Μάσνταρ: Η πράσινη πόλη στην καρδιά της ερήμου των ΗΑΕ

30 Οκτωβριου 2010
Posted in Επικαιρότητα

Αραβουργήματα και υψηλή τεχνολογία από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα...

Όταν ζει κανείς στην Αθήνα ή στην Θεσσαλονίκη και αντιμετωπίζει καθημερινά την ελληνική πραγματικότητα και την πλήρη υποβάθμιση του επιπέδου ζωής των κατοίκων της, η ιδέα δημιουργίας μιας «πράσινης πόλης», χωρίς διοξείδιο του άνθρακα, χωρίς αυτοκίνητα, βασισμένη σε ό,τι έχει να προσφέρει η τεχνολογία στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και χωρίς ίχνος σκουπιδιών, καθώς ό, τι παράγεται θα ανακυκλώνεται, φαντάζει κάτι παραπάνω από ουτοπία.

Ανακαλύπτοντας όσα συμβαίνουν τα τελευταία δύο χρόνια σε μια μακρινή έρημο στο Αμπού Ντάμπι, δεν μπορεί κανείς παρά να θαυμάσει το όραμα του εμπνευστή του περίφημου Masdar Project, σουλτάνου Αλ Τζαμπέρ και του ανθρώπου που έχει αναλάβει να το υλοποιήσει, του διάσημου Βρετανού αρχιτέκτονα Νόρμαν Φόστερ.

Αμφότεροι έχουν υποσχεθεί να χαρίσουν στην ανθρωπότητα μια πόλη 50.000 κατοίκων, η οποία θα είναι η απόλυτη «πράσινη πόλη». Μετά τη δημιουργία του «θαύματος» του Ντουμπάι, με τα τεχνητά νησιά, την εσωτερική πίστα του σκι και το υψηλότερο κτίριο του πλανήτη, που λειτούργησε ως πόλος έλξης των πλούσιων και διάσημων, η μεταμόρφωση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων από μια απέραντη έρημο σε όαση κλιματιζόμενων ουρανοξυστών συνεχίζεται τώρα με τη δημιουργία μιας κλειστής οικονομικής ζώνης, στις παρυφές του Αμπού Ντάμπι και την κατασκευή μιας πόλης αειφορικού μοντέλου, η οποία θα δημιουργήσει 70.000 νέες θέσεις εργασίας και θα περιλαμβάνει ένα υπερσύγχρονο επιστημονικό και τεχνολογικό πάρκο, καθώς και πανεπιστήμιο. Χτισμένη σε μια περιοχή που δημιουργεί τέλειο τετράγωνο, εμβαδού 6,5 χιλιομέτρων, και ύψος δόμησης επτά μέτρων, αρκετό για να «πιάνει» τα ρεύματα της ερήμου, που θα χρησιμοποιηθούν, σε συνδυασμό με άλλες τεχνικές, για τη δημιουργία φυσικού κλιματισμού, η πόλη, σύμφωνα με τα σχέδια του Φόστερ, συνδυάζει την τελευταία λέξη της τεχνολογίας με την παραδοσιακή αραβική αρχιτεκτονική. Τα δύο τρίτα της ενέργειας που θα καταναλώνονται θα παράγονται σε φωτοβολταϊκό πάρκο, ενώ σχεδόν όλο το νερό θα ανακυκλώνεται και θα επαναχρησιμοποιείται. Η παραγωγή απορριμμάτων θα είναι μηδενική, καθώς τα πάντα θα ανακυκλώνονται, ενώ ένα μέρος τους θα χρησιμοποιείται και στην παραγωγή ενέργειας. Οι ανάγκες μετακίνησης των κατοίκων της ελεύθερης από συμβατικά οχήματα πόλης θα εξυπηρετούνται από ηλεκτροκίνητα μέσα, τα οποία θα σταθμεύουν υπογείως, καθώς κάτω από την επιφάνεια θα κατασκευαστεί ένας λαβύρινθος υπόγειων χώρων στάθμευσης και συντήρησης των οχημάτων αυτών.

Η κατασκευή της Μάσνταρ, που στα αραβικά σημαίνει «πηγή», αποτελεί ένα τεράστιο έργο, συνολικού προϋπολογισμού 22 δισ. δολαρίων, χρηματοδοτούμενο από την κυβέρνηση του Αμπού Ντάμπι, η οποία ωστόσο πρόσφατα ανακοίνωσε περικοπή του κόστους κατά 15%, καθώς και ενδεχόμενη πενταετή καθυστέρηση της ολόκληρωσης του έργου, το οποίο επρόκειτο αρχικά να παραδοθεί το 2020.

Οι επικριτές του «αειφορικού» μοντέλου

Οταν είναι κανείς δισεκατομμυριούχος μπορεί να κάνει πολλά πράγματα που ένας κοινός θνητός δεν θα μπορούσε καν να σκεφθεί. Μπορεί για παράδειγμα να διαθέσει 35 δισ. δολάρια για να πετάξει στο Διάστημα, μόνο και μόνο για την προσωπική του ευχαρίστηση, χωρίς κανένα όφελος για το σύνολο. Κάπως έτσι αντιμετωπίζουν οι επικριτές του έργου κατασκευής της Μάσνταρ την απόφαση της κυβέρνησης του Αμπού Ντάμπι να διαθέσει 22 δισεκατομμύρια δολάρια, προκειμένου να κατασκευάσει την «πιο πράσινη πόλη του κόσμου», το αειφορικό αστικό μοντέλο του 21ου αιώνα.

Προβληματισμός

Πράγματι, το γεγονός ότι η τεράστια αυτή επένδυση γίνεται από την τρίτη χώρα στον κόσμο σε εξαγωγές πετρελαίου και την τέταρτη σε παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα, όπου ο αριθμός των ιδιωτικών τζετ που προσγειώνονται στα αεροδρόμιά της αυξάνεται καθημερινά και όπου οι κάτοικοι άλλων σύγχρονων αστικών κέντρων, όπως το Ντουμπάι μετακινούνται αποκλειστικά με ταξί, αφήνοντας το υπερσύγχρονο μετρό της πόλης να πηγαινοέρχεται άδειο, δεν μπορεί παρά να αποτελεί αντικείμενο έντονου προβληματισμού.

Τη στιγμή που σε άλλες περιοχές του κόσμου η δημιουργία μικρών οικολογικών χωριών βασίζεται σε ένα τελείως διαφορετικό πνεύμα, που περιλαμβάνει την έννοια της απόρριψης του σύγχρονου καταναλωτικού μοντέλου και της αποσύνδεσης της ευημερίας από τη συσσώρευση καταναλωτικών αγαθών, το πρώτο «πράσινο» αστικό κέντρο, μια πόλη που αγγίζει τα όρια της φαντασίας, κάνει την εμφάνισή της σε μια περιοχή του πλανήτη όπου η έννοια της αειφορίας και της πράσινης ανάπτυξης έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το αναπτυξιακό μοντέλο που έχει μέχρι τώρα επιδείξει. Πώς μπορεί κανείς να μιλά για ανακύκλωση νερού, όταν η αρχική παραγωγή του βασίζεται στην άκρως ενεργοβόρα αφαλάτωση προκειμένου να τροφοδοτηθεί η έρημος, πώς μπορεί να κάνει λόγο για αειφορία σε μια χώρα που ξοδεύει τόση ενέργεια για να συντηρεί ένα τεχνητό κατασκεύασμα που καταστρατηγεί όλους τους νόμους της Φύσης και του περιβάλλοντος και είναι υπερήφανη γι’ αυτό, μια χώρα η οποία στο κάτω κάτω υπάρχει χάρη στο πετρέλαιο, από την εξάρτηση του οποίου θα πρέπει να απεγκλωβιστεί σιγά σιγά η ανθρωπότητα; «Contradiction in terms» το αποκαλούν οι Αγγλοσάξονες, «σχήμα οξύμωρο» ελληνιστί, όπως κι αν το αποκαλέσει κανείς το ζήτημα είναι ότι το έργο αυτό προκαλεί έντονες αντιδράσεις.

Αποκομμένη κοινωνία

Οπως υπογραμμίζει σε πρόσφατο άρθρο του στους New York Times, o Nικολάι Ουρούσοφ, (Ιnternational Herald Tribune, 27 Σεπτεμβρίου), η Μασντάρ μπορεί να αποτελεί πραγματικό θαύμα της πράσινης τεχνολογίας, αποτελεί όμως ταυτόχρονα και ένα πραγματικό φρούριο μέσα στην έρημο, ένα φρούριο το οποίο κλείνει έξω όλον τον υπόλοιπο κόσμο. «Αυτό που στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύει η Μασντάρ είναι η παγίωση του διαχωρισμού του κόσμου σε άμορφα γκέτο και σε θυλάκους των πλουσίων, ό,τι ισχύει δηλαδή και στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις σε μεγαλύτερη κλίμακα. Η Μασντάρ αποτελεί την επιτομή αυτή της τάσης. Μια αυτόνομη, αποκομμένη κοινωνία, τοποθετημένη σε ένα βάθρο, εκεί όπου η πλειοψηφία των κατοίκων του πλανήτη δεν μπορεί να την πλησιάσει».

Ο αρχιτέκτονάς της, ο Βρετανός Νόρμαν Φόστερ, ο οποίος έχει δεχθεί και ο ίδιος έντονες επικρίσεις για το έργο του, κάνει λόγο για μια πράσινη Disneyland, σημειώνει ο Ν. Ουσούροφ, στο άκρως επικριτικό άρθρο του. Αυτό ακριβώς είναι το ζήτημα, σημειώνουν άλλοι επικριτές του. Oποιος έχει επισκεφθεί την Disneyland γνωρίζει καλά ότι μπαίνοντας, είναι όλα τέλεια, καθαρά, αποστειρωμένα, δεν έχει αυτοκίνητα, εγκληματικότητα, πρόκειται για έναν παράδεισο διασκέδασης. Βγαίνοντας όμως, ο επισκέπτης βρίσκεται και πάλι αντιμέτωπος με την πραγματικότητα...

Πόλεις... στα δύο

Οταν ο δυτικός κόσμος είναι γεμάτος από μεγαλουπόλεις χωρισμένες σε γκέτο πλουσίων και φτωχών και οι πόλεις που έρχονται στο μυαλό όταν μιλάμε για τον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι το Δελχί, το Καράτσι, το Σάο Πάολο, όπου οι κάτοικοι εξακολουθούν να συνωστίζονται σε συνθήκες εξαθλίωσης, η προοπτική δημιουργίας μιας «πράσινης» πόλης στο κέντρο της ερήμου, μοιάζει περισσότερο με αντικατοπτρισμό, παρά με θαύμα της αειφόρου ανάπτυξης.

Συμπεριφορές που γεννούν ερωτήματα

To γεγονός ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μια από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες του πλανήτη, με μια από τις χειρότερες ταυτοχρόνως επιδόσεις στον πράσινο τομέα, στρέφεται προς την πράσινη ανάπτυξη και αρχίζει να επενδύει στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας αποδίδεται από τους οπαδούς της αειφόρου ανάπτυξης στο ότι, απλούστατα, η μικρότερη εγχώρια κατανάλωση θα αυξήσει τις εξαγωγές πετρελαίου μεταθέτοντας αλλού το βάρος της εξάρτησης από τον μαύρο χρυσό, αυξάνοντας όμως παράλληλα τα κέρδη για τους ίδιους.

Ωστόσο, όσα υποστήριζε ο ιδρυτής των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, σεΐχης Ζαγιέντ μπιν Σουλτάν αλ Ναχαγιάν, δεν απέχουν πολύ από όσα πρεσβεύει το πράσινο λόμπι της Δύσης. «Σε στεριά και θάλασσα, οι πρόγονοί μας έζησαν και επέζησαν σε αυτό το περιβάλλον, και το κατάφεραν διότι αναγνώρισαν την ανάγκη προστασίας του, την ανάγκη να παίρνουν από αυτό μόνον ό, τι μπορούν να επιστρέψουν, έτσι ώστε να το παραδώσουν στις επόμενες γενιές».

«Ρυπογόνα» στοιχεία

Ομως η ιστορία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης δεν είναι και... τόσο πράσινη, όπως αποδεικνύουν τα παρακάτω στοιχεία.

Ιδιωτικά αεροσκάφη: Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Αεροδρομίου του Ντουμπάι, το 2009 πραγματοποιήθηκαν πάνω από 6.060 ιδιωτικές πτήσεις, που μετέφεραν 19.000 επιβάτες.

Δημόσιες μεταφορές: Τα ταξί του Ντουμπάι πραγματοποίησαν 70 εκατομμύρια διαδρομές, μεταφέροντας 140 εκατομμύρια επιβάτες, ενώ 120 εκατομμύρια επιβάτες χρησιμοποίησαν τα αστικά λεωφορεία, το 2009. Αντίστοιχα, ο αριθμός των επιβατών που μετακινήθηκε με το μετρό από την έναρξη της λειτουργίας του, τον Σεπτέμβριο του 2009, έφθασε μόλις τα 19 εκατομμύρια.

Κατανάλωση καυσίμων: Το 2006, ο πληθυσμός του Ντουμπάι, που δεν ξεπερνά τα 6 εκατομμύρια, κατανάλωσε σχεδόν 500 δισεκατομμύρια kWH βενζίνης, όταν η αντίστοιχη κατανάλωση για τα 80 εκατομμύρια Γερμανών κυμαίνεται στα 942 δισ. kWΗ.

Να σημειωθεί, τέλος, ότι για την κατασκευή του κυματοθραύστη, που περιβάλλει τα υπό κατασκευή 300 τεχνητά νησιά σε σχήμα των πέντε ηπείρων και χωρών του πλανήτη, έχουν χρησιμοποιηθεί 34 εκατομμύρια τόνοι πέτρας, ενώ παρά τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς της κατασκευάστριας εταιρείας Νakheel, οι περιβαλλοντολόγοι ισχυρίζονται ότι η κατασκευή εκατοντάδων τεχνητών νησιών θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στο φυσικό οικοσύστημα.

23/10/2010 - kathimerini.gr