Κάνουν πειραματόζωο ένα... έξυπνο λογισμικό

03 Ιανουαριου 2010
Posted in Επικαιρότητα

Ονομάζεται «Αρχιμήδης» και φέρνει ανατροπές στις κλινικές έρευνες. Θα λειτουργεί ως «εξομοιωτής» του ανθρώπινου οργανισμού και θα δείχνει πόσο τον ωφελούν ή τον βλάπτουν φάρμακα που βρίσκονται υπό δοκιμή.

Xρονοβόρες, πολυδάπανες και δύσκαμπτες οι κλινικές δοκιμές φαρμάκων, θέλουν χρόνια σκληρής δουλειάς, εκατοντάδες επιστήμονες στον αγώνα, χιλιάδες εθελοντές στο μικροσκόπιο και αστρονομικά ποσά προκειμένου να καταλήξουν σε κάποιο έγκυρο πόρισμα σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του εκάστοτε υπό εξέταση σκευάσματος.

Η υγεία ωστόσο, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις πανδημιών και εμφάνισης νέων ιών, δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει μερικά χρόνια για να θωρακιστεί. Το ιδανικό θα ήταν οι κλινικές δοκιμές να διεκπεραιώνονται χωρίς περιθώρια λάθους, στο μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα και με το μικρότερο δυνατό κόστος, όχι πάνω σε ζωντανά πειραματόζωα αλλά μέσα σε «έξυπνα» μηχανήματα.

Στον δρόμο της πραγμάτωσης του εν λόγω ιδανικού φέρεται να βρίσκεται ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή ονόματι «Αρχιμήδης». Δημιούργημα του διακεκριμένου Αμερικανού ιατρού και μαθηματικού Ντέιβιντ Εντι, το εν λόγω λογισμικό φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως «εξομοίωση» της ανθρώπινης φυσιολογίας, ως σύνολο εικονικών ανθρωπίνων οργανισμών ικανών να αντιδρούν μέσω περίπλοκων εξισώσεων, στις όποιες νέες μεταβλητές (φάρμακα, χημικές ενώσεις) εισάγονται σε αυτούς.

Ο «Αρχιμήδης» συγκεντρώνει κωδικοποιημένες στις αχανείς βάσεις δεδομένων του τις ιατρικές εξελίξεις δεκαετιών (στατιστικά, έρευνες, μελέτες, δοκιμές κ.ά.).

«Τεστάρισμα»
Σε μια προσπάθεια να τεκμηριώσει την εγκυρότητα του «Αρχιμήδη», ο δημιουργός του Ντέιβιντ Εντι, άρχισε να το «τεστάρει» απέναντι σε πραγματικές κλινικές δοκιμές εισάγοντας σε αυτό αληθινά δεδομένα και εξετάζοντας κατά πόσο τα πορίσματά του ανταποκρίνονταν σε αυτά των αντίστοιχων πραγματικών μελετών.

Το αποτέλεσμα; Από τις 74 συγκρίσεις κλινικών δοκιμών στις 71 οι μετρήσεις του «Αρχιμήδη» βρέθηκαν εντός του εύρους αβεβαιότητας των αληθινών αποτελεσμάτων, ενώ ο συντελεστής συσχέτισης μεταξύ των δύο ήταν 0,99, γεγονός που έκανε κάποιους να πανηγυρίσουν, υποστηρίζοντας πως οι εξισώσεις του προγράμματος «μοιάζουν να αντιστοιχούν στις λειτουργίες της μάνας φύσης».

Ενδεικτικά, στις αρχές του 2004 η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία ζήτησε από τον Εντι να εξετάσει μέσω του «Αρχιμήδη» κατά πόσο η ατορβαστατίνη (φάρμακο που μειώνει την κακή χοληστε-ρόλη στο αίμα) περιορίζει το ενδεχόμενο εκδήλωσης καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων στους διαβητικούς.

Μια κλινική δοκιμή (η επονομαζόμενη «CARDS») με ακριβώς το ίδιο αντικείμενο είχε ξεκινήσει 7 χρόνια νωρίτερα στη Βρετανία με τη συμμετοχή 2.838 ασθενών και δεν είχε ακόμη δημοσιεύσει τα αποτελέσματά της. Η ομάδα του «Αρχιμήδης» γνωρίζοντας μόνο τα βασικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων (ηλικία, πίεση κ.ά.) δημιούργησε ένα εικονικό δείγμα πληθυσμού παρόμοιο εκείνου που είχε πάρει μέρος στην έρευνα.

Οι επιστήμονες χρειάστηκαν μόλις 2 μήνες προκειμένου να στήσουν την «εικονική δοκιμή» και ο «Αρχιμήδης» με τη σειρά του μόλις μία ώρα προκειμένου να τη φέρει σε πέρας. Μήνες αργότερα, όταν τα αποτελέσματα της «CARDS» βγήκαν στο φως, αποδείχθηκε πως ο «Αρχιμήδης» είχε πέσει εντυπωσιακά κοντά.

Από τις 4 βασικές διαπιστώσεις της μελέτης, τις 2 τις είχε πετύχει επακριβώς, την άλλη εντός του περιθωρίου λάθους και την τελευταία ελάχιστα εκτός αυτού. Η διαφορά; Αντί για 7 χρόνια του είχε πάρει 2-3 μήνες και αντί για μερικές δεκάδες εκατ. δολάρια του είχε κοστίσει μόλις μερικές εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια.

Οι τελευταίες εξελίξεις θέλουν ο «Αρχιμήδης» να προετοιμάζεται να κάνει το ντεμπούτο του στον Παγκόσμιο Ιστό, υπό μορφή on line εργαλείου, το οποίο θα επιτρέπει στον καθένα να σχεδιάζει τις δικές του κλινικές δοκιμές.

02/01/2009 - ethnos.gr