Oι νοσταλγικές αναμνήσεις και το μικρό μουσείο ενός κομπιουτερά...

Συνταξη / Επιμελεια: Θεόδωρος Χατζηκώστας | 06 Απριλιου 2011
Posted in υλικό - Η/Υ - Φορητοί

Κάποτε δεν υπήρχε Facebook, αλλά ούτε και ίντερνετ! Δεν υπήρχε πολυκάναλος ήχος παρά μόνο κάτι περίεργες κυματομορφές. Τα χρώματα στην οθόνη συνήθως περιορίζονταν στα δύο με δεκάξι (άντε τριανταδύο). Οι επεξεργαστές έτρεχαν σε συχνότητες 2 με 8MHz, η ελεύθερη μνήμη κάπου στα 2 με 64kb (όχι MB, όχι GB).

Αν δεν το καταλάβατε ακόμη, παρακάτω θα διαβάσετε για την  εποχή των δεινοσαύρων στους υπολογιστές, μέσα από την νοσταλγική ματιά αλλά και την μικρή συλλογή των υπολογιστών του γράφοντα...

Η εξέλιξη της πληροφορικής από το μηδέν

Στην δεκαετία του '80 υπάρχει αναβρασμός ανά τον κόσμο για τον τομέα των  μικροϋπολογιστών. Οι εταιρείες ημιαγωγών έχουν αρχίσει σοβαρά πλέον να κατασκευάζουν μικροεπεξεργαστές την ίδια ώρα που δεκάδες άλλες εταιρείες τους χρησιμοποιούν για να δώσουν ζωή στους υπολογιστές-κατασκευάσματα τους! Ως αποτέλεσμα αυτής της κοσμογονίας, είχαμε την άνθιση της πληροφορικής σε όλο τον κόσμο. Πραγματικά όσο και να προσπαθούσα να περιγράψω την εξέλιξη των ημιαγωγών και των υπολογιστών έως την εποχή του Pentium (όπου πλέον η μονοκρατορία των Personal Computers καθιερώθηκε), σίγουρα θα έγραφα αρλούμπες. Οπότε ως άρχων αυτού του άρθρου, θα προτιμήσω να περιγράψω τις δικές μου εμπειρίες και βιώματα από εκείνη την απίθανη εποχή.

"Ουφάδικα", παιχνιδομηχανές, και computers

Ως νεαρός, είχα αυστηρώς προειδοποιηθεί από τους γονείς να μην μπω ποτέ σε μαγαζί με ηλεκτρονικά παιχνίδια, γνωστά και με ονόματα όπως arcades, ουφάδικα κτλ. Εκείνη την εποχή κάπου στα μέσα της δεκαετίας του '80 τα ηλεκτρονικά παιχνίδια (του εικοσάρικου ή και του δεκάρικου), άνθιζαν. Έλα μου όμως που το μικρόβιο μου είχε μπει για τα καλά για την μαγεία των υπολογιστών. Ίσως να έφταιγε και ο IBM PC συμβατός που είχε αγοράσει η ξαδέρφη μου στο διπλανό σπίτι. IBM τι;

Πριν λοιπόν περιγράψω τον υπολογιστή που είχε η άμοιρη ξαδέρφη μου, θα πρέπει να εξηγήσω το τί συνέβαινε εκείνη την εποχή: Αν λοιπόν σήμερα λέμε πως έχουμε τα Mac και τα PCs (και τα οποία πάνω-κάτω είναι ίδια πλέον), εκείνη την εποχή δεν υπήρχε όχι ένα, όχι δύο, όχι τρία, αλλά εκατοντάδες διαφορετικά μηχανήματα και πρότυπα! Υπολογιστές που λάνσαρε η κάθε εταιρεία, με Χ επεξεργαστή, Υ μνήμη, Ζ λειτουργικό σύστημα και φυσικά πλήρη ασυμβατότητα όχι μόνο με τα άλλα μηχανήματα αλλά πολλές φορές και με τα άλλα μοντέλα της ίδιας εταιρείας!

Η IBM λοιπόν, πιστώνεται την κατασκευή του πρώτου PC, που φορούσε επεξεργαστή Intel και λειτουργικό (μαντέψτε) Microsoft - το γνωστό μας DOS! Από εκεί ξεκίνησαν όλες οι άλλες εταιρείες να φτιάχνουν IBM PC - συμβατά, με αποτέλεσμα η "PC" πλατφόρμα να υπερισχύσει όλων των άλλων. Ποιοι άλλοι υπολογιστές υπήρχαν; Ξανά: Apple, Acorn, MSX, Amstrad, Spectrum, Commodore, Oric, TRS, Atari, κτλ κτλ κτλ κτλ...

Επιστρέφοντας λοιπόν στην ξαδέρφη μου, ο υπέροχος υπολογιστής της, ήταν η χαρά του παιδιού! Θα μπορούσα να κοιτάζω για ώρες την μικροσκοπική οθόνη να παίζει Ancient Art of War -ω ναι! Και έτσι περνούσε ο καιρός όμορφα...

Ο πρώτος μου υπολογιστής

Μια μέρα ο πατέρας μου, μου έφερε κομμένες δύο σελίδες από κάποιο Ελληνικό περιοδικό πληροφορικής. Ήταν οι δύο σελίδες που πιστεύω πως είχα διαβάσει πάνω από χίλιες φορές μέσα σε ελάχιστες ημέρες. Ήταν μαγεία! Το ένα έφερε το άλλο, και εν τέλει ο πατέρας αναγκάστηκε κάπου το '87 να μου  αγοράσει τον πράσινο Amstrad CPC 6128, για το ποσό των 86.000 δρχ. αν θυμάμαι καλά, ποσό που έπρεπε να πληρώσει σε δόσεις αφού ξεπερνούσε κατά πολύ το ταπεινό του μηνιάτικο. Ακόμη και η έλλειψη πρίζας όταν το ξεπακετάραμε στο σπίτι δεν με πτόησε ποσώς (υπήρχε νόμος στην Αγγλία που απαγόρευε τις ηλεκτρικές συσκευές να έχουν πρίζα και έπρεπε να έρθει... ηλεκτρολόγος για να την βάλει). Επιτέλους, είχα τον πρώτο μου υπολογιστή!!!

Η εποχή της αθωότητας

Ποιος είναι ο ορισμός της μαγικής στιγμής; Για έναν νεαρό κομπιουτερά κάπου στα '80s που πριν τελειώσει το δημοτικό είχε τον δικό του υπολογιστή, μαγεία ήταν απλά τα πάντα! Να παίζει παιχνίδια, να γράφει BASIC προγράμματα, να διαβάζει τα περιοδικά του χώρου, ή να πηγαίνει στο σπίτι του φίλου του Βαγγέλη, και να παρακολουθεί τον μουσάτο πατέρα του -μανιώδη καπνιστή- να αναλύει ένα πλήρες σύστημα ΠΡΟ-ΠΟ σε στήλες. Τι μαγεία! Τι μαγεία! Τα μάτια μας ήταν κρεμασμένα στην οθόνη, όσο ο μετρητής του προγράμματος έτρεχε και έβγαζε στοιχεία. Ήταν μια εποχή που ένα καλογραμμένο πρόγραμμα ξεχώριζε σε σχέση με ένα κακογραμμένο. Ήταν η εποχή που το υλικό ήταν τόσο αδύναμο, που έπρεπε ο προγραμματιστής να εξαντλήσει μέχρι και το τελευταίο κομματάκι ισχύος που του παρέχονταν.

Oh, it's full of stars!

Φυσικά δεν ήταν όλοι οι "κομπιουτεράδες" πραγματικοί κομπιουτεράδες. Πολλοί χρησιμοποιούσαν τους υπολογιστές απλά ως παιχνιδομηχανές (φίλε Διονύση). Όπως και να έχει, βρισκόμαστε κάπου στα '90s. Ο Amstrad CPC 6128 έχει αρχίσει να δείχνει τα χρόνια του, όπως και όλοι οι υπολογιστές της γενιάς του, όπως οι Spectrum, ή οι Commodore (η τριάδα αυτή ήταν όντως η ποιο δημοφιλής στην Ελλάδα). Οι 16bit υπολογιστές και επεξεργαστές όπως ο Atari ST και η Amiga, δείχνουν πως το μέλλον είναι λαμπρό, και εν τέλει ο γραφών αποφασίζει να αλλάξει υπολογιστή.

Ως σοβαρός χρήστης, είχα την αίσθηση πως η Amiga ήταν ποιο "παιχνιδομηχανή" από τον ποιο σοβαρό (και γκρίζο) Atari ST. Είχα αποφασίσει να αγοράσω τον δεύτερο, ώσπου μια μέρα μπήκα στο στέκι-κομπιουτερομάγαζο της γειτονιάς, και άκουσα εκείνο το φλάουτο. Γυρνώντας έκπληκτος είδα το θαύμα: Την Amiga να παίζει Shadow of the Beast:

Πώς μπορούσε ένα παιχνίδι να αλλάξει την γνώμη ενός "σοβαρού" κομπιουτερά; Πρώτον, ο κομπιουτεράς αυτός ήταν ακόμη παιδί, και αν παίζω παιχνίδια στα 36 μου, σίγουρα στην εφηβεία μου, του έδινα και καταλάβαινε. Κατά δεύτερον, σκεφτείτε μια εποχή: Ελάχιστα χρώματα, μηδενικός ήχος (κάτι μπλιπ και μπλοπ), άθλια κίνηση (animation) των χαρακτήρων. Και ξαφνικά βλέπεις το παιχνίδι αυτό να παίζει πολυκάναλο ήχο με φοβερές συνθέσεις που είχαν τόσο αίσθημα, και ταυτόχρονα πολλαπλά επίπεδα scrolling (δηλαδή τα αντικείμενα να κινούνται με διαφορετική ταχύτητα ανάλογα την απόσταση). Επιπρόσθετα, υπήρχαν τεράστια sprites (=μπαρμπαδέλια) με απαλή κίνηση! Το Shadow of the Beast ήταν η όαση του gamer αλλά και το καλύτερο demo που θα μπορούσε να έχει η Amiga! Και έτσι, ο πατέρας ξαναξηλώθηκε κάπου 280.000 δρχ. αν θυμάμαι καλά...

Ζώντας τον μύθο μου με την Amiga

Τί μηχάνημα! Τί προσωπικότητα! Η Amiga ήταν μια κυρία με τα όλα της, ένα πρότυπο του πως θα πρέπει να σχεδιάζονται οι υπολογιστές στο μέλλον. Διέθετε custom chips για ήχο, εικόνα και μεταφορά δεδομένων, ένα παραθυρικό λειτουργικό σύστημα που ακόμη και σήμερα τα Windows δεν έχουν κάποιες από τις καινοτομίες του, και φυσικά "ανθρώπινο" μέγεθος μνήμης και επεξεργαστή. Σε σχέση με  τον Z80 των 4.77MHz και  των 42kb πραγματικής  RAM, η Amiga διέθετε τον MC68000 στα 7.14MHz, με 512KB RAM. Και ο χρόνος περνούσε ανέμελα ξανά, με παιχνίδια, Blitz Basic, και ανάγνωση Ελληνικού και ξένου τύπου για το αγαπημένο μας μηχάνημα.

Πριν το ίντερνετ, υπήρχαν οι BBS!

Το ίντερνετ υπήρχε ήδη στα μεγάλα πανεπιστήμια, αλλά η επικοινωνία με τον έξω κόσμο για όλους τους κοινούς θνητούς που τολμούσαν, γινόταν μέσω BBSs. Ο καθένας μπορούσε να στήσει μια BBS η οποία ήταν ουσιαστικά ένας υπολογιστής με ένα modem που περίμενε να χτυπήσει το τηλέφωνο ώστε να σηκώσει την γραμμή και να καθιερώσει επικοινωνία με τον μακρινό υπολογιστή που καλούσε! Εν ολίγοις, το μόνο που χρειάζονταν για να στήσει κάποιος μια BBS, ήταν ένας υπολογιστής με modem και το κατάλληλο πρόγραμμα. Υπήρχαν κάμποσες ερασιτεχνικές BBS στην Ελλάδα -κάποιες μάλιστα με περισσότερες της μίας τηλεφωνικές γραμμές.

Από την στιγμή που έμπαινες μέσα στην BBS (σε περιβάλλον κειμένου και ANSI art πάντα), μπορούσες να κάνεις μια σειρά από πράγματα, όπως  το να κατεβάσεις αρχεία από αυτήν. Μπορούσες ακόμη να επικοινωνήσεις με άλλους χρήστες (ασχέτως σε ποια BBS συνδέονταν αυτοί) μέσω ενός συστήματος αλληλογραφίας/συζητήσεων που ονομάζονταν FidoNet. Υπήρχαν ακόμη online παιχνίδια (ή... σχεδόν online) και άλλα πολλά και αστεία.

Τα δύο χειρότερα πράγματα εκείνη την εποχή ήταν αφενός το ότι η γραμμή του τηλεφώνου ήταν κατειλημμένη όση ώρα έμπαινες στο ίντερνετ και αφετέρου οι ταχύτητες καθ' αυτές. Θυμάμαι να έχω αλλάξει μισή ντουζίνα modems, από το πρώτο μου 1.200bps στο 2.400bps, 9.600bps, 14.400bps, 28.800bps, 56kbps. Αλήθεια, ποιου παλιού κομπιουτερά δεν σηκώνεται η τρίχα όταν ακούει τον ήχο δύο modems να κάνουν handshaking; Ή το μήνυμα στην οθόνη "Connected" ή το Carrier lost;

Οι εποχές αλλάζουν, και το ίντερνετ κερδίζει έδαφος

Φτάνουμε πλέον μέσα δεκαετία του '90, η Amiga 500 έχει αντικατασταθεί με μία Amiga 1200, οι BBS φθίνουν, και το ίντερνετ αρχίζει να γίνεται  δημοφιλές ανάμεσα στους σκληροπυρηνικούς κομπιουτεράδες. Η πρόσβαση μπορούσε να γίνει κυρίως από... κλεμμένα ή δανεισμένα από τον admin accounts στο πανεπιστήμιο. Σε αυτή την πρώιμη φάση, το ίντερνετ δεν έχει καμία σχέση με αυτό που βλέπουμε όλοι σήμερα. Το να στήσεις από μόνο του το account, απαιτούσε ώρες πειραματισμών, ενώ όταν τα κατάφερνες, έπρεπε είτε να μάθεις εντολές... Unix είτε να στήσεις προγράμματα στο δικό σου λειτουργικό σύστημα. Browsers όπως ο Explorer δεν είχαν εφευρεθεί καν, και μπορούσες απλά να κάνεις ftp ή να διαβάσεις το (μαγικό εκείνη την εποχή) e-mail σου. Αργότερα ήρθε ο Mosaic και ο iBrowse, και το ίντερνετ πήρε τον δρόμο που όλοι σήμερα περπατάμε..

Το τέλος της εποχής...

Είτε φταίει η ανάγκη για τυποποίηση, είτε ο ανταγωνισμός, είτε το μάρκετινγκ είτε χίλια άλλα πράγματα, η εποχή της μαγείας και του "χομπίστα" κομπιουτερά, έμελε να τελειώσει. Οι 8bit υπολογιστές έδωσαν τα κλειδιά στους 16bit, και εκείνοι απέτυχαν να ανταγωνιστούν την λαίλαπα των PC-κλώνων. Η Commodore χρεοκόπησε, η Spectrum πουλήθηκε και έκλεισε, η Amstrad γύρισε στα κλασσικά ηλεκτρονικά, η Atari δεν πουλάει hardware. Η Apple έφτασε και αυτή στο αμήν, για να σωθεί την τελευταία στιγμή από τον Στιβ Τζομπς, πουλώντας -κατά τον γράφοντα- την ψυχή της στον διάβολο, αφού σήμερα τα  Macs είναι ουσιαστικά PCs.

Το PC πρότυπο λοιπόν, κέρδισε. "Σκότωσε" μεν κάθε άλλο υπολογιστή και πλατφόρμα, αλλά από την άλλη έφερε τυποποίηση, φθηνότερες τιμές για όλους και εν τέλει εξέλιξη με ταχείς ρυθμούς. Για να καταλάβει ο αναγνώστης πόσο η κατάσταση έγινε ανεξέλεγκτη όσον αφορά την επιτυχία των PCs, αρκεί να πούμε πως ακόμη και η ίδια η "μητέρα" του PC η IBM, προσπάθησε να το σκοτώσει (με το OS/2 ώστε να πάρει και την πίτα του λειτουργικού συστήματος από το στόμα της Microsoft), και φυσικά απέτυχε παταγωδώς. Και έτσι απλά, οι υπολογιστές, από μηχανήματα με προσωπικότητα, μετατράπηκαν σε απλά "εργαλεία", που τους "χώνεις" κατά βούληση μνήμη δίσκο ή επεξεργαστή. Υπολογιστές-Φρανκεστάιν! Υπολογιστές χωρίς όνομα και προσωπικότητα...

Επίλογος

Στις ημέρες μας, ζούμε στιγμές δόξας. Κανείς δεν ασχολείται ή εντυπωσιάζεται όσο μεγάλες και αν είναι οι καινοτομίες στο υλικό ή στα προγράμματα και τα λειτουργικά συστήματα. Δεν υπάρχει μαγεία, δεν υπάρχει ενθουσιασμός. Χάρις την DSL τεχνολογία, το ίντερνετ και οι υπολογιστές μπήκαν παντού, όχι ως ισότιμοι συνεργάτες όπως παλιά, αλλά ως σκλάβοι -ως απλά εργαλεία.

Για αυτούς που ανακάλυψαν το Google και το Facebook πρόσφατα, ίσως η παραπάνω κουτσή ιστορία δεν λέει και πολλά. Ακόμη και αν έγραφα χίλιες λεπτομέρειες και μαγικές στιγμές που βίωσα όλα αυτά τα χρόνια, αυτό δεν θα είχε καμία σημασία. Δεν το κάνω από ελιτισμό. Απλά αναπολώ τόσο τα παιδικά μου χρόνια όσο και την ιστορική για την εξέλιξη της πληροφορικής περίοδο εκείνη. Μόνοι μάρτυρές μου σε αυτή την αφήγηση, οι παλιοί υπολογιστές που συλλέγω και που ελπίζω κάποτε να έχω έναν χώρο για να εκθέτω σε όλους τους ενδιαφερόμενους.

Πριν από μερικές ημέρες ξεπακετάρισα και έβαλα εμπρός ξανά τον παλιό μου Amstrad. Απτόητος από το πέρασμα του χρόνου, ο γέρο-CPC εμφάνισε για ακόμη μια φορά την ίδια εικόνα υποδοχής, διάβασε αδιαμαρτύρητα τις δισκέτες των 3" που μου είχαν απομείνει και έτρεξε υπομονετικά όλα τα προγράμματα και παιχνίδια που του ζήτησα. Γέρος και ταλαιπωρημένος από μια ζωή δυόμισι δεκαετιών, συνέχισε να προσφέρει απλόχερα χαρά και μαγεία, σαν να μην πέρασε ούτε μια μέρα...

Computer Museum

Amstrad CPC 6128

Ο πρώτος μεγάλος έρωτας. Ο 6128 μπορεί να μην ήταν ο ποιο πετυχημένος υπολογιστής της εποχής στον κόσμο, αλλά σε διάφορα μέρη της Ευρώπης πραγματικά τα πήγε πολύ καλά. Στην Ελλάδα εκτός από τους χομπίστες, χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον και σε πρακτορεία ΠΡΟ-ΠΟ ή σε επιχειρήσεις για διαχείριση αρχείων πελατών.

Oric 1

To '84 γεννήθηκε αυτός ο μικρός ανταγωνιστής του Spectrum. Φορούσε επεξεργαστή 6502A στο 1MHz και διέθετε 16kb ή 48kb RAM. Πουλήθηκαν πάνω από 200.000 υπολογιστές του είδους!

Oric Atmos 

Κάπου το '84 η εταιρεία που κατασκεύασε τον Oric-1 έφερε στον κόσμο τον Atmos, που έμελε να είναι και το τελευταίο πετυχημένο μοντέλο πριν την εξαφάνιση.

Dragon 32

To 1982 γεννήθηκε ο παραπάνω τεράστιος κύριος. Με επεξεργαστή Motorola στο 1MHz (παρά κάτι) και με 32kb μνήμη, πραγματικά αποτελούσε μια αξιόλογη πρόταση που κοιτούσε στα μάτια υπολογιστές με πολύ ποιο γρήγορους (σε συχνότητα) επεξεργαστές.

Radio Shack TRS-80

Μία έκδοση του ιστορικού TRS-80 κοσμεί την συλλογή μας!

Commodore Amiga 500

Κυρία με τα όλα της. Από το πληκτρολόγιο ως το ποντίκι και απο το τροφοδοτικό ως την οθόνη, η Amiga ήταν ο υπολογιστής που κατασκευάστηκε από ανθρώπους που αγαπούσαν την πληροφορική όσο λίγοι. Rest in peace, Jay Miner...

Commodore PET

Ίσως το ποιο σπάνιο κομμάτι της συλλογής μας δεν είναι άλλο από τον παραπάνω PET. Κατασκευασμένος τέλη της δεκαετίας του '70 (!!) λειτουργεί ακόμη, αν και δεν έχουμε ιδέα του πως να τον προγραμματίσουμε!

Commodore VIC-20

Ο VIC-20 είναι η συνέχεια του PET και ο πρώτος υπολογιστής στην ιστορία που πούλησε πάνω από ένα εκατομμύριο μονάδες!

Commodore 64

Άλλο ένα ρεκόρ για την Commodore, o 64αρης είναι ο ποιο επιτυχημένος υπολογιστής στην ιστορία, με πωλήσεις μεταξύ 12.5 και 17 εκατομμυρίων μονάδων. Σε σχέση με τους άμεσους ανταγωνιστές του (Amstrad, Spectrum) αυτό που πάντα ξεχώριζε, ήταν η καταπληκτική μουσική που μπορούσε να παράγει...

Sinclair Spectrum ZX

To 1982 γεννήθηκε αυτό το αστέρι των υπολογιστών, ο πασίγνωστος και κοσμαγάπητος Spectrum ZX. Ότι και να πούμε για αυτόν τον υπολογιστή είναι λίγα...

Sinclair QL

Το 1981 ο Sir Sinclair φέρνει στην ζωή τον αντικαταστάτη του Spectrum, με όνομα QL (Quantum Leap - Κβαντικό Άλμα). Παρά τις τρομερές του δυνατότητες (επεξεργαστής 68008 στα 7.5MHz, 128KB RAM), ο υπολογιστής είναι μια εμπορική αποτυχία με μόλις 150.000 κομμάτια σε πωλήσεις. Ίσως ο ποιο παρεξηγημένος υπολογιστής στην ιστορία της πληροφορικής.

Commodore Amiga 1200

Σε σχέση με την Amiga 500, η 1200άρα είχε καλύτερες επιδόσεις (32 χρώματα στην οθόνη, 14MHz 68020 αντί του 7.14 68000, 2MB RAM αντί 512kb) αλλά και βελτιώσεις σε όλους τους τομείς (Έκδοση 2.0 του λειτουργικού συστήματος, σχεδιασμός ποντικιού κ.λπ.). Γεννήθηκε κάπου το 1992!

Apple Macintosh Plus

Γεννημένος κάπου το 1986, και με τιμή που ξεπερνούσε τα... 2.500 δολάρια, ο  Mac της φωτό ήταν το τρίτο μοντέλο της εταιρείας του Στιβ Τζομπς, έχοντας το χαρακτηριστικό floppy στον κορμό της οθόνης. Στα υπόψιν ο σκληρός δίσκος σε μορφή - μπαούλου, ο οποίος λειτουργεί ακόμη!

Apple Performa 630

Γεννημένος κάπου το '94, ο Apple της φωτό αποτελεί τον λιγότερο συλλεκτικό αλλά και τον νεότερο υπολογιστή της συλλογής μας.