NELL: Η/Υ με ανθρώπινη νοημοσύνη...

19 Οκτωβριου 2010
Posted in Επικαιρότητα

Αρκεί το καθήκον που πρέπει να εκτελέσει ο ηλεκτρονικός υπολογιστής να είναι αρκετά απλό -να παίξει σκάκι ή να προβλέψει τον καιρό- και σχεδόν πάντα η μηχανή αποδεικνύεται καλύτερη από τον άνθρωπο. Οταν, όμως, τα προβλήματα είναι πιο πολύπλοκα και λιγότερο ξεκάθαρα ή η επίλυση τους χρειάζεται τον συνδυασμό διάφορων πηγών πληροφόρησης, η ανθρώπινη νοημοσύνη κερδίζει.

Μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ειδικοί των ηλεκτρονικών υπολογιστών είναι να καταφέρουν να κάνουν τα PC να κατανοήσουν την έννοια των λέξεων. Και κάτι τέτοιο είναι δύσκολο διότι οι λέξεις και οι φράσεις εξαρτώνται απο το γενικότερο πλαίσιο στο οποίο εκφέρονται αλλά και τη γνώση που ο άνθρωπος κατακτά στο πέρασμα των ετών.

Από τις αρχές του τρέχοντος έτους, οι επιστήμονες στο πανεπιστήμιο Κάρνεγκι Μέλον προσπαθούν να τελειοποιήσουν ένα σύστημα κομπιούτερ κατά τρόπο ώστε να κατακτήσει ακριβώς την ανθρώπινη γλώσσα, μαθαίνοντας ακριβώς όπως ένας άνθρωπος. Δηλαδή, οι ερευνητές έδωσαν στο κομπιούτερ κάποιες βασικές γνώσεις και στη συνέχεια το άφησαν «ελεύθερο» στο Διαδίκτυο για να μάθει μόνο του περισσότερα.

Διαβάζει ιστοσελίδες

«Παρότι η επιστήμη των ηλεκτρονικών υπολογιστών έχει εξελιχθεί πάρα πολύ, ακόμα δεν έχουμε στα χέρια μας έναν υπολογιστή που μπορεί να “μάθει” όπως ο άνθρωπος» εξηγεί ο συντονιστής της ερευνητικής ομάδας, Τομ Μ. Μίτσελ.

Ομως, αυτό ίσως να μην είναι αλήθεια. Το σύστημα που ονομάζεται NELL (Never–Ending Learning System) έχει κάνει εντυπωσιακή πρόοδο. Μπορεί να διαβάσει εκατομμύρια ιστοσελίδες αναζητώντας κάποια πρότυπα στο κείμενο και στη συνέχεια χρησιμοποιεί αυτά τα πρότυπα για να μάθει κάποια στοιχεία τα οποία χωρίζονται σε κατηγορίες όπως πόλεις, εταιρείες, ομάδες, ηθοποιοί, πανεπιστήμια και 274 άλλες. Από αυτές τις γνώσεις μπορεί να καταλήξει σε σχέσεις όπως παραδείγματος χάρη «το Σαν Φρανσίσκο είναι πόλη» και το «ηλιοτρόπιο είναι φυτό».

Το NELL, επίσης, μαθαίνει και αλήθειες που αφορούν τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη δύο κατηγοριών, όπως παραδείγματος χάρη, ο Πέιτον Μάνινγ είναι ποδοσφαιριστής και οι Indianapolis Colts είναι ομάδα. Αναζητώντας τα πρότυπα στο κείμενο, το κομπιούτερ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο Πέιτον Μάνινγ παίζει για τους Indianapolis Colts. Το «παίζει για» αποτελεί «σχέση» και το σύστημα έχει μέχρι στιγμής ανακαλύψει 280 είδη σχέσεων. Ο αριθμός γνώσεων και σχέσεων που γνωρίζει το κομπιούτερ έχει διπλασιαστεί από τις αρχές του χρόνου και διαρκώς αυξάνεται.

Το NELL είναι ένα ερευνητικό πρόγραμμα που στοχεύει στην καλύτερη κατανόηση της έννοιας της γλώσσας. Τέτοιες προσπάθειες χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο ως ένα σεντούκι με θησαυρούς κειμένου μέσω του οποίου ο υπολογιστής μπορεί να συναρμολογήσει δομημένες οντότητες -περιγραφές εννοιών και σχέσεων- μιμούμενο τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος κατανοεί τη γλώσσα.

Είναι περίεργο και θέλει να μαθαίνει καινούργια πράγματα συνεχώς

Επιστήμονες σε πανεπιστήμια, επιχειρήσεις και κυβερνητικές υπηρεσίες προσπαθούν να επιτύχουν τους ίδιους στόχους ακολουθώντας διαφορετικούς δρόμους.

Η συσκευή απάντησης ερωτήσεων της ΙΒΜ, ο Ουάτσον, κατανοεί θέματα όπως ιστορία, λογοτεχνία και αθλητισμός και παίζει τηλεοπτικά παιχνίδια γνώσεων. Το Google Squared, ένα ερευνητικό πρόγραμμα του διαδικτυακού γίγαντα, γνωρίζει τους προέδρους των ΗΠΑ και τα περισσότερα τυριά του κόσμου.

Ωστόσο, οι ειδικοί το τομέα τεχνητής νοημοσύνης, συμφωνούν ότι ο τρόπος που προσεγγίζει το πρόβλημα το Κάρνεγκι Μέλον είναι καινοτόμος. Πολλά ηλεκτρονικά συστήματα που μαθαίνουν πληροφορίες είναι λιγότερο εντυπωσιακά. «Το σημαντικό και συνάμα συναρπαστικό χαρακτηριστικό του ΝELL είναι ότι μαθαίνει διαρκώς, και ότι είναι ακόμα και το ίδιο περίεργο να μάθει καινούργια πράγματα» εξηγεί ο Ουόρεν Ετζιόνι, ειδικός στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον.

Είναι βέβαιο ότι τα κομπιούτερ που κατανοούν τη γλώσσα κάποτε θα δώσουν πολλά στους δημιουργούς τους. Οι πιθανές εφαρμογές αυτών των συστημάτων είναι πάμπολλες. Θα μπορούν να απαντούν σε ερωτήσεις που θα γίνονται στο Διαδίκτυο, θα μπορούν να ασκούν τα καθήκοντα γραμματέως και να απαντούν σε ερωτήσεις σε συγκεκριμένους τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση, τα ταξίδια και τα ψώνια.

Οι ερευνητές που ασχολούνται με το NELL δημιουργούν μία βάση γνώσεων δίνοντας για κάθε κατηγορία ή σχέση 10 έως 15 παραδείγματα που ανταποκρίνονται στην αλήθεια, όπως παραδείγματος χάρη «Ο θυμός είναι συναίσθημα» και «η ευτυχία είναι συναίσθημα». Εν συνεχεία το NELL αναζητεί στο Διαδίκτυο αντίστοιχα πρότυπα και σχέσεις.

«Χάθηκε» στα ψημένα γλυκά

Το σύστημα έχει σχεδιαστεί κατά τρόπο ώστε να αναγνωρίζει λέξεις μέσα σε διαφορετικό πλαίσιο και να βρίσκει τις έννοιες ακόμα και όταν η κατάσταση δεν είναι και τόσο σαφής. Παραδείγματος χάρη το «ανέβηκα στο ΧΧΧ» συνήθως αφορά κάποιο βουνό. Ομως όταν το NELL διαβάζει «ανέβηκα σκάλες» γνωρίζει λόγω των προηγούμενων γνώσεών του ότι η λέξη «σκάλες» ανήκει στην κατηγορία «στοιχεία οικοδομής». Ετσι μπορεί να διορθώσει τον εαυτό του όποτε τύχει να κάνει κάποιο λάθος. Επί του παρόντος, βέβαια, το σύστημα δεν μπορεί να κατανοήσει κάποιες προτάσεις όπως «το κορίτσι έπιασε την πεταλούδα με τις βούλες». Για έναν άνθρωπο είναι σαφές ότι η λέξη βούλες αναφέρεται στη λέξη πεταλούδα. Το πρώτο εξάμηνο, το σύστημα λειτουργούσε χωρίς ανθρώπινη βοήθεια. Ομως η ερευνητική ομάδα που ασχολείται με το πρόγραμμα αντελήφθη ότι ενώ γενικά το κομπιούτερ τα κατάφερνε καλά, υπήρχαν και προβλήματα. Ετσι από τον Ιούνιο, οι επιστήμονες ελέγχουν κάθε κατηγορία και σχέση επί πέντε λεπτά κάθε δεκαπέντε ημέρες. Οταν ανακαλύπτουν σαφή λάθη τα διορθώνουν και αφήνουν ξανά τη NELL να κατακτήσει μόνη της τη γνώση.

Οταν ο δρ Μίτσελ ήλεγξε την κατηγορία «ψημένα» ανακάλυψε ότι αρχικά η NELL ήταν ακριβής και είχε εύκολα αναγνωρίσει καθετί ψημένο, όπως πίτες, κέικ, γλυκά και μπισκότα (coοkies). Η κατάσταση, όμως, ξέφυγε όταν το σύστημα αναγνώρισε και τα ιντερνετικά cookies ως προϊόντα του φούρνου. Η NELL είχε διαβάσει την πρόταση «έσβησα όλα τα cookies από το υπολογιστή». Οταν διάβασε την πρόταση «έσβησα όλα τα αρχεία από τον υπολογιστή» κατέληξε ότι και τα αρχεία ήταν ένα είδους ψημένου γλυκού γεγονός που πυροδότησε μία πραγματική χιονοστιβάδα σφαλμάτων... Ετσι ο δρ Μίτσελ διόρθωσε το αρχικό σφάλμα σχετικά με τα ιντερνετικά cookies και άφησε τη NELL να συνεχίσει την εκπαίδευσή της όσον αφορά τα διάφορα ψημένα γλυκά.

Το ιδανικό, εξηγεί ο δρ Μίτσελ, θα ήταν η δημιουργία ενός συστήματος που δεν θα χρειαζόταν ανθρώπινη βοήθεια για να κατακτήσει τη γνώση, κάτι, που επί του παρόντος τουλάχιστον, δεν είναι εφικτό...

16/10/2010 - kathimerini.gr με πληροφορίες από The New York Times