Οι καταναλωτές θέλουν «ηθικά» προϊόντα

10 Ιουνιου 2010
Posted in Επικαιρότητα

Οι αυτοκτονίες στη Foxconn αναδείχθηκαν και οδήγησαν σε βελτιώσεις εξαιτίας της σχέσης της με τη Δύση...

Η πιο κυνική εκτίμηση θέλει τις αυτοκτονίες στους εργασιακούς χώρους να συνδέονται όχι τόσο με τις συνθήκες δουλειάς, αλλά με τον αδύναμο ψυχισμό των θυμάτων – όλων εκείνων που δεν αντέχουν τις απάνθρωπες πιέσεις για παραγωγικότητα χωρίς ανάσα. Σε καμία θεωρία σύγχρονου μάνατζμεντ, όμως, δεν προκρίνονται η παραγωγικότητα και η αποδοτικότητα ανεξαρτήτως τιμήματος. Απειρες συζητήσεις έχουν γίνει, ειδικά στις ώριμες καπιταλιστικές οικονομίες, για τις πολιτικές εξισορρόπησης επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και τη διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών, ελαστικών ωραρίων και χώρων χαλάρωσης εντός της επιχείρησης, ώστε να αισθάνονται άνετα οι εργαζόμενοι.

Και ίσως, τελικά, η τραγική υπόθεση των επιβεβαιωμένων δέκα αυτοκτονιών και των τριών αποπειρών στο αχανές εργοστάσιο-πόλη των 420.000 εργαζομένων της Foxconn της Σενζέν στη νότια Κίνα να έλαβε τέτοιες διαστάσεις εξαιτίας της στενότατης σχέσης του με τη Δύση και τις ώριμες οικονομίες. Επιπλέον, επανέφερε στον νου ανάλογα συμβάντα του πρόσφατου παρελθόντος στη γαλλική εταιρεία τηλεπικοινωνιών France Telecom.

Η Foxconn Technologies είναι μέλος του ταϊβανέζικου ομίλου Ηοn Hai Precision Industry και η μεγαλύτερη διεθνώς προμηθεύτρια ηλεκτρονικών συσκευών, εξαρτημάτων, γκάτζετ και μηχανημάτων για πάμπολλες κολοσσιαίες εταιρείες, όπως η Apple, η Nokia, η Sony Ericsson, η Hewlett-Packard, η Dell και άλλες. Οι εν λόγω επιχειρήσεις έχουν τεράστια έκθεση στο καταναλωτικό τους κοινό διεθνώς, το οποίο είναι πλέον ευαισθητοποιημένο στο πώς παράγεται το εκάστοτε προϊόν. Κανένας, οπουδήποτε στη Γη, δεν θα ήθελε τα αγαπημένα του/της iPhone και iPad να έχουν μυρωδιά θανάτου. Και ήταν, πράγματι, ειρωνεία της τύχης που θέλησε ο μικροκαμωμένος και λεπτός υπολογιστής iPad, το τελευταίο ολοκαίνουργιο δημιούργημα της Apple, να κυκλοφορήσει σε ορισμένες μεγάλες αγορές ταυτόχρονα με τις αυτοχειρίες στην Κίνα.

Πολλές από τις πολυεθνικές εταιρείες τηρούν συγκεκριμένες δεσμεύσεις και προδιαγραφές ως προς την αλυσίδα των προμηθευτών τους. Στο πλαίσιο της εταιρικής υπευθυνότητας έχουν αποδεχθεί ίδιους, εθνικούς ή και κλαδικούς κώδικες δεοντολογίας, ενώ σαν ομπρέλα όλων αυτών των πρωτοβουλιών υφίσταται και το Οικουμενικό Σύμφωνο του ΟΗΕ. Αυτό ορίζει το πλαίσιο της ευθύνης των επιχειρήσεων απέναντι στους εργαζομένους και τα δικαιώματά τους, απέναντι στο περιβάλλον και την κοινότητα εντός της οποίας δραστηριοποιούνται και -θεωρητικά τουλάχιστον- θα έπρεπε να εφαρμόζονται αδιακρίτως χώρας δραστηριότητας.

Η ανάμνηση των απαράδεκτων βιοτεχνιών παραγωγής (sweatshop) των ειδών της Nike με τη χρήση παιδικής εργασίας στις αναδυόμενες οικονομίες παραμένει έντονη στο συλλογικό υποσυνείδητο. H -πολλές φορές- τεράστια απόσταση ανάμεσα στις εργασιακές συνθήκες που επικρατούν στις εγκαταστάσεις των πολυεθνικών σε δυτικές οικονομίες και σε αναπτυσσόμενες έχει αποδειχθεί αρκετές φορές στο παρελθόν και στο παρόν, είτε με τα εργοστάσια παιχνιδιών στην Κίνα, που προμήθευαν τη Mattel και τη Hasbro, είτε με εκείνα στο Μεξικό, που προμήθευαν τη Hewlett-Packard, είτε τώρα με τη Foxconn. Ωστόσο, ο σοκαρισμένος από τις αυτοκτονίες πρόεδρος της Foxconn, Τέρι Γκου, διεμήνυσε ότι η εταιρεία του δεν είναι sweatshop και ότι θα κάνει ό, τι είναι δυνατόν να αποτρέψει ανάλογα φαινόμενα στο μέλλον. Από τη δική τους πλευρά και οι συνεργαζόμενες εταιρείες της Dell και της Apple διεξάγουν έρευνες για τις συνθήκες στο «εργοστάσιο των αυτοκτονιών».

Ακόμα και μετά τη μεγάλη δημοσιότητα που έλαβε η υπόθεση αυτή, κάθε μέρα 8.000 άτομα ζητούν να εργαστούν στο εργοστάσιο της Σενζέν. Σύμφωνα με μαρτυρίες πολλών ανθρώπων, οι συνθήκες στη Foxconn είναι σαφώς καλύτερες από όσες επικρατούν σε άλλες εγκαταστάσεις. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα επιμένουν πως στη Foxconn ισχύει καθεστώς στρατιωτικής πειθαρχίας, το οποίο περιγράφεται ως ιδιαίτερα ασφυκτικό. Στην Κίνα το ποσοστό αυτοκτονιών είναι 14 ανά 100.000 άτομα, έναντι 11 ανά 100.000 στις ΗΠΑ.

Το τελευταίο τραγικό γεγονός, με ένα πραγματικό «σάλτο μορτάλε», συνέβη μόλις μία ημέρα μετά τη συνέντευξη Τύπου, στη διάρκεια της οποίας ο πρόεδρος της εταιρείας Τέρι Γκου ξενάγησε τους δημοσιογράφους στις εγκαταστάσεις, κάτι εξαιρετικά σπάνιο για τα κινεζικά δεδομένα. Οι περισσότεροι αυτόχειρες ανοίγουν το παράθυρο του δωματίου τους στις εστίες όπου φιλοξενούνται και πηδούν στο κενό – γι’ αυτό ο Τέρι Γκου, πέραν των άλλων μέτρων για βελτίωση των συνθηκών και αύξηση 30% στους μισθούς, έδωσε εντολή να τοποθετηθούν εκατοντάδες τετραγωνικά μέτρα από πλέγματα ασφαλείας για να διασώζονται οι απονενοημένοι. Εχουν αναφερθεί και τρεις απόπειρες, με τους νεαρούς εργάτες να προσπαθούν να πηδήσουν ή να κόψουν τις φλέβες τους και να επιβιώνουν με τραύματα και κατάγματα. Πρόκειται για νεαρά αγόρια και κορίτσια, τα οποία συνήθως προέρχονται από αγροτικές περιοχές στην ενδοχώρα. Αναζητούν δουλειά στις αναπτυσσόμενες περιοχές της Κίνας και ζουν μοναχικά και άχαρα, χωρίς επαφή με τους δικούς τους. Στο εργοστάσιο-πόλη της Foxconn με τους δρόμους, τα πάρκα, την πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων και τα εστιατόρια γρήγορου φαγητού, οι εργαζόμενοι φιλοξενούνται σε πολυώροφες εστίες. Μοιράζονται συνήθως το δωμάτιό τους, αλλά με τους συγκατοίκους τους ελάχιστες σχέσεις διατηρούν. Δουλεύουν 6ήμερο σε 12ωρες βάρδιες, χωρίς ουσιαστικά διαλείμματα και χωρίς να αλλάζουν μια κουβέντα με τον διπλανό τους.

Ο πρόεδρος της ταϊβανέζικης Foxconn Τέρι Γκου, ένας από τους δισεκατομμυριούχους του πλανήτη, ζήτησε συγγνώμη διότι δεν μπόρεσε να προλάβει την απώλεια ανθρώπινων ζωών. Ο Στιβ Τζομπς της Apple, για την οποία κατασκευάζει πλήθος συσκευών η Foxconn, τον πιέζει ασφυκτικά να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής και εργασίας του προσωπικού του στη Foxconn. Ο ταϊβανέζικος όμιλος, με διάσπαρτες εγκαταστάσεις σε όλο τον κόσμο, απασχολεί παγκοσμίως 800.000 άτομα.

Για τους εργαζoμένους στη Foxconn, πάντως, η ζωή δεν έχει ποικιλία. Μια μορφή ψυχαγωγίας είναι το ίντερνετ, ενώ διαδεδομένη συνήθεια θεωρείται και η αγορά λαχείων. Την πραγματικότητα αυτή μετέφερε και κατέγραψε δημοσιογράφος της κινεζικής εφημερίδας Southern Weekend, ο οποίος μεταμφιέστηκε σε εργάτη και δούλεψε στο εργοστάσιο. Μετά τις τραγικές αυτοκτονίες, ο πρόεδρος της Foxconn ανακοίνωσε τη δημιουργία χώρων για ξεκούραση και ψυχαγωγία, την πρόσληψη ακόμα περισσότερων ψυχολόγων για την παρακολούθηση των εργαζομένων, καθώς και τη συγκρότηση 50μελών ομάδων για τη σύσφιγξη των διαπροσωπικών σχέσεων. Οι συνάδελφοι θα είναι σε εγρήγορση για να διαπιστώνουν τυχόν συναισθηματικά προβλήματα των υπολοίπων μελών της ομάδας τους.

Σε μια άλλη γοργά αναπτυσσόμενη πόλη της Κίνας, τη Φοσάν, οι εργαζόμενοι στη Honda αποτόλμησαν κάτι απίστευτο και το κατόρθωσαν: κήρυξαν απεργία χωρίς την κάλυψη του επίσημου σωματείου τους. Ζητούν να εκλέξουν δικό τους πρόεδρο σε αυτόνομο σωματείο και διεκδικούν καλύτερη αμοιβή. Οι συνέπειες από μια θετική έκβαση των προσπαθειών τους θα είναι σημαντικότατες για όλη την Κίνα.

Οι εργαζόμενοι εκεί αρχίζουν πλέον και αλλάζουν. Αντιλαμβάνονται ότι τα πάρκα και τα εστιατόρια της «πόλης» της Foxconn καλώς κάνουν και υπάρχουν, αλλά δεν επαρκούν. Η εργασία τους στη γραμμή παραγωγής είναι ανιαρή, επαναλαμβανόμενη, σκληρή από τις υπερωρίες και τις βραδινές βάρδιες. «Είτε ζεις στο χωράφι είτε στο εργοστάσιο, πρέπει να δουλεύεις», λέει ένας δεκαοκτάχρονος φοιτητής και μαθητευόμενος στη Honda. «Εάν αυξήσουν τον μισθό μου, ίσως συνεχίσω να δουλεύω εδώ και μετά το πτυχίο».

Ολοένα και περισσότερα εργοστάσια στην Κίνα απασχολούν φοιτητές και φοιτήτριες, δεδομένου ότι η ζήτηση υπολείπεται αρκετά της προσφοράς εργασίας. Ως συνέπεια, η διαπραγματευτική ισχύς των εργαζομένων ενισχύεται. «Οι εποχές της άφθονης διαθεσιμότητας, τότε που η Κίνα αποαυτοματοποιούσε τις διαδικασίες και μετέτρεπε τους φθηνούς εργαζομένους σε μηχανές, πέρασε», τονίζει χαρακτηριστικά ο Αρθουρ Κρέμπερ της εταιρείας συμβούλων Dragonomics στο Πεκίνο. «Τότε, εάν ένας εργαζόμενος δυσφορούσε, η εταιρεία γνώριζε πολύ καλά πως περιμένουν άλλοι δέκα για τη θέση του. Σήμερα δεν υπάρχει η ίδια βεβαιότητα».

Στη Honda μετά την απεργία αύξησαν έως και κατά 50% τους μισθούς, οι οποίοι κυμαίνονται από 131 έως και 219 δολάρια. Ωστόσο, δεν επέστρεψαν άπαντες στην εργασία τους, διεκδικώντας ακόμα υψηλότερες αμοιβές και απειλώντας με νέα κινητοποίηση.

05/06/2010 - kathimerini.gr