3D-Coform: Τρισδιάστατο παρελθόν από το... μέλλον

30 Σεπτεμβριου 2010
Posted in Επικαιρότητα

Το πρόγραμμα 3D-Coform βελτιώνει την ψηφιακή απεικόνιση ειδικά για αρχαιολογική χρήση

Πώς θα μπορούσαν τα αρχαιολογικά μουσεία να αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η υψηλή τεχνολογία, με σκοπό να γίνουν πιο ελκυστικά στο ευρύ κοινό; Σύμφωνα με τους ειδικούς, με το να χρησιμοποιήσουν τεχνικές τρισδιάστατης απεικόνισης για να δημιουργήσουν 3D ψηφιακά ομοιώματα των σημαντικότερων εκθεμάτων από τις συλλογές τους, τα οποία θα αναρτούν online ώστε να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των επίδοξων επισκεπτών. Τρισδιάστατα ομοιώματα τα οποία θα μπορούν παράλληλα να χρησιμοποιούν σε διαδραστικές ψηφιακές παρουσιάσεις στους ίδιους τους χώρους του μουσείου, δείχνοντας για παράδειγμα κάθε αρχαιολογικό αντικείμενο από όλες τις δυνατές οπτικές γωνίες ή μέσα σε ένα εικονικό περιβάλλον το οποίο θα αναπαριστά το ίδιο αντικείμενο στην αρχική του μορφή ή σε διάφορα στάδια της κατασκευής του.

Η διάδοση τέτοιων εφαρμογών είναι ένας μόνο από τους σκοπούς του ευρωπαϊκού προγράμματος 3D-Coform, το οποίο στοχεύει να βελτιώσει τις τεχνικές τρισδιάστατης ψηφιοποίησης ειδικά για χρήση στην αρχαιολογία. Στο 3D-Coform συμμετέχουν ακαδημαϊκά ιδρύματα σχεδόν από όλη τη Γηραιά Ηπειρο, όπως το Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων του Ινστιτούτου Πληροφορικής, στο Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας Κρήτης. «Στόχος μας να αναπτύξουμε τις απαραίτητες μεθόδους ώστε με τη 3D απεικόνιση να μπορούμε να κατασκευάσουμε τρισδιάστατα μοντέλα με κόστος και ποιότητα που θα αντιστοιχούν απόλυτα στη χρήση για την οποία έχουν δημιουργηθεί», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Martin Doerr, κύριος ερευνητής του εργαστηρίου. «Ετσι, αν τα ομοιώματα προορίζονται για ψηφιακές παρουσιάσεις για το ευρύ κοινό, αυτό σημαίνει πως οι μέθοδοί μας δεν χρειάζεται να αντιγράφουν το πρωτότυπο με τη μέγιστη δυνατή μεγαλύτερη λεπτομέρεια».

Αλλωστε, ένα σημαντικό πρόβλημα που θέλει να λύσει το 3D-Coform είναι πως οι διαδραστικές εφαρμογές των μουσείων δεν είναι αρκετά διαδεδομένες σήμερα, επειδή η παραγωγή των ηλεκτρονικών ομοιωμάτων –ακόμη και με τη μικρότερη ανάλυση– είναι αρκετά χρονοβόρα. «Η πιο απλή μέθοδος που υπάρχει σήμερα για τη δημιουργία τέτοιων απλών ομοιωμάτων είναι με τη φωτογράφηση του αντικειμένου από εκατοντάδες διαφορετικές οπτικές γωνίες», προσθέτει ο κ. Doerr, «διαδικασία όμως που πάλι χρειάζεται αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα για να ολοκληρωθεί».

Ομως, το συγκεκριμένο πρότζεκτ επιδιώκει επίσης να κάνει πραγματικότητα τη μαζική παραγωγή τρισδιάστατων αρχαιολογικών μοντέλων και στην περίπτωση όπου πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για ερευνητικούς λόγους από τους ίδιους τους επιστήμονες. Το πρόβλημα σε αυτή την περίπτωση είναι πως τα ηλεκτρονικά ομοιώματα θα πρέπει να αντιγράφουν ακόμη και τις απειροελάχιστες λεπτομέρειες από το πρωτότυπο και ότι, γι’ αυτό τον λόγο, χρησιμοποιούνται προηγμένες τεχνικές «σάρωσης», οι οποίες καταγράφουν έναν τεράστιο όγκο δεδομένων για κάθε αντικείμενο. Ετσι, σκοπός του 3D-Coform είναι να αναπτύξει καλύτερους αλγόριθμους για τη δημιουργία των ομοιωμάτων, αλλά και προγράμματα για την πιο εύκολη χρήση από τους αρχαιολόγους των ηλεκτρονικών αντιγράφων που θα προκύψουν. «Ουσιαστικά πρόκειται για μια ολόκληρη πλατφόρμα από προγράμματα τα οποία είναι μάλιστα συμβατά μεταξύ τους, με συνέπεια ο χρήστης (δηλαδή ο ερευνητής) μέσα από ένα ενιαίο περιβάλλον να μπορεί να πραγματοποιεί κάθε είδους μελέτη με τα 3D αντίγραφα», τονίζει ο κ. Doerr.

«Οι μελέτες με το 3D-Coform προσφέρουν εύκολη τρισδιάστατη απεικόνιση ολόκληρων αρχαιολογικών χώρων, ώστε οι ερευνητές να έχουν λεπτομερή εικόνα για το πώς έμοιαζε ο χώρος σε διάφορα στάδια των ανασκαφών». Επίσης, η δημιουργία ρεαλιστικών μακετών, για να μπορούν οι αρχαιολόγοι να πειραματίζονται με διάφορες θεωρίες για την αρχική μορφή του χώρου. «Φανταστείτε, για παράδειγμα, πόσο χρήσιμη θα ήταν μία τέτοια μακέτα για την Κνωσό, η οποία θα έδινε τη δυνατότητα στους ειδικούς να πειραματιστούν με αμέτρητες εναλλακτικές “εικονικές” αναστηλώσεις», συμπληρώνει.

Παράλληλα το 3D-Coform ανοίγει τον δρόμο για τη δημιουργία μιας τεράστιας παγκόσμιας συλλογής από εικονικά αντίγραφα πολλών ειδών από ευρήματα, η οποία θα είναι προσβάσιμη για τους αρχαιολόγους. Επομένως, μέσω του Ιντερνετ, κάθε επιστήμονας θα μπορεί να «περιεργάζεται» π.χ. κοσμήματα και όστρακα που βρίσκονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά ή να συμβουλεύεται συναδέλφους του αποστέλλοντάς τους ηλεκτρονικά ομοιώματα των αντικειμένων που μελετά. «Επίσης, το εργαστήριό μας αναπτύσσει μεθόδους οργάνωσης και δημιουργίας μιας βάσης δεδομένων που θα συμπληρώνει αυτή τη συλλογή και θα περιέχει σημαντικές πληροφορίες για κάθε αντίγραφο, ώστε ένας αρχαιολόγος να μπορεί αυτόματα να βρει ποια αντικείμενα σε όλο τον κόσμο μοιράζονται τα ίδια χαρακτηριστικά».

Αντικείμενα που, πάλι χάρις στις τεχνολογίες 3-D, θα μπορούν να συντηρηθούν ακόμη καλύτερα: το πρότζεκτ δημιουργεί επίσης εργαλεία τα οποία θα επιτρέπουν την αντιπαραβολή των τρισδιάστατων αντιγράφων ακόμη και με παλιές φωτογραφίες του ίδιου αντικειμένου. Με συνέπεια, οι συντηρητές να μπορούν να συμπεράνουν πιο εύκολα ποιες φθορές έχει αυτό υποστεί με την πάροδο του χρόνου.

Πρώτη παρουσίαση σε Λούβρο και Victoria and Albert

Οι μέθοδοι που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του 3D-Coform θα δοκιμαστούν στην πράξη, με την τρισδιάστατη ψηφιοποίηση αγαλμάτων και άλλων αντικειμένων από το Λούβρο και το μουσείο Victoria and Albert του Λονδίνου. «Αυτό που θέλουμε να ελέγξουμε είναι κατά πόσο τα εργαλεία και το ηλεκτρονικό περιβάλλον εργασίας που έχουμε αναπτύξει θα φανούν “φιλικά” στους ανθρώπους στους οποίους απευθύνονται ως τελικούς χρήστες», σημειώνει ο κ. Doerr. Με το τέλος του πρότζεκτ, τα εργαλεία αυτά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα για εφαρμογές που δεν απαιτείται μεγάλη λεπτομέρεια ενώ, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, θα μπορούν να αναπαράγουν και ψηφιακά ομοιώματα υψηλής ανάλυσης για ερευνητική χρήση. Οι προϋποθέσεις αυτές έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι οι πιο προηγμένες τεχνολογίες σάρωσης που υπάρχουν σήμερα παρουσιάζουν σημαντικούς περιορισμούς, αφού για παράδειγμα δεν μπορούν να αποτυπώσουν με ακρίβεια επιφάνειες οι οποίες αντανακλούν έντονα το φως ή αντικείμενα από μαλακά υλικά όπως το ύφασμα. «Ακόμη κι έτσι, πάντως, το 3D-Coform θα δώσει τη δυνατότητα αναπαραγωγής εκατομμυρίων αρχαιολογικών ευρημάτων με υψηλή πιστότητα, ώστε τα μοντέλα τους να μπορούν μάλιστα να παίξουν τον ρόλο "αντιγράφων ασφαλείας"», συμπληρώνει. Γεγονός που σημαίνει πως η δουλειά των ερευνητών θέτει τις βάσεις ώστε, έπειτα από μερικές δεκαετίες εξέλιξης της τεχνολογίας, να δημιουργηθεί μια «ηλεκτρονική κιβωτός», όπου, για καλό και για κακό, θα φυλάσσεται σε ρεαλιστικά ηλεκτρονικά αντίγραφα ολόκληρη η παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά.

25/09/2010 - kathimerini.gr