Συγκριτικό προγραμμάτων NAS, έτος 2020

Συνταξη / Επιμελεια: Θεόδωρος Χατζηκώστας | 30 Μαρτιου 2020
Posted in υλικό - Αποθηκευτικά Μέσα

Πριν τρεισήμισι συναπτά έτη, είχαμε παρουσιάσει τα γνωστότερα δωρεάν προγράμματα κατασκευής σπιτικού ή και επαγγελματικού NAS. Σήμερα, η ανάγκη ύπαρξης ενός ασφαλούς αποθηκευτικού χώρου στο σπίτι ή στον εργασιακό χώρο καθίσταται επιτακτικότερη από ποτέ. Σε αυτό το άρθρο, θα ρίξουμε μια γρήγορη ματιά στις κυριότερες δωρεάν διανομές, θα επισημάνουμε τα καλά και τα κακά τους, θα τις συγκρίνουμε με τα έτοιμα συστήματα της αγοράς και θα βγάλουμε την ετυμηγορία μας.

Τι πραγματικά είναι το NAS;

Στα αρχαία χρόνια, είχαμε τον file server (ή απλά τον server), δηλαδή έναν υπολογιστή στο δίκτυο που ήταν αφιερωμένος στο να αποθηκεύονται σε αυτόν, όλα τα δεδομένα. Ήταν ουσιαστικά ένα NAS (Network Attached Storage) πριν το NAS. Κάποια στιγμή έκαναν δειλά-δειλά την εμφάνιση τους στη λιανική, κάποια «κουτιά» σε μέγεθος τούβλου που συνήθως είχαν έναν αδύναμο μεν, αλλά μικρής κατανάλωσης ARM επεξεργαστή και που ήταν αφιερωμένα να διατελούν αυτή ακριβώς τη δουλειά – να προσφέρουν αποθηκευτικό χώρο και ασφάλεια δεδομένων μέσω του τοπικού δικτύου.

Σήμερα το ακρωνύμιο NAS είναι μάλλον μειωτικό για αυτές τις συσκευές. Προσφέρουν δεκάδες υπηρεσίες, και αποτελούν ουσιαστικά έναν mini-server.

Στο OEM.gr αν έχουμε καλύψει έναν τομέα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αυτός δεν είναι άλλος από τα NAS. Ξεκινώντας από το 2010 παρουσιάσαμε το IcyBox IB-NAS3221, και μετά συνεχίσαμε με τα DLink DNS-320 και DNS-345 (2012), το Synology DS412+ (2013), το DNS-327L (2014), DNS-340L (2015) και φυσικά το συγκριτικό των NAS προγραμμάτων του 2017. Από τότε, πολλά άλλαξαν. Η DLink σιωπηρά έκλεισε την cloud υπηρεσία και δεν νοιάστηκε να ανανεώσει τον kernel ώστε να ξεκολλήσει από το SMB1 την ίδια στιγμή δεν υπήρχαν updates για τα 4K (Advanced format) drives. Μεγάλη απογοήτευση, γιατί είναι μεγάλη εταιρεία και προσωπικά το θεωρώ ανεύθυνο και αντιεπαγγελματικό να κόβεις με το έτσι θέλω υποστήριξη, add-ons και mydlink, ειδικά όταν αυτό αφορά και ακριβά μοντέλα τα οποία διαφημίστηκαν με αυτές τις επιλογές όταν πουλήθηκαν.

Και τα δωρεάν προγράμματα NAS;

Για να είμαστε ειλικρινείς, όταν αγοράζεις ένα «καλό» NAS, όπως λ.χ. ένα branded 6-bay κουτί, δεν σκας ένα χιλιάρικο για το υλικό. Ένα Celeron-based PC με 4GB RAM κοστίζει λιγότερο από €220. Τι πληρώνεις τότε; Το housing φυσικά (το φυσικό κουτί με τις θέσεις για δίσκους) και κυρίως, το λειτουργικό σύστημα, την καρδιά του NAS. Και εδώ, ερχόμαστε για δεύτερη φορά να διερευνήσουμε τις επιλογές μας: Τα δωρεάν προγράμματα NAS, με τα οποία μπορείτε με μικρό έως μηδενικό κόστος να αξιοποιήσετε ένα παλιό ή ένα φτηνό PC, κάνοντας το να διαμοιράζει και να προστατεύει τα πολύτιμα σας, αρχεία!

Τι απέμεινε και τι άλλαξε σε σχέση με το προηγούμενο συγκριτικό μας

Ας ρίξουμε μια ματιά στο τότε κα το τώρα:

Πριν προλάβετε να πείτε κάτι, ναι, απορρίψαμε οτιδήποτε non-bootable που πατάει απλά ως λογισμικό πάνω στα ήδη εγκατεστημένα Windows ή σε οποιοδήποτε προϋπάρχων λειτουργικό. Σε σχέση με το παλαιότερο μας συγκριτικό, αφαιρέσαμε το OpenFiler καθώς αποτελεί ένα νεκρό project με προβλήματα, το CryptoNAS για τον ίδιο λόγο, καθώς και το Nexenta που δείχνει να έχει πάρει τον full commercial δρόμο. Για τις ανάγκες του τεστ δε, χρησιμοποιήσαμε ένα γλυκό παλιό Shuttle PC με δύο 16/64GB USB3.0 sticks για boot, 8GB DDR3 RAM και έναν γέρο-Core i3-2100 μαζί με έναν-δύο δίσκους 500GB για μόστρα.

Έτσι ξεμείναμε με αυτά:

Ας μοιραστούμε μερικές από τις εμπειρίες μας, μαζί σας!

Αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε με τα εύκολα και μάλλον καλά κάναμε! Η stable έκδοση του EasyNAS είναι ακριβώς αυτό που διατείνεται: Απλή και εύκολη! Η εγκατάσταση είναι 2-3 ερωτήματα σε ένα απλό μα πρακτικό ANSI περιβάλλον, και είστε πανέτοιμοι.

Το web-interface της έκδοσης 0.8 θυμίζει κάτι από Mac, αλλά γενικά δεν εντυπωσιάζει, από την άποψη πως λ.χ. αν φτιάξετε ένα group χρηστών, αυτό δεν εμφανίζεται αμέσως και πρέπει να κάνετε refresh στη σελίδα κάτι που ίσως αρχικά σας μπερδέψει.

Για όποιον δεν θέλει να χαθεί στα μενού και στα υπο-μενού, το EasyNAS είναι παράδεισος - στα δεξιά έχετε όλες τις επιλογές και αριστερά τα περιεχόμενα τους. Το γραφικό περιβάλλον είναι απλό αλλά όμορφο και εύκολο για το μάτι, δεν θα κουράσει ούτε τους νέους, ούτε τους εμπειρότερους. Όσον αφορά τις εκτός NAS (χρήστες, ομάδες, shares) παροχές, αυτές είναι λίγες (υπάρχει web-server πάντως) και όποιος ψάχνει για μελλοντική επέκταση και χρήση άπειρων add-ons, μάλλον θα απογοητευτεί.

Το ενδιαφέρον στο EasyNAS είναι πως υπάρχει και η 1.0beta3 έκδοση την οποία και δοκιμάσαμε. Σε αυτή την περίπτωση, η πρώτη διαφοροποίηση είναι τα γραφικά κατά την εγκατάσταση που προσπαθούν να κρύψουν τις καταιγίδες των ANSI texts με κάποια... CGA bitmaps.

Το web-interface της 1.0beta3 από την άλλη, όντως είναι ιδιαίτερα διαφοροποιημένο: Σίγουρα πολύ πιο όμορφο, διατηρεί την απλότητα και την πρακτικότητα και θα του βάζαμε από τώρα άριστα αν δεν παρουσίαζε δύο κύρια θέματα που ελπίζουμε να οφείλονται στην beta: Αργή ανταπόκριση την ίδια στιγμή που σου δίνει ώρες-ώρες την εντύπωση πως λ.χ. τα γραφικά του cpu/network/memory usage, αναπαριστούν τυχαίες τιμές. Όταν βγει η πρώτη stable version, και έχοντας δει όλα τα άλλα προγράμματα (και τα προβλήματα τους), πιστεύουμε πως το EasyNAS v1.0 θα είναι ότι κοντινότερο στις εμπορικές προτάσεις όσον αφορά την ευχρηστία.

Στο παλαιότερο συγκριτικό μας, το NAS4Free μας είχε γοητεύσει αλλά και απογοητεύσει. Ισχυρό, γρήγορο μα διάολε, πολύ πολύπλοκο για τον μέσο χρήστη.

Η εγκατάσταση ξεκινάει με τις κλασσικές text καταιγίδες των linux live-CDs. Μόνο που στην περίπτωση μας, η εγκατάσταση κολλούσε μετά από ένα σημείο. Κατάρα! Το πρόβλημα έγκειται στο ότι υπάρχει άλλο image file για USB και άλλο για CD εγκατάσταση έστω κι αν αυτό δεν αναφέρεται ρητά στην σελίδα που σου λέει απλά download. Αφού την πατήσαμε ως πρωτάρηδες, το σύστημα boot-άρε κανονικά, μπήκαμε στο web-interface μα πουθενά SATA δίσκος. Επιστρέφουμε στα ANSI, και αντί της live-USB αηδίας, εγκαθιστούμε το XigmaNAS από το boot-USB stick σε ένα δεύτερο USB stick. Piece of cake! Σχεδόν.

Το LiveUSB αδυνατεί να εγκατασταθεί στο διπλανό USB stick. Άπειρες προσπάθειες, diskpart -> clean, εγκατάσταση, αποτυχία. Αλλάζουμε ρυθμίσεις στο BIOS σε IDE mode μπας και δούμε έτσι το drive τουλάχιστον -ξανά αποτυχία.

Κάπου εκεί σταματήσαμε την προσπάθεια να βρούμε τον... χαμένο δίσκο. Το XigmaNAS είναι ισχυρό και προσπαθεί να κοιτάξει κατάματα την κορυφή και τα καταφέρνει χάρης την άριστη απόκριση του web-interface και τις μεγάλες δυνατότητες τόσο στο απλά όσο και στα add-ons, αλλά προφανώς εξαρτάται από το hardware που θα συνεργαστεί, αν και είναι παράλογο να μην μπορεί να αναγνωρίσει τα SATA ports ενός πανάρχαιου H67 chipset (που προορίζονταν για  επεξεργαστές Core i3/i5 2^ης και 3^ης γενιάς).

Την τελευταία φορά που το συναντήσαμε, το RockStor ήταν μια εμπορική εφαρμογή που παρείχε μια  δωρεάν έκδοση στις μάζες. Σήμερα δείχνει να είμαι μια δωρεάν εφαρμογή που μπορείς να πληρώσεις μια μικρή συνδρομή το χρόνο (20 λίρες) αν θέλεις. Σε σχέση δε με την πρώτη μας απόπειρα, σε αυτό το review τα πράγματα κύλισαν πιο καλά. Η πρώτη εγκατάσταση -που εξακολουθεί πάντως να παίρνει πολύ ώρα σε σχέση με τα άλλα προγράμματα- γίνεται μέσω ενός όμορφου GUI. Το RockStor δείχνει να μην δέχεται να εγκατασταθεί σε USB stick, άρα θα πρέπει να θυσιάσετε ένα SATA port. Όταν η διαδικασία αυτή τελειώσει, απαιτείται ένα απλό login και μετά όλα τα λοιπά παραμετροποιούνται μέσω του web-interface που είναι μεν καλοφτιαγμένο, αλλά κάπως αργό σε απόκριση. Η διανομή προσφέρει όλα τα τυπικά sharing protocols, έχει πολλά καλούδια αλλά δείχνει ημιτελής, ή για να το θέσουμε πιο απλά, όχι εμπορική. Εμείς λ.χ. προσπαθήσαμε να ξεκινήσουμε την υπηρεσία του replicator που ως ιδέα είναι πολύ καλό, μα λάβαμε με το καλημέρα error. Σίγουρα αυτό δεν δείχνει καλό, ειδικά όταν συνυπολογίσουμε το μάλλον αργό development του project. Αν υπάρχει δε, μια ατραξιόν για το RockStor, αυτή δεν είναι άλλη από την υπηρεσία των add-ons (Rocks-on) που προσφέρει ένα μεγάλο εύρος χρήσιμων εφαρμογών που πατάνε στο επίπεδο του cloud.

Το κορυφαίο ως τίτλος πρόγραμμα NAS, το FreeNAS, αν και θεωρητικά εγκαθίσταται σε USB stick, εμάς δεν μας έκανε τη χάρη και τελικά καταλήξαμε στον σκληρό δίσκο. Σε σχέση με τα στραβά που επισημάναμε πριν τρία χρόνια, δεν δείχνει κάτι να άλλαξε. Για να ξεκινήσουμε με αυτά, το FreeNAS ζητάει υπερβολικά πολλά resources. Τα 8GB (το ελάχιστο) απαιτούμενη RAM είναι υπερβολή όταν λ.χ. επαγγελματικά NAS την βγάζουν με 4GB. Το ότι όταν πάτε να δημιουργήσετε έναν χρήστη θα βρείτε… 32 προϋπάρχοντες που εξυπηρετούν διάφορους σκοπούς, add-ons, deamons και υπηρεσίες, δεν είναι καλό. Είμαστε πιο αυστηροί με το FreeNAS σχετικά με οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα, γιατί πολύ απλά είναι κορυφαίο και θα έπρεπε να ρίχνει κοφτές ματιές στο UI επαγγελματικών NAS, εκεί που σε πέντε λεπτά νιώθεις βασιλιάς, εκεί που ποτέ δεν θα νιώσεις πως πνίγεσαι, εκεί που υπάρχουν φιλικά μενού και οδηγοί που θα σε πάρουν από το χεράκι και θα σε καθοδηγήσουν σε αυτό που θέλεις να κάνεις. Τρία χρόνια μετά, το FreeNAS εξακολουθεί να περιμένει από τον χρήστη να το μάθει και όχι αυτό να προσπαθήσει να προσεγγίσει τον χρήστη. Κάποια NAS προγράμματα έχουν κάνει μικρά ή μεγαλύτερα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, το FreeNAS, όχι. Παράδειγμα διαφοράς φιλοσοφίας: Όταν ο χρήστης ψάχνει να βρει τους δίσκους του, σε ένα commercial NAS θα δει το όνομα και την χωρητικότητα του drive λ.χ. “Drive 1 - Seagate 500GB” . Στο FreeNAS και στην πλειοψηφία των δωρεάν προγραμμάτων που δοκιμάσαμε, ο ίδιος χρήστης θα πέσει πάνω σε στον κωδικό οργάνωσης δίσκων της linux διανομής – σε μια άχρηστη δηλαδή πληροφορία.

Αφήνοντας τα στραβά, ναι το FreeNAS είναι πολύ δυνατό σε κάθε τομέα. Το web interface του αποκρίνεται αστραπιαία και ξεχωρίζει σε σχέση με τα περισσότερα ανταγωνιστικά προγράμματα. Τα services πλήρης, τα  add-ons ατελείωτα, jails, VMs, everything.

Το FreeNAS ενοποιείται στις μέρες μας, με το TrueNAS Core. Εγκαταστήσαμε το τελευταίο και το interface είναι βασικά ολόιδιο, οπότε μην ψάχνετε για κάτι νέο. Η γνώμη μας, λοιπόν, είναι πως αν είστε κάποιος με γνώσεις πάνω του μέσου όρου που σκοπεύει να επενδύσει χρόνο σε κάτι που μπορεί να κάνει τα πάντα, ναι, το FreeNAS/TrueNAS Core είναι αυτό που ζητάτε, γιατί έχει τα πάντα και γιατί είναι «ζωντανό» σε εξέλιξη και με τεράστια βάση χρηστών. Για τους λοιπούς που ψάχνουν για ένα απλό ή έστω για ένα λιγότερο ταλαντούχο NAS, δεν ξέρω αν η πολυπλοκότητα και η ανάγκη πόρων μπορούν να αντισταθμίσουν τα οφέλη.

Το OMV το δοκιμάσαμε τελευταίο, έχοντας τις μεγαλύτερες ελπίδες για αυτό, καθώς ήταν ο νικητής του τελευταίου μας, συγκριτικού, όντας το πιο «φιλικό» λογισμικό.

Πράγματι, η τελευταία έκδοση ξεκινάει όμορφα, ορίζουμε την Ελληνική γλώσσα, και με τα ANSI να κρύβουν τα ποτάμια των linux logfiles, προχωράμε κανονικά. Σχεδόν. Η εγκατάσταση κολλάει χωρίς λόγο στην ρύθμιση δικτύου, και εν τέλει, αποσυνδέουμε το καλώδιο δικτύου και ξεκινάμε από την αρχή για να τα καταφέρουμε. Ψιλοχαμαλοδουλειά, αλλαγή ρυθμίσεων, και στο τέλος, επιτέλους ώρα για το web-interface.

Θα είμαι ειλικρινής: Ήλπιζα σε μια όαση ως προς την διεπαφή, αλλά στην πράξη, το interface του OMV, δεν δείχνει να έχει εξελιχθεί ή για την ακρίβεια δεν δείχνει να θέλει να εξελιχθεί σε σχέση με τις παλαιότερες εκδόσεις.

Παραμένει το πιο λογικό και εύκολο στην παραμετροποίηση, ελαφρύ με πολλές επιλογές, διαθέτει Ελληνικό μενού και φιλικότητα, είναι τακτοποιημένο μεν, αλλά…

Ποιος είναι το "αλλά"; Το interface δεν είναι αυτό που θα σε κάνει να πεις «ξεχωρίζει». Σίγουρα δεν θα σε παιδέψει όπως άλλα λογισμικά πάντως, τουλάχιστον αφότου τελειώσει η εγκατάσταση.

Το OMV έχει ΠΟΛΥ community υποστήριξη από πίσω του, και πολλές μεγάλες εταιρείες το έχουν επιλέξει ως εργαλείο τους, με αυτό να αποτελεί εχέγγυο για όποιον θέλει να σιγουρευτεί πως ο χρόνος που θα επενδύσει σε αυτό, δεν θα πάει χαμένος, ενώ είναι από τα προγράμματα με τις πιο χαμηλές απαιτήσεις σε μνήμη (1GB).

Τί δεν καλύψαμε;

Υπάρχουν και άλλα ενδιαφέροντα λογισμικά όπως το Amahi home server που παρά την χαριτωμενιά του, δείχνει ιδανικό για σπιτική χρήση, το Turnkey hub που είναι με συνδρομή ενώ η δωρεάν έκδοση, well, σε πρήζει να συνδεθείς με ένα Amazon Web Services account –οι άνθρωποι λειτουργούν λες και θέλουν να αποτρέψουν τους χρήστες να ρίξουν ένα βλέφαρο στο λογισμικό τους!

Και ο νικητής είναι

Κανένας. Ναι, έχουμε ισοβαθμία στη μετριότητα, και όσο και να γελάσουν χίλιοι admins που έχουν εγκαταστήσει χίλιους servers με FreeNAS ή OMV, αυτή είναι η δική μας άποψη και θα εξηγηθούμε:

Έχετε δοκιμάσει να παραμετροποιήσετε ένα εμπορικό NAS, από το πιο απλό με ευφυΐα κάμπιας, έως το πιο σοφιστικέ; Δοκιμάστε τις προτάσεις από Synology, QNAP, Asustor, Lenovo κ.λπ. Ξέρετε τι ΔΕΝ θα συναντήσετε; Δεν θα συναντήσετε την συνεχή εμμονή του λογισμικού να σας παρουσιάσει τις linux καταβολές του. Δεν μιλάω για την εγκατάσταση (που φυσικά είναι μια αναγκαστική διαδικασία στα δωρεάν NAS προγράμματα). Αναφέρομαι στα μενού, στους wizards, στην ευκολία. Αυτή η επιμονή/εμμονή σε άπειρες άχρηστες πληροφορίες για εμένα δεν έχει λογική.

Πολλά από τα προγράμματα που δοκιμάσαμε, θα σας αναγκάσουν να λερώσετε τα χέρια σας με command line για να επιλύσετε θέματα. Ο μέσος χρήστης που θέλει να εμπιστευτεί τα δεδομένα του σε μια πλατφόρμα NAS, δεν το χρειάζεται και δεν το θέλει αυτό. Ο μέσος χρήστης είτε πρόκειται για σπιτικό NAS είτε για μια επιχείρηση 12 εργαζομένων, θέλει σιγουριά και όσο το δυνατόν να μην ασχολείται με χαμαλοδουλειά.

Κάποιος θα μπορούσε εδώ να αναρωτηθεί, γιατί να μην στήσουμε σε ένα PC Windows 10 με RAID1, να φτιάξουμε δύο κοινόχρηστους φακέλους και να τελειώνουμε. Υπάρχουν έξι-οκτώ λόγοι όταν μιλάμε για ένα απλό NAS και δέκα-εκατό όταν αναφερόμαστε σε ένα εξελιγμένο NAS. Χωρίς να θέλουμε να κάνουμε διαφήμιση (σιγά μην διαφημίζονταν σε site 800 viewers η Synology), μπείτε σε αυτό εδώ το online demo.

Δεν θα βρείτε σε κανένα από τα πέντε προγράμματα που εγκαταστήσαμε, την ευκολία εγκλιματισμού και χρήσης ακόμη και αν κάποια από αυτά, προσφέρουν συγκρίσιμα add-ons και υπηρεσίες.

Αν κάποιος θέλει την εγγύηση του καλύτερου προγράμματος, την εγγύηση των δεκάδων χιλιάδων χρηστών που το χρησιμοποιούν και δεν ενδιαφέρεται για επιπλέον κόστη ενώ έχει χρόνο και γνώσεις για να ασχοληθεί με το documentation, τότε το FreeNAS είναι κορυφαίο. Εναλλακτικά και αν δεν θέλετε να ξοδέψετε χρήματα σε RAM το OMV ακολουθεί κατά πόδας όπως και τα XigmaNAS και Rockstor με το τελευταίο αν και με τεράστια ποικιλία add-ons, να χάνει πόντους λόγω αργού development και commercial καταβολών.

Στον αντίποδα όλων των παραπάνω, αν απλά θέλετε να στήσετε ένα τυπικό NAS server χωρίς φανταζέ add-ons που δεν θα σας βγάλει την πίστη στη χρήση και τη συντήρηση, νομίζω πως το FreeNAS v1.0 όταν με το καλό βγει, θα είναι η καλύτερη δυνατή επιλογή.

Ραντεβού το 2023, καλή ώρα!