Τα ψηφιακά βιβλία δεν κατέλυσαν την έννοια του βιβλίου... - 7 εκδότες απαντούν

27 Ιουνιου 2011
Posted in Επικαιρότητα

Το ηλεκτρονικό ή ψηφιακό βιβλίο (e-book) δεν κατέλυσε την έννοια του βιβλίου. Οι μηχανές ανάγνωσης και πάλι γεμίζουν με κείμενο, όμως είναι άυλο, έχεις χάσει πλέον την αίσθηση και τη μυρωδιά του τυπωμένου χαρτιού. Οσο φετιχιστές κι αν είμαστε, πρέπει να συγκρατήσουμε τα δάκρυά μας.

Κάποτε χάσαμε το χριτς-χρατς του δίσκου βινιλίου και μας κέρδισε η μεγάλη διάρκεια του δίσκου ακτίνας. Είχε προηγηθεί η επικράτηση του βίντεο, που είχε διώξει τον κόσμο από τον κινηματογράφο. Το βινίλιο, όμως, επανήλθε πανηγυρικά -σε αλμυρές τιμές. Οι αίθουσες κινηματογράφου ξαναγέμισαν.

Η Ιστορία γράφεται με αλλαγές και η φωτεινή οθόνη της μηχανής ανάγνωσης είναι μια τεχνολογική αλλαγή, τίποτα παραπάνω, τίποτα παρακάτω. Το κείμενο παρέμεινε κείμενο, γι' αυτό και ο χρήστης του δεν αισθάνεται αποξενωμένος. Ολα είναι όπως παλιά: η γραμματοσειρά, οι προτάσεις, οι παράγραφοι, τα κεφάλαια. Οι εταιρείες μηχανημάτων δουλεύουν υπέρ του αναγνώστη, αναπτύσσοντας ταχύτητες. Τα νέα μηχανήματα έχουν τη δυνατότητα να διαβάσουν 1.000 βιβλία μεσαίου μεγέθους, τα οποία ισοδυναμούν με 7.000 σελίδες, αρκεί να φορτιστεί η μπαταρία τους μόνο για τρεις ώρες.

Η Αμερική, με ποσοστό το οποίο φτάνει περίπου στο 14% επί του συνόλου πωλήσεων βιβλίου, είναι ο αδιαμφισβήτητος αυτοκράτορας στις πωλήσεις του νέου ψηφιακού προϊόντος. Το ποσοστό ανεβαίνει σε καθημερινή βάση, αναγκάζοντας τις μεγάλες εφημερίδες των ΗΠΑ δικαίως να αναρωτιούνται: «Ηρθε η ώρα το ψηφιακό να αντικαταστήσει το τυπωμένο βιβλίο;». Καθόλου μελλοντολογικό, καθόλου εσχατολογικό.

Μόνον που ακόμη τα μηχανήματα είναι ακριβά και απευθύνονται σε μια προνομιούχα και οπωσδήποτε εύπορη ομάδα αγοραστών. Ομως, όπως έχει δείξει η εμπειρία της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών, δεν θ' αργήσει να «εκδημοκρατιστεί» το νέο μέσο. Αρκεί να θυμηθούμε τι συνέβη με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα CD Players. Στην αρχή ήταν πανάκριβα, τώρα πάμφθηνα. Η ανάπτυξη στις ΗΠΑ τρέχει με γρήγορους ρυθμούς, γεγονός που οφείλεται στο νομικό καθεστώς, το οποίο ευνοεί το μονοπώλιο στον χώρο, που ονομάζεται Amazon.

Αντιθέτως, η αντιμονοπωλιακή Ευρώπη επιμένει ακόμη στο τυπωμένο βιβλίο, χωρίς να αρνείται να ενταχθεί στη νέα εποχή αναπαραγωγής και ανάγνωσης του βιβλίου: το ποσοστό της αγοράς των ηλεκτρονικών βιβλίων αγγίζει μόλις το 1-3% επί του συνόλου της βιβλιαγοράς.

Η Ελλάδα έχει μπει, εδώ και δύο χρόνια, στο παιχνίδι. Καθόλου ευκαιριακά, αφού όλοι οι μεγάλοι εκδότες, αλλά και ορισμένοι μικροί οσφράνθηκαν ότι για να επιβιώσουν, πρέπει να μπουν, θέλουν-δεν θέλουν, στην τροχιά του e-book. Και μπήκαν. Μόνον που δεν έχουμε επίσημα στοιχεία κυκλοφορίας των ψηφιακών τίτλων. Ετσι, ας αρκεστούμε στην πλειοδοτούσα εκτίμηση ότι το ποσοστό στην ελληνική αγορά, στην οποία περιλαμβάνονται και οι απανταχού Ελληνες και οι εν γένει ελληνόφωνοι, δεν έχει ξεπεράσει το 1% του συνόλου των βιβλιοπωλήσεων.

Οι τιμές κυμαίνονται από τα 3 ώς τα 20 ευρώ. Η γκάμα των συγγραφέων, πέρα από αισθητικές εμμονές, είναι ατελείωτη. Μόνον ορισμένα ονόματα: Σέξπιρ, Ξανθούλης, Θεοτόκης, Πολίτης, Ατγουντ, Αλεξάκης, Απντάικ, Κ. Βήτα, Ζιντ, Ζολά, Ιζό, Καρνέζης, Σαΐντ, Τσόμσκι, Βιζυηνός, Κάλβος, Βερν.

Το χρονικό:

• 1998: Εμφανίζονται οι πρώτες ψηφιακές συσκευές ανάγνωσης Rocket ebook και Softbook.
• 1998-1999: Οι ιστότοποι e.Reader.com και e.Reads.com ξεκινούν την πώληση e-book.
• 2002: Ο Random και ο Harper Collins ξεκινούν την πώληση ψηφιακών βιβλίων.
• 2005: Το Amazon αγοράζει τη Mobipocket.
• 2006: Η Sony παρουσιάζει το Sony Reader με τεχνολογία e-ink. Η LibreDigital λανσάρει το BookBrowse (διαδικτυακή υπηρεσία ψηφιακής ανάγνωσης).
• 2007: Η Amazon λανσάρει το Kindle στην Αμερική.
• 2008: Η Adobe και η Sony ενώνουν τις τεχνολογίες τους (Reader και DRM). Η Sony ξεκινάει την πώληση του Sony Reader PRS-505 στην Αγγλία και τη Γαλλία. Η Amazon λανσάρει το Kindle 2 στην Αμερική.
• 2009: Το BeBook διατίθεται στην ελληνική αγορά.

Ενδεικτικές τιμές συσκευών:

• ARCHOS: €209
• ΒΟΟΚΕΝ: €200-280
• BeBOOK: €230-350
• SONY: €200
• iREX: €470-600
• KINDLE/ΑΜΑΖΟΝ: €136-170

7 εκδότες απαντούν

Οι ερωτήσεις:

1. Πότε ξεκίνησε η εμπλοκή σας με τα ηλεκτρονικά βιβλία;
2. Πώς γίνεται η επιλογή των τίτλων που θα κυκλοφορήσουν σε e-book;
3. Κυκλοφοριακά ποια είναι τα αποτελέσματα;
4. Ποιες ήταν οι αντιδράσεις των αναγνωστών της παλαιάς και της καινούργιας γενιάς;
5. Πώς προοιωνίζεται το μέλλον αυτής της νέας αναγνωστικής εποχής;

Το 2009 παρουσιάσαμε στο βιβλιοφιλικό κοινό, και μέσω των βιβλιοπωλείων, το BeBook, τον πρώτο ηλεκτρονικό αναγνώστη στην ελληνική αγορά. Μαζί προσφέραμε και οκτώ βιβλία σύγχρονων Ελλήνων συγγραφέων.

Η μετατροπή των βιβλίων στον μορφότυπο ePub είναι μια χρονοβόρα διαδικασία. Στην παρούσα φάση επιλέγονται τίτλοι που δεν παρουσιάζουν κάποια ιδιαίτερη δυσκολία στη μετατροπή. Παράλληλα αναπτύσσουμε τα εργαλεία που θα μας επιτρέψουν να μετατρέψουμε την πλειονότητα του καταλόγου μας πιο γρήγορα και με χαμηλότερο κόστος.

Η αγορά των ψηφιακών βιβλίων είναι σε πρώιμο στάδιο. Υπάρχουν, ωστόσο, πολλοί αναγνώστες που αγόρασαν δοκιμαστικά μια ψηφιακή έκδοση και συνέχισαν να την προτιμούν αντί της έντυπης. Η οθόνη της ψηφιακής μηχανής προσομοιάζει με το έντυπο, κάτι το οποίο τελικά καθιστά την ανάγνωση μέσω της συσκευής μια ξεκούραστη και οικεία εμπειρία. Το Διαδίκτυο και οι τεχνολογίες που έχουν αναπτυχθεί επιτρέπουν πλέον στη δημιουργία να είναι αμφίδρομη, συλλογική και ζωντανή.

Η εμπλοκή μας με το ηλεκτρονικό βιβλίο είναι προς το παρόν υποτυπώδης. Ορισμένα βιβλία λόγω της φύσης τους πιστεύουμε ότι θα έχουν μεγαλύτερη απήχηση ηλεκτρονικά από ό,τι άλλα.

Προτιμάμε να εκδίδουμε ένα βιβλίο σε ηλεκτρονική μορφή ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα της κυκλοφορίας του σε έντυπη μορφή. Με τις ηλεκτρονικές εκδόσεις θα μπορέσουν να επιβιώσουν πολλά βιβλία, που διαφορετικά θα κατέληγαν σε πολτοποίηση και φυσική εξαφάνιση.

Οι αναγνώστες δεν έχουν εξοικειωθεί ακόμη με το ηλεκτρονικό βιβλίο. Στην Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο. Η νέα γενιά φυσικά και ανταποκρίνεται πιο γρήγορα και ευκολότερα από ό,τι η παλιά, η οποία δεν είναι τόσο εξοικειωμένη με τις νέες τεχνολογίες.

Η ύπαρξη του ηλεκτρονικού βιβλίου έχει γίνει αισθητή σ' ένα κομμάτι της κοινωνίας. Πιστεύουμε ότι πιθανώς μια μέρα ίσως κάνει μια μεγάλη εκτόξευση σε πωλήσεις. Για την ώρα ο κόσμος γνωρίζει το έντυπο και είναι διστακτικός απέναντι στο ηλεκτρονικό.

Τα τελευταία δύο χρόνια παρακολουθούμε ενεργά τις εξελίξεις στο εξωτερικό, προσπαθώντας να καταλάβουμε και να αποφασίσουμε ποια στρατηγική θα ακολουθήσουμε. Από τον Σεπτέμβριο του 2010 έχουμε αρχίσει την εμπορική διάθεση ηλεκτρονικών εκδόσεών μας. Για να κυκλοφορήσει ένα e-book απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει ψηφιακό αρχείο. Τα παλαιότερα βιβλία, τα οποία δεν έχουν σελιδοποιηθεί σε σύγχρονα μηχανήματα, πρέπει να ψηφιοποιηθούν από την αρχή.

Στην Ελλάδα, η διείσδυση συσκευών ανάγνωσης είναι πάρα πολύ μικρή ακόμα. Τα e-books για την ώρα έχουν αρκετά μικρή κυκλοφορία, ενώ τα προτιμούν πολύ συχνά Ελληνες της διασποράς. Οι αναγνώστες μας αντέδρασαν πολύ θετικά στην είδηση. Οι νεότεροι, πιο εξοικειωμένοι με την τεχνολογία και τις συσκευές, είναι πιο δεκτικοί στο να διαβάσουν ένα e-book.

Στη χώρα μας θα συνυπάρξουν αρμονικά, για πολλά χρόνια, τα e-books με τα έντυπα βιβλία. Είναι πολύ πιθανό να δούμε μια προτίμηση για e-books στον χώρο της εκπαίδευσης, των επιστημών και του παιδικού βιβλίου. Στη λογοτεχνία, το έντυπο βιβλίο θα συνεχίσει να έχει την πρωτοκαθεδρία.

Τα ηλεκτρονικά βιβλία μάς απασχολούν από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η συζήτηση γι' αυτά. Προσπαθούμε να φτιάξουμε έναν κατάλογο με αντιπροσωπευτικά έργα των συγγραφέων που έχουμε εκδώσει. Ο επόμενος στόχος μας είναι το κάθε νέο βιβλίο να κυκλοφορεί ύστερα από ένα διάστημα και σε e-book.

Δεν ξέρω αν μπορούμε να μιλήσουμε για αναγνώστες παλιάς και νέας γενιάς σχετικά με το ηλεκτρονικό βιβλίο - αν εξαιρέσουμε τους πολύ νέους, που αγαπούν εφαρμογές για τα «γκάτζετ». Εχω την αίσθηση ότι στο σημερινό περιβάλλον της Ελλάδας και της Ευρώπης, εκτός αγγλόφωνων, για τα ηλεκτρονικά βιβλία ενδιαφέρονται οι πιο απαιτητικοί ή οι αναγνώστες εξειδικευμένων βιβλίων.

Σίγουρα ο «άυλος» χώρος, είτε του Διαδικτύου είτε των ηλεκτρονικών βιβλίων, είναι ήδη ένα καθοριστικό μέσο και δίαυλος για την ανάγνωση. Τι ακριβώς θα σημαίνει αυτό για την ίδια τη φύση της ανάγνωσης και για το τυπωμένο βιβλίο, θα το δούμε.

Ξεκινήσαμε την πώληση ηλεκτρονικών βιβλίων το 2009. Οι προσπάθειές μας εντατικοποιήθηκαν το 2010. Την ίδια χρονιά επεκταθήκαμε και στα διαδραστικά ηλεκτρονικά βιβλία. Ως προς τα λογοτεχνικά, αλλά και τα παιδικά μη διαδραστικά βιβλία, εκδίδουμε προς το παρόν όλους τους τίτλους για τους οποίους έχουμε δικαιώματα. Δίνουμε προτεραιότητα σ' αυτούς που πιστεύουμε πως θα έχουν καλύτερη εμπορική κίνηση, βάσει του προφίλ των αναγνωστών μας.

Αν συγκρίνουμε τις πωλήσεις των ηλεκτρονικών βιβλίων με αυτές των έντυπων, ίσως απογοητευτούμε από τα αποτελέσματα. Δεν είναι θέμα παλιάς και καινούργιας γενιάς, γιατί προς το παρόν συσκευές ανάγνωσης -λόγω της υψηλής τιμής τους- αποκτούν κυρίως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αναγνώστες.

Κανείς δεν μπορεί να προδιαγράψει το μέλλον, αλλά από τις ενδείξεις μέχρι σήμερα, το ηλεκτρονικό βιβλίο φαίνεται ότι θα συμβάλει στη διεύρυνση του αναγνωστικού κοινού, καθώς είναι πολύ πιο εύκολη η πρόσβαση στο ψηφιακό περιεχόμενο από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου.

Αυτό που κανείς δεν ξέρει είναι πόσο σύντομα και σε τι ποσοστό θα μειωθούν οι πωλήσεις των έντυπων βιβλίων. Θα έχουμε όμως χρόνο να το προβλέψουμε για τη χώρα μας, μια και θα ακολουθήσουμε την πρωτοπόρο αγορά των ΗΠΑ.

Στόχος μας είναι όλα τα βιβλία μας να κυκλοφορούν και σε e-book και σε μορφή e-pub, για να μπορούν να διαβαστούν σε οποιαδήποτε συσκευή ανάγνωσης, ακόμη και σε τηλέφωνο. Η κίνηση των ηλεκτρονικών μας βιβλίων είναι ακόμα πολύ μικρή σε σύγκριση με το έντυπο βιβλίο, αλλά όπως και στο εξωτερικό, θα πάρει κάποια χρόνια μέχρι να εμπιστευτεί ο κόσμος το ηλεκτρονικό βιβλίο. Η εμπορικότητα του ηλεκτρονικού βιβλίου πιστεύω ότι θα εξαρτηθεί περισσότερο από οτιδήποτε άλλο από την εξέλιξη των συσκευών ανάγνωσης.

Οι αναγνώστες μεγαλύτερης ηλικίας είναι κατά κανόνα καχύποπτοι με το ηλεκτρονικό βιβλίο, αφού το διάβασμα γι' αυτούς είναι ταυτισμένο με την αίσθηση του έντυπου βιβλίου. Οι μελλοντικοί αναγνώστες του ηλεκτρονικού βιβλίου είναι η γενιά που μεγαλώνει τώρα και έχει απόλυτη άνεση με την ηλεκτρονική τεχνολογία. Το κόστος παραγωγής του ηλεκτρονικού βιβλίου είναι κατά πολύ μικρότερο από του έντυπου και η διακίνησή του άμεση, άρα και η λιανική τιμή του πολύ χαμηλότερη.

Ενα βιβλίο θα μπορεί να μένει για πολλά χρόνια στην κυκλοφορία, πράγμα που πρακτικά δεν συμβαίνει με το έντυπο βιβλίο. Πιστεύω επίσης πως έχει τη δυνατότητα να κάνει τον εκδοτικό χώρο πιο δημοκρατικό, αντιπροσωπευτικό των διαφορετικών τάσεων της λογοτεχνίας. Επομένως, θα είναι πιο εύκολο να επιβιώσουν μικροί εκδοτικοί οίκοι σαν και μας.

Προχωρήσαμε στην ψηφιοποίηση των βιβλίων μας, ξεκινώντας από τα εκπαιδευτικά βιβλία του Γυμνασίου, το καλοκαίρι του 2010. Στη συνέχεια, τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου, ακολούθησαν ψηφιακές εκδόσεις λογοτεχνικών (ελληνική και μεταφρασμένη λογοτεχνία) και παιδικών βιβλίων και δοκιμίων. Μέχρι σήμερα έχουν ψηφιοποιηθεί 220 τίτλοι μας.

Η πολιτική μας μέχρι στιγμής είναι να κυκλοφορούμε τίτλους μας σε e-book τρεις με τέσσερις μήνες μετά την έκδοσή τους. Βέβαια, υπάρχουν και εξαιρέσεις τίτλων -όπως το βιβλίο του Marc Roche για την Goldman Sachs που έγινε μπεστ σέλερ- που ψηφιοποιούνται σχεδόν ταυτόχρονα με την έντυπη έκδοσή τους. Μέχρι στιγμής δεν μπορούμε να μιλήσουμε για σημαντικά νούμερα πωλήσεων.

Το αναγνωστικό κοινό μάλλον προτιμάει ακόμη τις παραδοσιακές αναγνωστικές συνήθειες, καθώς δεν είναι τόσο εξοικειωμένο με τη νέα τεχνολογία. Τώρα γίνονται τα πρώτα βήματα και οι Ελληνες αναγνώστες είναι ακόμα επιφυλακτικοί. Με μεγαλύτερη άνεση το αποδέχεται η νεότερη γενιά. Εχουμε ένα νέο προϊόν, μια νέα επιλογή για διάβασμα.

Οι πωλήσεις θα επηρεαστούν σίγουρα, όχι, όμως, στο άμεσο μέλλον. Πιστεύουμε ότι θα μεσολαβήσει μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να συμβιβαστεί ο κόσμος με αυτή την αλλαγή, που φυσικά είναι η μεγαλύτερη στον χώρο αυτόν από την εποχή της τυπογραφίας.

Πηγή: enet.gr