Κέβιν Κέλι: Η τεχνολογία είναι θετική, γιατί αυξάνει τις επιλογές μας

08 Δεκεμβριου 2010
Posted in Επικαιρότητα

Πόσος καιρός μεσολαβεί από τη στιγμή που αρχίζουμε να χρησιμοποιούμε μια νέα τεχνολογία μέχρι την ημέρα που αρχίζουμε να αναρωτιόμαστε πώς ζούσαμε χωρίς αυτήν; Και πόσο σύντομα αρχίζουμε να αποκτούμε νέες ανάγκες, οι οποίες προκύπτουν από τη χρήση του smartphone ή του laptop; Οι ανάγκες αυτές είναι δικές μας ή της τεχνολογίας; Αλλά μήπως έχει τελικά νόημα αυτή η διάκριση;

«Οχι», λέει ο Κέβιν Κέλι, πρώην χίπι, εξαιρετικός φωτογράφος, συνιδρυτής του Wired, αντισυμβατικός νους και από τους πιο δημοφιλείς γκουρού της τεχνολογίας. Η τεχνολογία δημιουργεί και εξελίσσει τον εαυτό της, συνήθως ανεξάρτητα από τις δικές μας επιθυμίες, για να δημιουργήσει αυτό που ο Κέλι ονομάζει technium -ένα οικοσύστημα που μας περιλαμβάνει, αλλά μας ξεπερνάει.

- Ο τίτλος του βιβλίου «Τι θέλει η τεχνολογία» υπονοεί ότι η τεχνολογία έχει επιθυμίες, βούληση, ίσως και σχέδια για το μέλλον. Υπό ποία έννοια;

«Δεν ισχυρίζομαι ακριβώς ότι η τεχνολογία έχει συνείδηση των στόχων της, ωστόσο πράγματι υποστηρίζω ότι το technium έχει μια τάση να εκδηλώνει επιθυμίες και να προσπαθεί να τις ικανοποιήσει».

- Πώς διαφοροποιείται από την τεχνολογία αυτό που εσείς ονομάζετε technium;

«Το technium είναι κάτι ευρύτερο από την τεχνολογία, υπό την έννοια ότι δεν αναφέρεται σε ένα γκάτζετ που τυχαίνει να έχετε αυτή τη στιγμή στην τσάντα σας, αλλά σε όλα μαζί τα προϊόντα της τεχνολογίας που σας περιβάλλουν - από τις διάφορες συσκευές στην κουζίνα έως το λάπτοπ σας, τα αυτοκίνητα και τα φανάρια στον δρόμο κ.λπ. Μιλάω για ένα ολόκληρο οικοσύστημα από συσκευές, που εξαρτώνται η μία από την άλλη. Διότι, πολύ απλά, το κινητό σας τηλέφωνο εξαρτάται από μια ολόκληρη σειρά από τεχνολογικά προϊόντα. Το technium είναι ένα σύστημα, όχι μια συλλογή από εφευρέσεις. Από ένα σημείο και μετά καμία εφεύρεση δεν μπορεί να σταθεί από μόνη της, αν δεν αλληλεπιδρά με άλλες στο πλαίσιο αυτού του οικοσυστήματος ή υπεροργανισμού για τον οποίο μιλάω».

- Αυτός ο υπεροργανισμός πώς λειτουργεί σε σχέση με εμάς, που είμαστε οι δημιουργοί και χρήστες της τεχνολογίας;

«Πρώτα απ' όλα μάς περιλαμβάνει. Επειτα παρουσιάζει συμπεριφορές και τάσεις, τις οποίες δεν συναντούμε στις ξεχωριστές τεχνολογίες που το συναποτελούν. Τέλος, αναπτύσσει ανάγκες, οι οποίες προκύπτουν για να εξυπηρετήσουν το ίδιο το οικοσύστημα και όχι τα μέρη του ή εμάς. Για παράδειγμα, το iphone δεν έχει τις ίδιες ανάγκες που έχει το technium, το οποίο χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη πολυπλοκότητα, ποικιλία, αλλά και εξειδίκευση. Ετσι εντείνεται το φαινόμενο της αλληλεξάρτησης στο εσωτερικό του. Ολο και περισσότερες τεχνολογίες δημιουργούνται για να υπηρετήσουν άλλες τεχνολογίες. Επίσης, αυξάνεται διαρκώς η ταχύτητα με την οποία το technium εξελίσσεται».

- Γράφετε ότι έχουμε ηθικό καθήκον να εξελίσσουμε την τεχνολογία. Με ποια έννοια είναι αυτό το καθήκον ηθικό;

«Χρησιμοποιώ αυτή την τόσο δυνατή λέξη, γιατί υποστηρίζω ότι η τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη. Υπάρχει μια τάση από την πλευρά της ελίτ του χώρου να λένε ότι η τεχνολογία είναι ουδέτερη και εξαρτάται από εμάς πώς θα την αξιοποιήσουμε. Λένε ότι δεν υπάρχει ηθική διάσταση της τεχνολογίας. Διαφωνώ. Θεωρώ ότι η τεχνολογία είναι περισσότερο θετική παρά αρνητική, διότι αυξάνει τις δυνατότητες και τις επιλογές μας. Προφανώς είναι στο χέρι μας να αξιοποιήσουμε μια τεχνολογία για ειρηνικό ή όχι σκοπό, αλλά και μόνο το γεγονός ότι έχουμε μια νέα δυνατότητα να επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε μια νέα τεχνολογία για ειρηνικό σκοπό, είναι κάτι εγγενώς καλό. Χάρη στην τεχνολογία έχουμε διαρκώς περισσότερες επιλογές να κάνουμε το καλό. Η γνώμη μου είναι ότι τις περισσότερες φορές δεν το κάνουμε. Ωστόσο, και μόνο η υπάρξη της επιλογής κάνει την πλάστιγγα να γέρνει υπέρ του καλού. Σε ορίζοντα δεκαετιών και αιώνων, αυτό κάνει τεράστια διαφορά. Και παρ' όλο που η επιλογή είναι δική μας, σας θυμίζω ότι οφείλουμε τη δυνατότητα της επιλογής στο technium. Γιατί εμείς έχουμε ηθικό χρέος να συμβάλλουμε όσο μπορούμε στην εξέλιξή του και τον συνακόλουθο πολλαπλασιασμό των επιλογών μας να κάνουμε το σωστό».

- Από την άλλη, εκφράζετε μια ανησυχία γιατί, όπως λέτε, οι τεχνολογίες έχουν εξελιχθεί σε προέκταση του μυαλού μας.

«Αυτό είναι σοβαρό πρόβλημα. Σήμερα δεν καταβάλλουμε καν την προσπάθεια να θυμόμαστε πάρα πολλά πράγματα. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές αποτελούν την εξωτερική μας μνήμη. Και βρισκόμαστε ακόμη στο 2010. Στην πραγματικότητα μόλις αρχίσαμε να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία ως προέκταση του μυαλού μας. Αναπόφευκτα, κάθε νέα τεχνολογία θα μας δημιουργεί τόσα προβλήματα όσες και λύσεις. Αλλά τα οφέλη θα είναι πάντα κατά 1% περισσότερα».

- Δεν υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις όπου μοιάζει το technium να λειτουργεί εναντίον της ίδιας του της εξέλιξης; Ας πάρουμε για παράδειγμα μια σειρά από κλειστές τεχνολογίες -όπως το iphone, για παράδειγμα- που δεν επιτρέπουν στους χρήστες να επεμβαίνουν, να πειραματίζονται και έτσι να συμβάλλουν στην πρόοδο.

«Δυστυχώς, έτσι είναι. Ενα από τα πράγματα που επισημαίνω στο βιβλίο είναι ότι, ενώ η πρόοδος της τεχνολογίας είναι δεδομένη, οι εκφράσεις της προόδου δεν είναι. Για παράδειγμα, ενώ είναι αναπόφευκτο να έχουμε Ιντερνετ και να είμαστε συνδεδεμένοι ο ένας με τον άλλον, το είδος του Ιντερνετ που θα έχουμε -αν θα είναι ανοιχτό, υπερεθνικό ή εθνικό κ.λπ.- εξαρτάται από δικές μας επιλογές, δεν είναι δεδομένο. Μπορούμε να δημιουργήσουμε τεχνολογίες συμβατές με την ποικιλία της ζωής, ευέλικτες, φιλικές και ανοιχτές. Η γνώμη μου είναι ότι νέες ανοιχτές τεχνολογίες θα ξεπεράσουν πολύ σύντομα κλειστά σύστηματα, όπως το iPhone, αντικαθιστώντας το στις προτιμήσεις της πλειονότητας των χρηστών. Οχι ότι το iphone θα πάψει να υπάρχει, απλώς θα το επιλέγουν χρήστες που προτιμούν να παραμένουν περίκλειστοι σε ένα χώρο υψηλής αισθητικής όπου τις αποφάσεις, όμως, δεν τις παίρνουν οι ίδιοι».

- Γιατί περιγράφετε το βιβλίο σας ως μανιφέστο;

«Θα έπρεπε τελικά να έχω χρησιμοποιήσει τη λέξη θεωρία. Οταν αποφάσισα να το γράψω είχα την ελπίδα ότι θα έβρισκα τέσσερις ή πέντε φιλοσοφικές αναλύσεις, ή έστω θεωρίες για τη σύγχρονη τεχνολογία, τις οποίες θα παρουσίαζα σε μια συγκεντρωτική, σχολιαστική έκδοση. Στην πορεία της έρευνας, όμως, διαπίστωσα ότι δεν υπάρχει ένα μοντέλο που μας βοηθάει για να σκεφτούμε πάνω στην τεχνολογία. Ετσι το βιβλίο μου είναι μια πρώτη απόπειρα για μια πρωτόλεια θεωρία της τεχνολογίας. Μανιφέστο είναι με την έννοια ότι παρέχει ένα πλαίσιο για να κατανοήσει κάποιος ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας δεν είναι γραμμική, ότι πρόκειται για ένα σύστημα, το technium όπως το ονομάζω, το οποίο αποτελεί προέκταση της ζωής».

04/12/2010 - Kevin Kelly, «What Technology Wants» / Κατερίνα Οικονομάκου - enet.gr