορισμένα).

Όπως και να έχει, στο τέλος της διαδικασίας, «τρέξτε» και ένα Crystaldiskmark benchmark για να ελέγξετε τις ταχύτητες που πιάνει ο νέος σας, δίσκος.

Μπορώ να κλωνοποιήσω σε RAID array;

Όσο κουλό και να ακούγεται, ναι -υπό συνθήκες πάντα. Σε γενικές γραμμές, επειδή τα RAID arrays (1,5) χρησιμοποιούνται για ασφάλεια δεδομένων, είναι προτιμητέο να κάνετε καθαρή εγκατάσταση παρά να προσπαθήσετε να κλωνοποιήσετε το σύστημα σε αυτά. Αν όμως επιμένετε, ψάξτε τα specs του προγράμματος κλωνοποίησης για το τι λειτουργικό και τι controller υποστηρίζει!

Γρήγορα tips

Όταν τελειώσετε την κλωνοποίηση, μην ξεχάσετε να αποσυνδέσετε τον πηγαίο δίσκο (από τον οποίο έγινε η αντιγραφή) πριν boot-άρετε στον νέο. Επειδή ο κλώνος περιέχει κάποιες πληροφορίες που πρέπει να είναι μοναδικές για κάθε δίσκο, αν δεν το κάνετε, ίσως λάβετε κάποιο σφάλμα.

Επίλογος

Δεν είναι ούτε δύσκολο ούτε και πολύπλοκο να κλωνοποιήσει κάποιος τα Windows και σίγουρα δεν είναι υποχρεωτικό μαζί με την αλλαγή δίσκου να χρειαστεί να εγκαταστήσετε τα πάντα από την αρχή. Τα προγράμματα κλωνοποίησης θα σας σώσουν από ημέρες ταλαιπωρίας, επανεγκατάστασης και παραμετροποίησης, ενώ μπορούν να κρατήσουν και αυτούσιες εικόνες του λειτουργικού σας συστήματος ως backup σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά στον νέο σας δίσκο!