Η αλλόκοτη ομοιομορφία στη νέα κοινωνική δικτύωση

29 Μαϊου 2011
Posted in Επικαιρότητα

Στο Facebook, κάτω από την ομπρέλα της «φιλίας», οι σχέσεις αναδιοργανώνονται...

Όταν με έκανε «add» η μητέρα μου στο Facebook, δεν πίστευα πως αυτό το κοινωνικό δίκτυο θα αποκτούσε τόσο μεγάλη σημασία στην καθημερινότητά της. Με τα «like» να πέφτουν σαν βροχή και τα βίντεο να αναρτώνται σε χρόνους μαγικούς, το δικό της ενδιαφέρον ξεπέρασε το δικό μου κατά πολύ. Αναρωτιέμαι ακόμη, αν όλο αυτό θα με πείραζε αν ήμουν 10-15 χρόνια νεότερη. Μάλλον κάτι ξέρει παραπάνω ο έφηβος αδελφός μου και αρνείται να μπει στο Facebook...

Γιατί, στο Facebook είμαστε όλοι «φίλοι». Εχουμε «φίλους», ζητάμε να «γίνουμε φίλοι», απορρίπτουμε «φιλίες», ή τις βάζουμε σε δεύτερη μοίρα, προστατεύοντας κάποιες ή όλες τις πληροφορίες του προφίλ μας από τα αδιάκριτα μάτια κάποιων πιεστικών. Ολοι όμως στο Facebook είναι «φίλοι». Είτε μεταξύ τους είτε όχι. Γιατί πολύ απλά, εκτός του ότι η πιο διαδεδομένη μονάδα μέτρησης στο Facebook είναι οι «φίλοι», κάθε νέος χρήστης δέχεται, πριν από οτιδήποτε άλλο, να αναλάβει τον μοναδικό ρόλο του «φίλου» στις σχέσεις του με τους άλλους χρήστες.

Στην πραγματικότητα (την offline εκδοχή της τουλάχιστον) οι σχέσεις με τους συνανθρώπους μας, και ειδικά τους πιο κοντινούς, δεν μπορούν πάντα να χαρακτηριστούν ως φιλικές. Οσο σεβασμό και να τρέφει ο εργαζόμενος για το αφεντικό του (ή αντίστροφα), η σχέση τους δεν βασίζεται στη φιλία. Το ίδιο συμβαίνει μεταξύ παιδιού και γονέα, ή μεταξύ ιατρού και ασθενούς, δασκάλου και μαθητή. Διαδικτυακά, και ειδικά στο περιβάλλον του Facebook, αυτές οι σχέσεις αποκτούν ξαφνικά μια αλλόκοτη ομοιομορφία, μπαίνοντας όλες κάτω από την ομπρέλα της «φιλίας», αναδιοργανώνοντας κάποιους βασικούς κανόνες συμπεριφοράς και επικοινωνίας.

Αυτή η αναδιοργάνωση είναι που δημιουργεί και τις περισσότερες προκλήσεις σε αυτές τις καινούργιες διαδικτυακές σχέσεις. Δύο χρήστες του Facebook, μια μητέρα ενός έφηβου κοριτσιού (επίσης μέλος του κοινωνικού δικτύου) και μια ψυχολόγος και εκπαιδευτικός, προσφέρουν τη δική τους οπτική γωνία, βάσει των προσωπικών τους εμπειριών. Και οι δύο καταλήγουν ότι αυτή η νέα «φιλική» σχέση με τα παιδιά ή τους μαθητές τους απαιτεί μια ιδιαίτερη και προσεκτική διαχείριση.

«Θέλεις να γίνουμε φίλοι;» Μια τόσο άμεση και φαινομενικά τόσο απλή ερώτηση... Με την εμφάνιση του Facebook, η ερώτηση έχει επανέλθει στο προσκήνιο. Και τα κριτήρια με τα οποία απαντάμε εξαρτώνται κυρίως από τον σκοπό της συμμετοχής μας στο Facebook.

Στην περίπτωση όπου οι online σχέσεις διέπονται από διαφορετικούς κανόνες από την offline σχέση των δύο μελών, η κατάσταση γίνεται πιο σύνθετη. Ενα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η σχέση μεταξύ γονέων και παιδιών, όπως και μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών, που στην ουσία δεν είναι φιλική. Το να ορίζεται ως φιλική από το Facebook, έστω και τυπικά, δημιουργεί προσδοκίες που είναι πιθανό να καταλήξουν σε παρεξηγήσεις.

Ως ψυχολόγος, είναι απαραίτητο οι επαγγελματικές μου σχέσεις να διέπονται από εχεμύθεια. Παρ’ όλα αυτά, στην αρχή κάθε νέας σχέσης πρέπει να ξεκαθαρίζεται ότι αυτή η εχεμύθεια θα τηρηθεί με δύο εξαιρέσεις: αν θεωρηθεί ότι υπάρχει κίνδυνος για τον θεραπευόμενο ή για κάποιον στο περιβάλλον του, τότε έχω την υποχρέωση να σπάσω το απόρρητο και να σιγουρευτώ ότι παρέχεται στον ίδιο ή και στους γύρω του η απαραίτητη προστασία.

Αντίστοιχα, λοιπόν, θα ήταν ιδιαίτερα καίριο να υπάρξει μια ανοιχτή συζήτηση με τα παιδιά, σχετικά με το πώς έχουμε σκοπό να χειριστούμε τυχόν πληροφορίες που θα προκύψουν από μια online σχέση. Η πληροφορία είναι γνώση και, σε γενικές γραμμές, όσοι χρησιμοποιούμε το Facebook σκεπτόμαστε ποιοι θα έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη ζωή μας. Τι συμβαίνει, όμως, όταν η γνώση αυτή μας φέρνει προ εκπλήξεως και ζητάει από εμάς δράση; Το Facebook μπορεί να αναφέρεται στη σελίδα «μας», στο προφίλ «μας», στις φωτογραφίες «μας» κ. λπ., αλλά τίποτε από αυτά που λέμε online δεν είναι δικά μας. Ισως, λοιπόν, τα παιδιά και οι γονείς που προσπαθούν να βρουν τη χρυσή τομή μεταξύ ανεξαρτησίας και επαφής, χρειάζεται να ξεκαθαρίσουν κάποια θέματα πριν γίνουν «φίλοι», και να δημιουργήσουν κανόνες γι’ αυτή την καινούργια πλευρά στη σχέση τους.

Eίμαι σχετικά καινούργια στο Facebook, αφού άρχισα να το χρησιμοποιώ τους τελευταίους 5 μήνες. Βλέποντας την κόρη μου να μιλάει συνέχεια γι’ αυτό αλλά και να περνάει ατελείωτες ώρες μπροστά στον υπολογιστή, σκέφτηκα ότι είχα μείνει πολύ πίσω όχι μόνο σε σχέση με την τεχνολογία, αλλά και σε σχέση με το τι ενδιέφερε την κόρη μου και ολόκληρη τη νέα γενιά.

Ετσι, «σήκωσα τα μανίκια» και αποφάσισα να δραστηριοποιηθώ μαθαίνοντας τα βασικά και ανοίγοντας την αρχική μου σελίδα. Αρχισε σιγά σιγά να μου αρέσει όλο και περισσότερο (δεν το έχω βαρεθεί ακόμα) και βεβαίως μου άνοιξε η όρεξη να προσπαθώ, διακριτικά μεν αλλά συστηματικά δε, να πείσω την κόρη μου να με «κάνει add»... Δεν το έκανα με στόχο ούτε να την κατασκοπεύσω ούτε να μαθαίνω διάφορα για τη ζωή της, αλλά  γιατί θέλω να βλέπει και αυτή τι αρέσει σε μένα και τι σχολιάζω, τι συζητάμε με τις φίλες μου και τα αστεία που λέμε. Πρόσφατα κατάφερα να την πείσω να με «προσθέσει» στις φίλες τις και μέχρι στιγμής, η «σχέση» αυτή πάει πολύ καλά! Σπανίως κοιτάζω τα δικά της σχόλια, και όπως της είχα υποσχεθεί, δεν κάνω καμία παρέμβαση στο δικό της προφίλ, ενώ αντιθέτως αυτή σχολιάζει κάποια δικά μου βίντεο που της αρέσουν.

Οι αντιδράσεις των φίλων της είχαν πολλή πλάκα: «Δεν το πιστεύω ότι η μαμά σου έχει FB!». Στον κόσμο των παιδιών αυτής της ηλικίας, το να έχει μια μαμά Facebook ισοδυναμεί με κάτι πολύ «αξιοπερίεργο» ή τουλάχιστον όχι πολύ συνηθισμένο, μια και οι περισσότερες συνομήλικές μου μαμάδες δεν ασχολούνται με αυτό. Από τη μεριά μου, δεν προσπαθώ να «κάνω φίλη» καμία φίλη της, αλλά ευχαρίστως θα δεχθώ αν μου έρθει αίτηση φιλίας από αυτές!

Δεν μπορώ να πω ότι ανησυχώ για τη «σχέση μας» μέσω Facebook –περισσότερο ανησυχώ για τις ώρες που τα παιδιά καταναλώνουν μπροστά σε αυτό και για το τι επίπτωση θα έχει αυτό για το μέλλον τους μια και είναι η πρώτη γενιά που κάνει τόσο πολλά πράγματα ταυτόχρονα (διαβάζει, ακούει μουσική, απαντάει στα σχόλια, στέλνει μηνύματα) και όλα αυτά σαν να είναι απολύτως φυσιολογικά...

Πηγή: kathimerini.gr