Η Apple-ο-ποίηση της Microsoft

Συνταξη / Επιμελεια: Θεόδωρος Χατζηκώστας | 20 Μαϊου 2017
Posted in λογισμικό - Λειτουργικά Συστήματα

Έχουμε επισημάνει κατά καιρούς σε πολλά μας άρθρα, τις προσπάθειες της Microsoft να αλλάξει το μοντέλο λειτουργίας της. Με αφορμή το λανσάρισμα του πρώτου της laptop, θα αναλύσουμε (για ακόμη μια φορά) γιατί αυτό δεν δείχνει να είναι και τόσο καλή ιδέα.

Το φαρ-ουέστ και η ανοιχτή αρχιτεκτονική

Θα μπορούσαμε να γράψουμε εκατό σελίδες για το επικό ταξίδι της Microsoft στην πληροφορική. Η απλοποιημένη ιστορία  όμως είναι πως τόσο η Microsoft όσο και ο Bill Gates βρέθηκαν στο κατάλληλο σημείο την κατάλληλη στιγμή –την εποχή δηλαδή που υπήρχε μια παρθένα αγορά που κανείς δεν γνώριζε πώς θα εξελιχθεί και που θα καταλήξει. Η διήγηση είναι χιλιοειπωμένη: Η ελαφρώς αφελής IBM προσέλαβε την Microsoft για να της «γράψει» το λειτουργικό σύστημα για τον καινούργιο υπολογιστή που λάνσαρε (τον IBM PC), η Microsoft έκανε την επιχειρηματική κίνηση του αιώνα με το να κρατήσει τα δικαιώματα του λειτουργικού της (MS-DOS) και αυτό είχε ως αποτέλεσμα, σιγά-σιγά διάφοροι τρίτοι κατασκευαστές να φτιάχνουν και αυτοί συμβατά μηχανήματα με αυτά της IBM (PC clones) και να τρέχουν MS-DOS και αργότερα Windows, με αποτέλεσμα η μεν IBM να χάσει τον έλεγχο του δημιουργήματος της (και τα κέρδη) και την Microsoft να γιγαντωθεί από το πουθενά.

Κάπου σε αυτή την ιστορία κρύβεται και το μυστικό της επιτυχίας της Microsoft. Όσα και να της έχουν καταλογιστεί για μονοπωλιακές πρακτικές, αθέμιτο ανταγωνισμό κ.λπ., η αλήθεια είναι πως τα Windows αποτελούσαν και αποτελούν το πιο «ανοιχτό» εμπορικό λειτουργικό σύστημα που υπάρχει, όπου ο καθένας μπορούσε και μπορεί να προσθέσει το δικό του κομμάτι hardware ή να γράψει το δικό του software χωρίς να απαιτείται η συγκατάθεση του κατασκευαστή! Και ήταν αυτό το γεγονός που βοήθησε στην ραγδαία άνθιση του τομέα των υπολογιστών.

Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, στον χώρο των PC η NVidia μπορεί να κάνει development οποιαδήποτε κάρτα γραφικών θέλει, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε παραμέτρους μεγέθους, TDP κ.λπ., να γράψει ότι driver της κατέβει (με ελάχιστους περιορισμούς) και να την πουλήσει στον κόσμο των PC χωρίς να δώσει δεκάρα σε τρίτους.

Στον κόσμο των Mac δυστυχώς, δεν συμβαίνει το ίδιο. Για να πιστοποιήσει μια κάρτα της η NVidia θα έπρεπε να δηλώσει τα πάντα στην Apple (διαστάσεις, TDP, κ.λπ.) ο driver να εγκριθεί από την Apple (το ίδιο συμβαίνει μεν και στα Windows αλλά ακόμη υπάρχει χώρος για unsigned drivers) και τέλος φυσικά, να πάρει το... μερτικό της η Apple (αυτό που λέμε... αέρας κοπανιστός).

Flashback: Η μάχη του OS/2

Επιστρέφουμε στην εποχή που η IBM έχει συνειδητοποιήσει το γεγονός πως η συνεργασία με την Microsoft «μπάζει» νερά. Τι κάνει λοιπόν γι' αυτό; Αποφασίζει να δημιουργήσει από το μηδέν το δικό της παραθυρικό λειτουργικό σύστημα (βλ. OS/2) το οποίο θα ανταγωνίζονταν  στα ίσια τα Windows και πουλάει «νέους» οικιακούς υπολογιστές, τους PS/2 (σε αντίθεση με τα PC, XT, AT της εποχής). Ο πόλεμος των λειτουργικών κράτησε μερικά μόνον χρόνια με τελικό θριαμβευτή την Microsoft και το OS/2 να μπαίνει στο χρονοντούλαπο, με την IBM σταδιακά να αποσύρεται από τις λιανικές πωλήσεις εκτυπωτών και υπολογιστών (πουλώντας τα divisions σε Lexmark και Lenovo αντίστοιχα ενώ τους το disk division το εξαγόρασε η Hitachi). Ήταν και είναι τόσο απόλυτη η κυριαρχία της Microsoft, που αυτό της έδωσε τη δυνατότητα να στραβοπατάει χωρίς να πονάει (Vista) ή αν πάμε πιο κοντά, να ενσωματώνει εκνευριστικά interfaces (αυτό των Windows 8/8.1) που πραγματικά δεν είχαν κανένα λόγο ύπαρξης στους desktop υπολογιστές, μόνον και μόνον για να εκπαιδεύσει τους χρήστες στη δική της αποτυχημένη Windows πλατφόρμα για tablets.

Εν ολίγοις η Microsoft ολίγον καταχρηστικά, εκμεταλλεύονταν την δεσπόζουσα θέση της στην αγορά (το μονοπώλιο για την ακρίβεια) προκειμένου να διατηρήσει τις κερδοφορίες της. Αυτό είναι κάτι που της έχει μείνει ως συνήθεια, ακόμη και σήμερα, ακόμη και μετά από τα τόσα πρόστιμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δοκιμάστε να αλλάξετε τον default browser στα Windows 10 από τον Edge σε κάτι άλλο, και τα Windows θα προσπαθήσουν να σας... μεταπείσουν! Και ενώ η Microsoft παλιμπαιδίζει αλλάζοντας κατά το δοκούν το interface επικοινωνίας, στην πράξη πολύ λίγα έχουν συμβεί στον πυρήνα των Windows από την εποχή των Windows XP. Ας πάρουμε για παράδειγμα τρεις μεγάλες δυνατότητες: Πολλαπλές γλώσσες, Υποστήριξη RAID, και Cluster Computing (πολλοί υπολογιστές στο δίκτυο να συνδυάζουν την υπολογιστική τους ισχύ ως ένας). Από αυτά τα τρία, έως τα Windows 7 έπρεπε κάποιος να αγοράσει την... Ultimate έκδοση για να έχει πολλαπλές γλώσσες παρουσίασης. Ακόμη χειρότερα, ακόμη και στα τωρινά Windows 10, θα πρέπει να αγοράσετε την PRO έκδοση για software RAID ενώ αν χρειάζεστε clustering, τότε θα πρέπει να ανεβείτε σε... Windows Server λειτουργικό! Με άλλα λόγια, η Microsoft εδώ και χρόνια προτιμάει τις επιφανειακές αλλαγές παρά την σοβαρή εργασία στον πυρήνα των Windows.

Steve Ballmer is on the house

Ξανά επιστροφή στη προηγούμενη δεκαετία. Ο Bill Gates αποσύρεται ο Steve Ballmer αναλαμβάνει, η μετοχή της Microsoft χρόνο με τον χρόνο πέφτει και μετά από 12 χρόνια βρίσκεται κάτω από το 50% σε σχέση με την αξία που είχε το 2000! Η Apple από την πλευρά της αποκτά διπλάσια κεφαλαιοποίηση από την Microsoft. Έφταιγε ο Ballmer; Σίγουρα είχε τις δικές του στιγμές (Windows Vista, Microsoft Zune, εγκατάλειψη των Windows CE για να πούμε μόνο μερικά) αλλά η αλήθεια ήταν πως ο κόσμος δεν τρελαίνονταν πλέον με κάθε νέα έκδοση των Windows –βασικά δεν την χρειάζονταν (ειδικά οι εταιρικοί πελάτες που πολλοί από αυτούς ακόμη τρέχουν Windows XP). Το Office όσο και να εξελίσσονταν, δεν είχε να προσφέρει κάτι τρελό σε σχέση με το παρελθόν, ενώ η online έκδοση δείχνει ανέκδοτο για τον γράφοντα –ποιος τρελός θα πλήρωνε ενοίκιο για μια σουίτα γραφείου (εν καιρώ κρίσης σε πολλές χώρες) όταν λ.χ. υπάρχουν εφάμιλλα δωρεάν προγράμματα; Με λίγα λόγια, το πάρτι της Microsoft έδειχνε ήδη από την προηγούμενη δεκαετία πως κάποια στιγμή θα τελείωνε.

Windows 10

Πώς αντέδρασε η Microsoft σε αυτή τη πρόκληση; Αποφάσισε να γίνει Apple! Θεωρούμε κατ' αρχάς πως τα Windows 10 ίσως σημαίνουν... Windows “2” (το 10 στο δυαδικό σύστημα σημαίνει δύο), και πως αυτό σημαίνει την απαρχή μιας νέας πολιτικής όσον αφορά την προώθηση του λειτουργικού συστήματος.

Αντί λοιπόν να επιλέγει ο χρήστης την έκδοση (XP, Vista, 7, 8, 8.1) και να κολλάει σε αυτή για χρόνια, η Microsoft ίσως κρατήσει το όνομα “Windows 10” για πολύ καιρό και από πίσω θα λανσάρει νέες εκδόσεις του λειτουργικού χωρίς να αλλάζει την ταμπέλα. Εν ολίγοις δεν θα μου κάνει καμία εντύπωση αν σε 5 χρόνια έχουμε Windows 10 “xxx edition” αντί για Windows 11 ή 12. Όλοι αναγκαστικά θα τρέχουν Windows 10 με τα τελευταία updates χωρίς πολλές-πολλές αντιρρήσεις ή απορίες!

Η ιστορία επαναλαμβάνεται

Και αν τα παραπάνω φαίνονται αθώα ή απλά ένα marketing trick, το χειρότερο είναι πως η Microsoft αφενός βγάζει από την μέση τους μεσάζοντες και αφετέρου, κλείνει το σύστημα της. Στην πρώτη περίπτωση, ίσως δούμε καταστάσεις Symantec, δηλαδή την Microsoft να παρατάει την λιανική και τους μεσάζοντες, με αποτέλεσμα  να μην ξαναδούμε ποτέ ξανά DVD των Windows σε μαγαζί. Τα Windows πολύ πιθανόν στο μέλλον να είναι διαθέσιμα μόνον σε έτοιμους υπολογιστές ή έστω στο Microsoft online store.

Το δεύτερο χειρότερο όμως είναι πως Microsoft δείχνει σταθερά τάσεις εσωστρέφειας, και κλειδώματος του συστήματος της. Για παράδειγμα, όταν κυκλοφόρησαν πριν αρκετό καιρό τα αποτυχημένα Windows RT για ARM επεξεργαστές, η Microsoft δεν επέτρεπε την εγκατάσταση προγραμμάτων όπως στα παραδοσιακά Windows και ο χρήστης θα έπρεπε να τα κατεβάσει από το Microsoft Store (εφόσον ήταν διαθέσιμα).

Το ίδιο θα συμβαίνει και στον φορητό υπολογιστή που λανσαρίστηκε πριν μερικές ημέρες: Το Surface θα είναι ένα laptop που θα ανταγωνίζεται τα αντίστοιχα της Apple, θα τρέχει μια custom έκδοση των Windows 10 (Windows 10S) η οποία επίσης δεν θα επιτρέπει στον χρήστη να εγκαταστήσει προγράμματα χύμα, αλλά θα πρέπει να περάσετε από το Microsoft Store. Εν ολίγοις η Microsoft επεκτείνει το ARM πείραμα και στην δική μας x86-x64 αρχιτεκτονική! Επίσης ο χρήστης δεν θα μπορεί να χρησιμοποιήσει το... Google search engine αυτόματα, παρά μόνον το Bing!

Η ιστορία επαναλαμβάνεται Νο.2

Όπως λοιπόν η IBM πανικόβλητη προσπάθησε πραξικοπηματικά να ανακαταλάβει την αγορά, έτσι και η Microsoft σαν να έχει πάθει αμνησία (από την ήττα της IBM αλλά και από την μετέπειτα επιτυχία του ανοιχτού μοντέλου της) προσπαθεί και αυτή να επανακαθορίσει τα Windows σε ένα κλειστό σύστημα!

Τώρα σε ποιο βαθμό θα προχωρήσει και πως τα Windows 10 και 10S θα εξελιχθούν με τον καιρό αυτό δεν είναι γνωστό, αλλά σίγουρα οι οιωνοί δεν είναι θετικοί.

Το αστείο είναι πως η Microsoft προσπαθεί να αντιγράψει την Apple επειδή η πρόσκαιρη επιτυχία της δεύτερης δείχνει δελεαστική όσον αφορά τα κέρδη. Η αλήθεια είναι πως η επιτυχία της Apple είναι και αυτή κενή και βασίζεται στην πώληση αέρα κοπανιστού και στην νόμιμη φοροδιαφυγή δια μέσω φορολογικών παραδείσων.

Άλλος ένας λόγος για να μισήσεις την Apple

Η Apple έπρεπε να είχε χρεωκοπήσει πριν τρεις δεκαετίες. Και αν τότε δεν είχε κάτι παραπάνω να προσφέρει στην πληροφορική, σήμερα –όσον αφορά τους υπολογιστές– αποτελεί ένα παράδειγμα προς αποφυγή –όχι προς μίμηση. Από τη στιγμή που η Apple αναγκαστικά βασίζεται στο κυρίαρχο PC hardware (επεξεργαστές, δίσκοι, κάρτες γραφικών) γίνεται πολύ πιο εύκολα κατανοητό πως τα κέρδη της από αυτό τον τομέα προέρχονται από υπερκοστολόγηση. Πριν κάποια χρόνια η Apple θα μπορούσε να ισχυριστεί πως ο 680xx ή PPCxxx επεξεργαστής  είναι καλύτερος από τον αντίστοιχο x86 για τον άλφα ή βήτα λόγο. Σήμερα το PowerMac φοράει ίδιο επεξεργαστή με ένα PC. Δεν είναι δυνατόν η Kingston μνήμη των 8GB για PC να κοστίζει Χ και η ίδια ακριβώς για Mac να κοστίζει Χ+30%. Αυτό που θέλουμε να πούμε και που το έχουμε γράψει δεκάδες φορές σε άρθρα μας, είναι πως η  Apple υπερκοστολογεί τα προϊόντα της χωρίς να την νοιάζει κάτι άλλο!

Το κακό λοιπόν είναι πως η Microsoft έλκεται προς αυτή την σκοτεινή πλευρά, ξεχνώντας το πόσο η ανοιχτή αρχιτεκτονική βοήθησε στην ταχύτατη εξέλιξη της πληροφορικής. Η στροφή προς ένα κλειστό σύστημα, το μόνο που θα επιτύχει θα είναι την γρηγορότερη πτώση των Windows.

Είναι δυνατόν τα Windows να πάψουν να είναι το κυρίαρχο Λειτουργικό Σύστημα;

Φυσικά και είναι! Για όσους θεωρούν κάτι τέτοιο αδιανόητο λόγω εκατομμυρίων προγραμμάτων που έχουν γραφεί για αυτά, θα πρέπει να πούμε πως ήδη αυτή τη στιγμή κάποιος μπορεί να τρέξει παιχνίδια των Windows σε Linux μέσω reverse engineering του API (βλέπε WINE) ενώ όσο το hardware των υπολογιστών ενισχύεται τόσο πιο εύκολο είναι να εξομοιωθεί κώδικας του παρελθόντος.

Αν η Microsoft λοιπόν κλειδώσει για τα καλά τα Windows, δεν είναι διόλου απίθανο να αρχίσουμε να βλέπουμε μια δεύτερη νιότη στις διάφορες διανομές Linux και αν κάτι τέτοιο αρχίσει να αποκτάει ρεύμα, τότε δεν θα υπάρξει επιστροφή.

Για όσους δε ακόμη δεν μπορούν να φανταστούν ένα τέτοιο σενάριο, θα τους θυμίσουμε πως αυτή τη στιγμή στα κινητά και τα tablets κυρίαρχο λειτουργικό σύστημα, δεν είναι το MacOS, δεν είναι τα Windows CE, δεν είναι τα Windows RT, είναι το Android, ένα λειτουργικό που στο κοντινό έτος 2008 απλά δεν υπήρχε!

Μερικές σημειώσεις ακόμη

Για όσους πιστεύουν (ακόμη) πως αυτή η επιθετική προσέγγιση αναβαθμίσεων των Windows 10 είναι θεμιτή, θα πρέπει να καταλάβουν πως εκτός από τον χομπίστα που μπορεί να κάνει “format” τον υπολογιστή του δέκα φορές τον χρόνο, υπάρχουν εταιρείες που απλά θέλουν το λογισμικό τους να τρέχει. Εταιρείες που ΔΕΝ θέλουν αλλαγές, παρατράγουδα, downtimes, και καινούργια features. Θέλουν έναν υπολογιστή να δουλεύει –τελεία. Μέρος της «επιτυχίας» του WannaCry malware ήταν το γεγονός πως πολλοί υπολογιστές έτρεχαν Windows XP, κάτι που ανάγκασε την Microsoft –και παρά την πολιτική της– να βγάλει νέο patch για αυτά.

Μου έτυχε σε πελάτη μου, μετά την εσωτερική και αυτόματα αναβάθμιση των Windows 10 σε Creator’s edition, να μην λειτουργούν οι drivers του Epson scanner. Downtime. Χάσιμο χρόνου. Μου έτυχε να μην μπορώ με τίποτα να εγκαταστήσω σε ένα τέτοιο σύστημα, το παλιό-καλό Windows Live Mail 2012! Μιλάμε δηλαδή για κατάσταση όπου πρόγραμμα που γράφτηκε σύμφωνα με όλα τα guidelines, πρόγραμμα της ίδιας της Microsoft να συμπεριφέρεται προβληματικά στα Windows 10!

Η Microsoft θα κάνει τα πάντα για να γίνουν τα Windows 10 κυρίαρχο λειτουργικό σύστημα σε σχέση με τις προηγούμενες εκδόσεις τους (εξού και οι δωρεάν αναβαθμίσεις από Windows 7, 8 και 8.1) αλλά αυτό που δεν μπορεί να κατανοήσει είναι πως δεν θέλουν όλοι να τα εγκαταστήσουν! Αν εξετάσουμε άλλα οικοσυστήματα όπως του Android, τότε θα διαπιστώσουμε πως εφτά μήνες μετά την τελευταία έκδοση του Λ/Σ (7.x - Nougat) αυτό κατέχει... 7.1% της αγοράς, με την αμέσως προηγούμενη (6.x – Marshmallow) να κατέχει το 40%  και η πλειοψηφία των συσκευών τρέχουν εκδόσεις του 2014 και παλαιότερες!. Δεν είναι λοιπόν αποκλειστικό πρόβλημα της Microsoft η άρνηση αναβάθμισης. Οι αναβαθμίσεις δεν είναι θεμιτές για όλους και ειδικά όταν δεν ελέγχεις πλήρως το hardware όπου και  ελλοχεύει ο κίνδυνος επιπλέον επιπλοκών κατά την εγκατάσταση.

Πως μπορεί να σωθεί η Microsoft;

Η απάντηση είναι απλή: Με την συνειδητοποίηση πως η εποχή των παχιών αγελάδων έχει περάσει ανεπιστρεπτί και πως στα νέα δεδομένα της αγοράς θα πρέπει να απαντήσει όχι με κλειστά λειτουργικά συστήματα και εσωστρέφεια, αλλά με περισσότερες δωρεάν παροχές και μεγαλύτερη συνεργασία με τους hardware vendors που αυτή τη στιγμή δείχνει πως θέλει να ανταγωνιστεί.

Αν δεν συμβεί αυτό και η Microsoft εμμείνει με την πεποίθηση πως μπορεί να επιστρέψει στα ίδια υπερκέρδη με την δεκαετία του ’90, αν προσπαθήσει να μιμηθεί την Apple στο να γίνει κατασκευαστής υλικού και λογισμικού, τότε σύντομα θα περιθωριοποιηθεί και θα ακολουθήσει στο χρονοντούλαπο την λιανική της IBM, την 3Dfx, την Commodore, την Atari, και τόσους άλλους θρύλους μιας άλλης εποχής. Η πληροφορική είναι μια άγρια αγορά, και δεν συγχωρεί, ακόμη και αν είσαι ο μεγαλύτερος παίκτης!