Απαξιώνεται το σημαντικότερο ελληνικό σχέδιο καινοτομίας

11 Ιανουαριου 2011
Posted in Επικαιρότητα

Σε μία χώρα με τεράστια ελλείμματα όχι μόνο οικονομικά, όπως έχει η Ελλάδα, που ο πρωθυπουργός της μιλάει συνεχώς για την επιτακτική ανάγκη υιοθέτησης ενός μοντέλου ανάπτυξης, έρευνας και καινοτομίας και για τη Δανία του Νότου, το πιο φιλόδοξο σχέδιο στον τομέα αυτόν, η δημιουργία Ζώνης Καινοτομίας στη Θεσσαλονίκη τείνει να ναυαγήσει...

Τους λόγους αναλύει σε συνέντευξή του ο Ιορδάνης Αρζιμάνογλου, μέχρι πρόσφατα διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, δηλαδή του φορέα διαχείρισης της Ζώνης Καινοτομίας. Παραιτήθηκε καταγγέλλοντας τους ανευθυνο-υπεύθυνους πολιτικούς, τους άσχετους συμβούλους, αλλά και τα τοπικά συμφέροντα, που θέλουν κάθε τι σημαντικό και χρήσιμο για το κοινωνικό σύνολο να το ελέγχουν υπέρ των δικών τους συμφερόντων.

Κύριε Αρζιμάνογλου, γιατί παραιτηθήκατε από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας Α.Ε., που συνδυάζει υψηλές αμοιβές, διεθνή δράση και επιστημονικές προκλήσεις;

Δεν προχώρησαν τα κρίσιμα θέματα, με ευθύνη εκτός εταιρείας.

Ποιος ή ποιοι ευθύνονται; Εγιναν παρεμβάσεις; και από ποιους;

Και παρεμβάσεις δέχτηκα, αλλά το σημαντικότερο ήταν ότι κάθε έργο που εισηγούνταν η εταιρεία προς τα αρμόδια υπουργεία, που είναι και οι μέτοχοι της εταιρείας, δεν προχωρούσε. Ποτέ και τίποτα.

Το «ποτέ και τίποτα» ακούγεται βαρύ. Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένος;

Δεν εγκρίθηκαν ούτε καν οι κανονισμοί εσωτερικής λειτουργίας και παροχής υπηρεσιών και προμηθειών, που είναι βασικά εργαλεία για να λειτουργήσει μια εταιρεία. Πόσω μάλλον οι εισηγήσεις του Δ.Σ. πάνω σε βασικά στρατηγικά θέματα, όπως η πρόταση για παραχώρηση δημόσιας γης για τη ζώνη, η εισήγηση για τα κριτήρια καινοτομίας των επιχειρήσεων που θα εγκατασταθούν στη ζώνη και βεβαίως η στήριξη στο σχέδιο νόμου για τα κίνητρα της ζώνης.

Δηλαδή τι έγινε τα τελευταία χρόνια που είστε διευθύνων σύμβουλος;

Από την πλευρά μας έγιναν όλα όσα έπρεπε να γίνουν, αλλά δεν αρκούσαν. Ολοκληρώσαμε το θεσμικό πλαίσιο της ζώνης, σύμφωνα με τον ιδρυτικό της νόμο. Φτιάξαμε τη μελέτη των κινήτρων, τα οποία μετατράπηκαν σε σχέδιο νόμου, καταρτίσαμε τα κριτήρια καινοτομίας για την ένταξη στη ζώνη των επιχειρήσεων, αναζητήσαμε περιοχές για την εγκατάσταση της ζώνης και προτείναμε τις δύο πιο κατάλληλες στα αρμόδια υπουργεία, συντάξαμε το στρατηγικό σχέδιο. Τέλος, έγινε σειρά ενεργειών γνωριμίας και δικτύωσης της ζώνης με το εξωτερικό.

Γιατί όλα αυτά έμειναν στα χαρτιά;

Το πρόβλημα -όπως αποδείχθηκε- ήταν ότι, βάσει του ιδρυτικού νόμου, για κάθε απόφαση της εταιρείας απαιτούνταν έγκριση των συναρμόδιων υπουργείων. Επίσης, τα ίδια τα υπουργεία πήραν άστοχες πρωτοβουλίες σε σημαντικά θέματα. Σας αναφέρω ότι, μετά τη σύσταση της εταιρείας, αλλά πριν από τη λειτουργία της, ανατέθηκε σε εξωτερικούς συμβούλους η μελέτη στρατηγικού σχεδίου, ενώ στη συνέχεια ανατέθηκε και η μελέτη χωροταξικού σχεδιασμού της ζώνης.

Με άλλα λόγια, οι μελέτες που έπρεπε να κάνει η ίδια εταιρεία ανετίθεντο σε εξωτερικούς συμβούλους από το υπουργείο, επιβαρύνοντας το Δημόσιο με επιπλέον δαπάνες;

Ακριβώς, δίχως να υπάρχει λόγος. Η ίδια η εταιρεία ήταν υποχρεωμένη να συντάξει το στρατηγικό σχέδιο σύμφωνα με το καταστατικό, σύμφωνα με την παγκόσμια πρακτική. Αυτό εξάλλου έγινε, εκ των υστέρων βέβαια, αφού είχαν χαθεί κάποια χρήματα για τη μελέτη του στρατηγικού σχεδίου.

Ομως η υφυπουργός Εσωτερικών κυρία Θεοδώρα Τζάκρη δήλωσε στη Βουλή τον Νοέμβριο του 2009 ότι το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας ανέθεσε σε εξωτερικούς συμβούλους τη μελέτη στρατηγικού σχεδίου;

Δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι ακριβώς αντίθετη. Επί της προηγούμενης κυβέρνησης, το τότε υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης, το οποίο ενσωματώθηκε στο υπουργείο Εσωτερικών στη συνέχεια, είχε κάνει την ανάθεση σε εξωτερικούς συμβούλους, με επιτροπή που συστάθηκε για τον σκοπό αυτόν, πριν από την έναρξη λειτουργίας της εταιρείας. Η κυρία Τζάκρη, για να σας συμπληρώσω, αφού ψάξατε το θέμα, είπε και κάτι ακόμα: «Το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας επιβάρυνε τον προϋπολογισμό του υπουργείου με την απόφασή του να επανακαταρτίσει το στρατηγικό σχέδιο». Και σε αυτή την περίπτωση η αλήθεια είναι διαφορετική, διότι αυτό έγινε εντός εταιρείας με μηδέν επιπλέον έξοδα.

Είναι μόνο η άγνοια των πολιτικών, η «επιδερμική» τους ενημέρωση, ή φταίνε κι άλλοι παράγοντες;

Θα σας πω την εμπειρία μας όταν φτιάξαμε το σχέδιο νόμου για τα κίνητρα που θα απολάμβαναν οι επιχειρήσεις που θα έρχονταν στη Ζώνη Καινοτομίας. Οταν συντάσσαμε το σχέδιο, έπρεπε να πάρουμε έγκριση ειδικού καθεστώτος από τη διεύθυνση ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Διευκρινίζω ότι το οποιοδήποτε σχέδιο συντάσσεται με στόχο προνομιακά χαρακτηριστικά, φορολογικά, επενδυτικά ή και άλλα, πρέπει, για λόγους ανταγωνισμού, να πάρει έγκριση ειδικού καθεστώτος της Ε.Ε., πριν γίνει νόμος του κράτους. Ξεκινήσαμε τη διαπραγμάτευση τον Μάιο του 2009, με στόχο ο νόμος που θα καθορίζει τα κίνητρα να έχει όσο το δυνατό περισσότερα πλεονεκτήματα. Φθάσαμε όμως στο λυπηρό σημείο η Ε.Ε. να ζητήσει την απόσυρση του σχεδίου.

Γιατί το απέρριψε η Ευρωπαϊκή Ενωση;

Διότι τη στιγμή που έπρεπε το υπουργείο να στηρίξει το σχέδιο νόμου των κινήτρων για να πάρει την έγκριση ειδικού καθεστώτος, ζητούσε παρατάσεις, χωρίς μάλιστα να μας ενημερώνει. Οταν το υπουργείο ζήτησε την πρώτη παράταση, έστειλα επιστολή επισημαίνοντας ότι ήταν λάθος η παράταση και ότι έπρεπε να συνεχιστεί η διαπραγμάτευση με τη στήριξη του υπουργείου, αφού χωρίς αυτό δεν μπορούσε να υποστηριχθεί επαρκώς ο προνομιακός ρόλος της ζώνης. Αντ' αυτού, το υπουργείο ξαναζήτησε παράταση. Ενα δεύτερο παράδειγμα είναι η απόφαση του υπουργείου Οικονομίας να μην αξιολογούνται από την εταιρεία τα επενδυτικά σχέδια για εγκατάσταση στη ζώνη με τα κριτήρια καινοτομίας που η εταιρεία κατάρτισε για τον σκοπό αυτόν βάσει του ιδρυτικού της νόμου. Επιλέχθηκε να εξετάζονται μαζί με όλα τα υπόλοιπα σχέδια που θα είναι προς υπαγωγή στο σχέδιο του νόμου του αναπτυξιακού τον Αύγουστο του 2010. Στην πράξη, η υιοθέτηση της παραπάνω επιλογής ισοδυναμούσε με ακύρωση των κριτηρίων καινοτομίας της ΑΖΚ και παραμένει ανεξήγητη.

Ηρθατε σε επαφή με το υπουργείο;

Είχα διαρκή επαφή με τους συμβούλους της υπουργού, τονίζοντας επανειλημμένως το πρόβλημα. Δεν έγινε ούτε το ελάχιστο, που ήταν η ενσωμάτωση του σχεδίου νόμου των κινήτρων σε ξεχωριστό κεφάλαιο του αναπτυξιακού νόμου με πρόβλεψη ώστε η Ζώνη να απολαμβάνει τα ανώτατα επίπεδα του ευρωπαϊκού χάρτη ενισχύσεων.

Με το τρίτο θέμα που θίξατε, την περιοχή εγκατάστασης της ζώνης, τι έγινε;

Το διοικητικό συμβούλιο της Ζώνης επέλεξε δύο περιοχές δημόσιας γης. Κάναμε τρεις προσπάθειες κατοχύρωσης χρήσης δημόσιας γης την περίοδο 2008-2009: έκταση ΕΘΙΑΓΕ (Εθνικό Ιδρυμα Αγροτικής Ερευνας), έκταση ΚΕΔ πλησίον αεροδρομίου, έκταση Αγροκτήματος ΑΠΘ. Είχαμε σχετικές συζητήσεις με όλους τους φορείς, και ειδικά στην περίπτωση του ΕΘΙΑΓΕ καταρτίστηκε μνημόνιο με τους όρους και τα ανταλλάγματα της παραχώρησης. Ομως όλες οι προσπάθειες στην τελική έκβαση δεν απέδωσαν, διότι δεν υπήρξε πολιτική βούληση από τα αρμόδια υπουργεία, ώστε να μας παραχωρηθεί η χρήση δημόσιας γης.

Ομως έχει προσφερθεί η Τεχνόπολη Θεσσαλονίκης, που αποτελεί κέντρο εταιρειών πληροφορικής και τεχνολογίας, να δώσει έκταση και να συνεργαστεί έτσι ώστε να γίνει και ο πρώτος θύλακας της ζώνης;

Η Τεχνόπολη είναι ιδιωτική γη. Εδώ υπάρχει διπλό πρόβλημα· και ουσιαστικό, και νομικό. Το ουσιαστικό συνίσταται στο ότι η επιλογή οποιασδήποτε ιδιωτικής γης από την εταιρεία εγείρει θέμα αθέμιτου ανταγωνισμού, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Το νομικό συνίσταται στο ότι, βάσει του νόμου της ζώνης, η ίδια ιδρύει, χωροθετεί και πολεοδομεί τους θύλακες, κάτι που στην περίπτωση της Τεχνόπολης έχει ήδη γίνει με έναν άλλο νόμο. Συνεπώς θα είμαστε παράνομοι αν πρώτα δεν αντιμετωπίσουμε τα παραπάνω θέματα.

Ο τοπικός τύπος έγραψε ότι ήρθατε σε κόντρα με τον νέο πρόεδρο της εταιρείας σας, τον κ. Ελ. Ιακώβου. Ποιοι ήταν οι λόγοι;

Γιατί στο χειρότερο σημείο για τη ζώνη, που όλα τα θέματα είναι στο ναδίρ, έρχεται με πολιτική κάλυψη να υπογράψει ένα μνημόνιο συνεργασίας με πανεπιστήμια (αυτό δεν είναι μεμπτό) και με επιλεγμένους ιδιωτικούς εταίρους, το οποίο ελάχιστα έχει να κάνει με τους πραγματικούς σκοπούς της ζώνης. Αυτοί είναι η προσέλκυση νέων καινοτόμων επιχειρήσεων και η δημιουργία-πολεοδόμηση του κέντρου που θα τις υποδεχθεί και όχι η συγκέντρωση υφιστάμενων επιχειρήσεων.

Το μνημόνιο προωθεί δράσεις, όπως προβολή, δημιουργία μηχανισμού χρηματοδότησης επιχειρήσεων σε τοπικό επίπεδο και δράσεις δικτύωσης για υφιστάμενες επιχειρήσεις, που δεν είναι προτεραιότητες της ζώνης. Επίσης οι δύο πρώτες δράσεις είναι ανεφάρμοστες. Για να σας το πω πιο απλά, ενώ δεν υπάρχει ζώνη μιλάμε για την προώθησή της, δηλαδή για την προώθηση του τίποτα. Αυτό μας εκθέτει. Επίσης, η δεύτερη δράση δεν έχει νόημα να γίνει σε τοπικό επίπεδο, όπως δείχνουν η διεθνής και ελληνική εμπειρία. Η τρίτη έχει νόημα, αλλά αφορά το 5% της λειτουργίας της ζώνης.

Επιπλέον, το γεγονός ότι, με ευθύνη του προέδρου και με πολιτική στήριξη, οι φορείς του παραπάνω μνημονίου συνεργασίας έκαναν συνάντηση με τον πρωθυπουργό στο όνομα της Ζώνης Καινοτομίας, χωρίς να έχω γνώση αυτής και άρα χωρίς την παρουσία μου, το θεωρώ απαράδεκτο.

Γιατί έκαναν αυτή τη συνάντηση;

Δεν κατανοώ τη σκοπιμότητα. Με τη συνάντηση εδόθη η εντύπωση ότι το σημαντικό για τη Ζώνη ήταν το μνημόνιο, το οποίο δεν έχει καμία νομική ισχύ. Αυτό όμως είναι παραπλανητικό. Αντίθετα, ήταν χρυσή ευκαιρία να ενημερωθεί ο πρωθυπουργός για τα πραγματικά προβλήματα της Ζώνης, ώστε με τη δική του στήριξη να προοδεύσει το εγχείρημα. Κάτι που δυστυχώς δεν έγινε.

Δηλαδή, αντί να γίνει μια σοβαρή ενημέρωση, έγινε πολιτική φιέστα χαϊδεύοντας τα αυτιά του πρωθυπουργού;

Εκ του αποτελέσματος.

Ο πρόεδρος της εταιρείας είναι εκλεγμένος, όπως εσείς, ή διορισμένος από την πολιτική ηγεσία;

Είναι διορισμένος από την πολιτική ηγεσία.

Υπάρχει θέμα ευθύνης για προσπάθεια εκτροπής της εταιρείας;

Σαφέστατα υπάρχει: να στραφεί η ζώνη προς κάτι άλλο που δεν είναι. Δηλώνω κατηγορηματικά ότι δεν θα μπορούσα να συνυπογράψω στρατηγικό σχέδιο με κεντρική κατεύθυνση δράσεις που απλώς ενισχύουν υφιστάμενες υποδομές. Δυστυχώς, παρ' ότι είμαστε στο χείλος του γκρεμού, δεν έχει ωριμάσει η κατάσταση στην Ελλάδα, να μπορέσει μια αναπτυξιακή εταιρεία να επιτελέσει το έργο της με επιστημονικά κριτήρια χωρίς να υπόκειται σε πολιτικές παρεμβάσεις.

Τα υπόλοιπα μέλη του διοικητικού συμβουλίου τι έκαναν;

Ζήτησαν να τοποθετηθεί η πολιτεία για το τι θέλει να κάνει με τη Ζώνη. Δυστυχώς, μετά και την τελευταία ενημέρωση του διοικητικού συμβουλίου από τον πρόεδρο, ελέχθη ότι στις προθέσεις της κυβέρνησης δεν είναι η ύπαρξη κινήτρων και η παραχώρηση γης. Εξελίξεις που εν δυνάμει ακυρώνουν τη ζώνη καινοτομίας.

WHO is who?

Ο δόκτωρ Ιορδάνης Αρζιμάνογλου εκλέχθηκε το 2007 μέσω ανοικτού διεθνούς διαγωνισμού του υπουργείου Ανάπτυξης διευθύνων σύμβουλος της δημόσιας εταιρείας Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας Α.Ε. Η θέση ήταν πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης πενταετούς διάρκειας, με λήξη στις 31 Ιουλίου 2012. Παραιτήθηκε πριν από λίγες ημέρες θυσιάζοντας την εξασφαλισμένη θέση και υψηλοτάτη αμοιβή του, καθώς διαπίστωσε ότι δεν προχωράει τίποτε. Ηρθε στην Ελλάδα όχι μόνο για τις προκλήσεις της συγκεκριμένης θέσης αλλά και για να προσφέρει στη χώρα του. Ομως συνάντησε την οπισθοδρομική ελληνική πραγματικότητα, όπως αρκετοί καταξιωμένοι έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού.

Γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1961 στην Αθήνα. Αποφοίτησε από το τμήμα Βιολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, απ' όπου έλαβε και το διδακτορικό του δίπλωμα. Αρχές της δεκαετίας του 1990 βρέθηκε στη Νέα Υόρκη, όπου επί δέκα χρόνια εργάστηκε ως ερευνητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κορνέλ. Ειδικεύθηκε στην Κλινική Μοριακή Γενετική, δίδαξε το συγκεκριμένο αντικείμενο με την ιδιότητα του επίκουρου καθηγητή και διηύθυνε το Τμήμα Γενετικής του Καρκίνου στο Τμήμα Γυναικολογίας του νοσοκομείου «Lenox Hill».

Απέκτησε δίπλωμα στη διοίκηση επιχειρήσεων από το Πανεπιστήμιο της Βοστόνης και το 2000 επέστρεψε στην Ευρώπη. Αρχικά συνέβαλε στη χάραξη στρατηγικής και στην ανάπτυξη εταιρειών βιοτεχνολογίας στο Βέλγιο και στο Λουξεμβούργο και εν συνεχεία βρέθηκε στη Δανία, όπου διετέλεσε διευθύνων σύμβουλος μονάδας ανάπτυξης βιοτεχνολογίας στο Ααρχους την περίοδο 2003-2007.

Εχει την τύχη των προβληματικών ΔΕΚΟ

Η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας Α.Ε. ιδρύθηκε με τον νόμο 3.499/2006.

Διοικητικό συμβούλιο απέκτησε τον Ιούλιο του 2007 με κοινή υπουργική απόφαση. Στόχος της εταιρείας ήταν να διαχειρίζεται τα θέματα της ομώνυμης ζώνης, μεταξύ των οποίων η παραχώρηση δημόσιας γης και η θέσπιση των κινήτρων για την προσέλκυση των εταιρειών που θα εγκατασταθούν.

Σήμερα η Ζώνη παραμένει ανενεργός. Τα κίνητρα που θα παρείχε για όσες εταιρείες εγκατασταθούν στο έδαφός της δεν έχουν θεσπιστεί. Αλλωστε ούτε έδαφος υπάρχει...

Ο προϋπολογισμός της το 2010 περιορίστηκε σε 433.000 ευρώ από 765.000 ευρώ το 2009 και, σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκεται σε διαδικασία ένταξης στο καθεστώς των «προβληματικών» ΔΕΚΟ τις οποίες θα επιβλέπει το υπουργείο Οικονομικών.

09/01/2011 - Χρ. Ιωάννου / enet.gr