Αγάπησα... μια ηλεκτρονική συσκευή

17 Δεκεμβριου 2010
Posted in Επικαιρότητα

Μπορεί να είναι άψυχα αντικείμενα, αλλά έχουν γίνει πλέον ένα κομμάτι του εαυτού μας

Πέρυσι άλλαξα το κινητό μου και απέκτησα ένα iPhone. Η αλήθεια είναι ότι τον τελευταίο καιρό οι φίλοι μου χλεύαζαν την παλιά συσκευή και κατ’ επέκταση κορόιδευαν εμένα. Ομως εκείνο το παλιό τηλέφωνο το αγαπούσα και εκτιμούσα όσα μπορούσε να μου προσφέρει. Ακόμα, όμως, αφού απέκτησα το πολυπόθητο και υπέρκομψο iPhone κουβαλούσα στην τσέπη το παλιό μου κινητό, που σήμερα παραμένει στο τραπέζι της κουζίνας, έτοιμο να με υπηρετήσει οποιαδήποτε στιγμή το χρειαστώ. Αραγε αυτό που μας ενώνει ή καλύτερα αυτό που νιώθω για την παραγκωνισμένη συσκευή είναι «αγάπη»;

Λίγες ημέρες μετά την πώληση του πρώτου iPad, η ιστοσελίδα του YouTube κατακλύστηκε με διάφορα φιλμάκια που έδειχναν τις αντιδράσεις των ανθρώπων όταν αντίκριζαν για πρώτη φορά το πρωτοποριακό κομπιούτερ. Μια γυναίκα εκατό ετών το άγγιξε, έσκυψε πάνω του, το περιεργάστηκε και αμέσως μετά άρχισε να πληκτρολογεί στην οθόνη. Ενα άλλο κορίτσι, δυόμισι ετών, αμέσως μάντεψε με ποιο τρόπο μπορούσε να παίξει στο νέο κομπιούτερ παιχνίδια. Πρόκειται, άραγε, για «κεραυνοβόλο έρωτα»; Μπορείς, άραγε, να αγαπήσεις μία ηλεκτρονική συσκευή κατασκευασμένη από γυαλί, σιλικόνη και πλαστικό;

Κάτι τέτοιο ούτε που είχε περάσει από το μυαλό των σχεδιαστών προϊόντων, που μελετούν επί μήνες πώς θα φτιάξουν το παραμικρό χαρακτηριστικό σε ένα προϊόν ώστε να το κάνουν ακαταμάχητο. Η ιδέα τους φαινόταν εξωφρενική. Μπορούμε να αγαπήσουμε ένα κατοικίδιο, ακόμα και αν πρόκειται για ένα χάμστερ ή ένα ιγκουάνα που κάθεται ακίνητο και να ανοιγοκλείνει τα μάτια του. Πολλοί άνθρωποι παθαίνουν κατάθλιψη όταν για οποιονδήποτε λόγο αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το σπίτι τους ή να πουλήσουν το αυτοκίνητό τους. Συχνά αναπτύσσουμε ισχυρούς δεσμούς με αντικείμενα όπως το χρυσό ρολόι του παππού ή ένα αγαπημένο βιβλίο.

H σχέση μας με τις ηλεκτρονικές συσκευές μεταβλήθηκε πολύ τα τελευταία χρόνια, σε σημείο που οι σχεδιαστές όταν δημιουργούν ένα νέο σχέδιο έχουν κατά νουν πόσο συνδεόμαστε με τα αγαπημένα μας ηλεκτρονικά. Ολα, από το λάπτοπ έως το κινητό, έχουν γίνει μία προέκταση του εαυτού μας, όχι όμως με τον ίδιο τρόπο που ένα ακριβό ρολόι αποκαλύπτει ποιοι θα θέλαμε να είμαστε. Οι ηλεκτρονικές συσκευές που μας περιβάλλουν έχουν γίνει ένα κομμάτι του εαυτού μας.

«Τα πράγματα έχουν αλλάξει. Σήμερα διαθέτουμε έναν δεύτερο εαυτό τον οποίο μπορούμε να μεταφέρουμε μαζί μας» εξηγεί η Σέρι Τερκλ, καθηγήτρια στο ΜΙΤ και ειδική στους τομείς επιστημών και τεχνολογίας του τμήματος Κοινωνιολογίας. «Σκεπτόμαστε μέσω των αντικειμένων που αγαπάμε και αγαπάμε τα αντικείμενα που βοηθούν τη σκέψη μας» λέει.

Επέκταση του εγκεφάλου μας

Η βιομηχανία ηλεκτρονικών έχει εξελιχθεί σημαντικά. Σήμερα δεν έχει σημασία απλά η κατασκευή συσκευών που πραγματικά θα μπορούσαν, δηλαδή, να λειτουργήσουν. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα, λάπτοπ και άλλα μπορούν να κάνουν πράγματα που δεν μπορεί να κάνει ένα αυτοκίνητο. Κυρίως τα λατρεύουμε επειδή μας κάνουν πιο έξυπνους και μπορούν να μας ενημερώσουν για πράγματα που ποτέ δεν γνωρίζαμε, όπως ποιος είναι ο ταχύτερος δρόμος έως τον προορισμό μας, πώς να βρούμε τη μεγαλύτερη έκπτωση και τελικά πού ακριβώς βρίσκονται οι φίλοι μας τη στιγμή που τους αναζητούμε. Ολα αυτά μοιάζουν μαγικά και ελάχιστοι καταλαβαίνουν με ποιο τρόπο λειτουργούν οι ηλεκτρονικές συσκευές. Αυτό ακριβώς αποτελεί μέρος της γοητείας που ασκούν πάνω μας.

Ετσι, λοιπόν, δεν πρέπει να απορεί κανείς γιατί νιώθουμε πραγματικό ψυχικό πόνο όταν μία αγαπημένη συσκευή χαλάσει ή όταν την χάσουμε. «Οταν κάτι τέτοιο συμβεί, πιστεύεις ότι σε έχει εγκαταλείψει ο ίδιος ο εγκέφαλός σου» εξηγεί ο Μαρκ Ρόλστον, διευθυντής του δημιουργικού τμήματος της Frog Design, μιας εταιρείας που ασχολείται αποκλειστικά με τον σχεδιασμό προϊόντων. Ακριβώς αυτή η «επέκταση» του εγκεφάλου μας είναι ορατή στην όψη αλλά και στην αίσθηση που μας δίνουν όλα αυτά τα νέα προϊόντα. Οι περισσότερες συσκευές αποτελούνται από ένα πλαίσιο τοποθετημένο γύρω από μία οθόνη, η οποία μας επιτρέπει την πρόσβαση στο θαυμαστό λογισμικό που είναι ακριβώς η επέκταση του εγκεφάλου μας. Οι σχεδιαστές ήδη αποκαλούν την οθόνη -οποιασδήποτε συσκευής- «παράθυρο». Το πλαίσιο γίνεται όλο και μικρότερο και το παράθυρο μεγαλώνει και γίνεται όλο και πιο καθαρό.

Συνδεόμαστε με το λογισμικό

Είναι δυνατόν να αγαπήσουμε μία συσκευή, όπως ένα κομπιούτερ ή ένα κινητό τηλέφωνο, όταν ξέρουμε ότι θα την πετάξουμε στα σκουπίδια σε λίγα χρόνια;

Τελικά, δεν συνδεόμαστε συναισθηματικά με το γυαλί, το μέταλλο και το πλαστικό, αλλά με το λογισμικό, τον εγκέφαλο που ελέγχει τη συσκευή. Και βέβαια η αγάπη ανθρώπου και μηχανής δεν υπήρχε προτού το λογισμικό εξελιχθεί. «Αμφιβάλλω αν υπήρχαν πολλοί άνθρωποι που θα μπορούσαν να αγαπήσουν ένα απλό κινητό τηλέφωνο» επισημαίνει ο Ντον Νόρμαν, διευθυντής της εταιρείας σχεδιαστών Nielsen Norman Group και συγγραφέας του βιβλίου «Living With Complexity». Το λογισμικό των έξυπνων τηλεφώνων μετέβαλε εντελώς το τοπίο.

Κι αν κάποιος αμφισβητεί πόσο δυνατά είναι τα συναισθήματα που μας συνδέουν με τις μικρές μας ηλεκτρονικές συσκευές, δεν έχει παρά να λάβει υπόψη τούς «θρησκευτικούς πολέμους» που ξεσπούν κάθε φορά που η Apple έρχεται σε αντιπαράθεση με τη Microsoft. Η αλλαγή λειτουργικού συστήματος μιας συσκευής δεν είναι τίποτα λιγότερο από αλλαγή του ίδιου μας του εαυτού.

Αυτό που δεν μπορούν να κατανοήσουν οι ειδικοί είναι για ποιο λόγο συνδεόμαστε με δεσμούς αγάπης με κάτι που εκ των προτέρων γνωρίζουμε ότι θα αλλάξουμε σε λίγο καιρό. Ισως τελικά για τις συσκευές που μας περιβάλλουν και διευκολύνουν τη ζωή μας να νιώθουμε ένα είδος εφηβικού έρωτα.

11/12/2010 - The New York Times / kathimerini.gr