Αποφεύγοντας την απάτη στις διαδικτυακές αγοραπωλησίες

Συνταξη / Επιμελεια: Θεόδωρος Χατζηκώστας | 23 Ιουνιου 2017
Posted in λογισμικό - Διαδίκτυο

Παράλληλα με την άνθιση των συναλλαγών μέσω ίντερνετ, παρασιτικά γεννήθηκε και γιγαντώθηκε και η «ηλεκτρονική» απάτη. Οι ψηφιακοί λωποδύτες θα μεταμφιεστούν και θα παρουσιαστούν ως επίδοξοι αγοραστές ή πωλητές ακόμη και σε δικτυακούς τόπους που θα θεωρείτε ασφαλείς. Είτε λοιπόν μιλάμε για δημοπρασία είτε για αγορά από κάποιο ηλεκτρονικό κατάστημα, καλό θα ήταν να ρίξετε μια ματιά στο παρακάτω άρθρο που μπορεί να σας σώσει από μεγάλους μπελάδες στο κοντινό ή όχι μέλλον.

Η απάτη συναντάται πιο συχνά από όσο φαντάζεστε

Συχνά θεωρούμε πως ζούμε σε ένα κόσμο αγγελικό ή πως τα κακά πράγματα συμβαίνουν στους άλλους και όχι σε εμάς. Και όμως. Απατεώνες υπάρχουν παντού, υπάρχουν τριγύρω σας, και με την πρώτη ευκαιρία θα προσπαθήσουν να σας εξαπατήσουν. Μην το παίρνετε προσωπικά. Δεν θέλουν να κλέψουν αποκλειστικά εσάς. Θέλουν να κλέψουν τους πάντες και γι' αυτό συνήθως «πετάνε άδεια για να πιάσουν γεμάτα». Δεν το πιστεύετε; Η πρώτη εμπειρία που θα μοιραστώ μαζί σας έχει να κάνει με τη δημοφιλής ελληνική ιστοσελίδα αγοραπωλησιών xe.gr το οποίο έχει γίνει στόχος εκατοντάδων απατεώνων εντός και κυρίως εκτός Ελλάδας.  Προσωπικά έχω πουλήσει 2 με 3 αντικείμενα μέσω αυτής και για κάθε ένα από αυτά, έλαβα 4-5 ή και παραπάνω προσφορές από απατεώνες εκτός Ελλάδος που αναπαρήγαγαν το ίδιο ποίημα, πως αγόραζαν για έναν φίλο, πως είχαν πρόθεση να πληρώσουν μέσω PayPal κ.λπ. κ.λπ. Αν λοιπόν πιστεύετε πως κινδυνολογούμε, δοκιμάστε να το κάνετε μόνοι σας και διαπιστώστε με τα μάτια σας το πόσο επικίνδυνα είναι εκεί έξω.

PayPal & eBay Uber Alles για αγορές

Οι αγορές μέσω eBay και PayPal είναι ίσως οι πιο ασφαλείς, καθώς οι δύο (ξεχωριστές πλέον) εταιρείες παρέχουν σημαντικά εργαλεία εξασφάλισης του χρήστη και κυρίως του αγοραστή. Σε γενικές γραμμές είναι χίλιες φορές καλύτερο να χρησιμοποιείτε PayPal παρά την πιστωτική κάρτα, καθώς το πρώτο έχει πολύ καλύτερη απόκριση σε περίπτωση προβλήματος. Η ιστορία που με ενεργοποίησε να γράψω αυτό το άρθρο συνέβη πριν δύο μήνες όταν πλήρωσα ένα σημαντικό  ποσό για κάτι που δεν παρέλαβα ποτέ. Ο πωλητής (ο οποίος είχε μια υπαρκτή βαθμολογία στο eBay) ενημέρωσε πως έστειλε το πακέτο χωρίς... tracking number. Μετά από αρκετά μπρος και πίσω, η πληρωμή απλά ακυρώθηκε μέσω των ιδιαίτερα φιλικών ανθρώπων του PayPal. Αν λοιπόν θέλετε μερικές συμβουλές για τις αγορές σας μέσω eBay/PayPal, ιδού:

1. Προσπαθήστε να αγοράζετε από καταστήματα που έχουν βαθμολογίες χιλίων ή και δέκα χιλιάδων χρηστών και βάλε. Πρόκειται για οντότητες που βασίζονται στο eBay και που προσπαθούν να έχουν το 100% των πελατών τους, ευχαριστημένους.
2. Αν υπάρχει μια ευκαιρία από χρήστη που έχει βαθμολογία του τύπου 30 ή κάτι, να είστε σε επαγρύπνηση. Αγορές από χρήστες με μηδενικές ή μικρές βαθμολογίες κατά τον γράφοντα είναι τζόγος. Επίσης ελέγξτε αν η βαθμολογία είναι από αγορές ή πωλήσεις. Υπάρχουν τρόποι κάποιοι να έχουν βαθμολόγια χιλιάδων χρηστών σε πολύ λίγο χρόνο (βλ. Feedback scum).
3. Εφόσον θεωρείτε πως κάτι πάει στραβά με τον πωλητή ή πως η αγορά που κάνατε παραείναι συμφέρουσα για εσάς, όταν θα παραλάβετε το δέμα από το ταχυδρομείο, ανοίξτε το μπροστά στην κάμερα. Η απάτη του «πουλάω MacBook αλλά στέλνω Lenovo tablet» είναι διαδεδομένη και καλό είναι να έχετε κάποια πειστήρια στο dispute που θα ανοίξετε.
4. Το eBay buyers protection καλύπτει σχεδόν τα πάντα (εκτός από αυτοκίνητα και γη). Χρησιμοποιήστε το όποτε χρειαστεί αλλά μην ανοίγετε disputes ταυτόχρονα στο eBay και στο PayPal γιατί τότε το eBay θα αποσυρθεί και θα αφήσει το PayPal να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά.
5. Ζητήστε tracking number για αντικείμενα κάποιας αξίας.
6. Κρατήστε την αξιοπιστία σας ψηλά. Κάποιοι χρήστες δεν καταλαβαίνουν πως με το να ανοίγουν disputes με το παραμικρό ή με το να μην βαθμολογούν ορθά τις αγορές τους, ουσιαστικά μειώνουν την ίδια την αξιοπιστία τους, και όταν έρθει η ώρα για μια σοβαρή διένεξη όπου οι αποδείξεις είναι ίσες, ίσως χάσουν την μάχη με τον απέναντι. Μην ξεχνάτε πως δικαιούστε 12 disputes το χρόνο ως αγοραστές στο eBay!
7. Ναι, το eBay έχει τηλεφωνικό αριθμό εξυπηρέτησης πελατών. Είναι κρυμμένος σε ένα μοναστήρι στο Θιβέτ (ή περίπου) και αυτός είναι το: 001 866-540-3229. Προσοχή γιατί υπάρχει μεγάλη διαφορά ώρας με την Ελλάδα, άρα μάλλον από απόγευμα και μετά θα μπορέσετε να μιλήσετε με κάποιον. Το PayPal είναι πιο... ανοιχτό στην τηλεφωνική επικοινωνία. Μπείτε στην φόρμα επικοινωνίας και από εκεί θα σας δοθεί τόσο το τηλεφωνικό νούμερο (00353 1 436 9111) όσο και ένας μοναδικός αριθμός που θα πρέπει να τον μεταφέρετε στο άτομο που θα σηκώσει το τηλέφωνο, ώστε να καταλάβει στα γρήγορα  το ποιος είστε.
8. Προσοχή ακόμη και στον χειρισμό της υπόθεσης σας μέσω PayPal dispute. Στην περίπτωση που ανέφερα παραπάνω, ο χρήστης αρχικά επέστρεψε το ποσό στο PayPal μέσω ενός vcheck που βασικά δεν είχε αντίκρισμα. Εσείς μπορεί να θεωρείτε πως το ποσό επέστρεψε στο PayPal account σας και να χαίρεστε, αλλά αν δεν πιστωθεί κανονικά στο balance του PayPal ή στη πιστωτική σας κάρτα, μην επαναπαύεστε, γιατί ακριβώς αυτό προσπαθούν κάποιοι να εκμεταλλευτούν.
9. Η πιστωτική κάρτα είναι το τελευταίο ανάχωμα και προσφέρει και αυτή δυνατότητα ακύρωσης πληρωμής σε περίπτωση απάτης. Επειδή σε γενικές γραμμές αυτή η διαδικασία δεν χρησιμοποιείται συχνά, το προσωπικό στις τράπεζες είναι λίγο... απροπόνητο και ίσως σας ζορίσει. Μπορείτε να κάνετε αίτηση ακύρωσης έως και 80 ημέρες μετά την αγορά (σιγουρευτείτε πως αυτό ισχύει για την κάρτα σας καλού-κακού) ενώ για να κάνετε αίτηση ακύρωσης, κατά πάσα πιθανότητα θα πρέπει να επισκεφτείτε ένα υποκατάστημα της τράπεζας που σας εξέδωσε την πιστωτική κάρτα.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Όπως θα καταλάβατε, σε αυτό το άρθρο δεν συζητάμε καν για αγορές με πληρωμή μέσω τραπεζικής κατάθεσης ή wire transfer τύπου Western Union κτλ. Τέτοιου είδους πληρωμές ισούνται με πέταμα των χρημάτων στην λεκάνη της τουαλέτας! Η αντικαταβολή με την παραλαβή θα πρέπει να χρησιμοποιείται ΜΟΝΟ αν σας επιτραπεί να ανοίξετε το δέμα πριν το παραλάβετε (και πριν υπογράψετε/πληρώσετε)!

Αποφεύγοντας την απάτη ως πωλητής

Δυστυχώς και εδώ υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα να πέσετε θύμα εκμετάλλευσης από κάποιον επιτήδειο και μάλιστα να μην μπορέσετε να χρησιμοποιήσετε κάποιο από τα εργαλεία προστασίας που σας παρέχουν το eBay το PayPal ή η πιστωτική σας κάρτα. Στην εισαγωγή παραπάνω γράψαμε ορισμένα πράγματα, ιδού κάποια παραπάνω:

1. Χρησιμοποιείτε πάντα tracking number και αν το αντικείμενο είναι μεγαλύτερης αξίας, ασφαλίστε το. Πολλοί επιτήδειοι επειδή ακριβώς υπάρχει αυτή η «τρύπα» μπορεί λ.χ. να αγοράσουν μια σπασμένη κάρτα γραφικών για 30€, μετά να αγοράσουν από εσάς μια κανονική για 300€ και όταν την παραλάβουν, να δηλώνουν πως τους ήρθε χαλασμένη (λόγω μεταφοράς ή λόγω δικού σας δόλου) και να σας στείλουν την ξένη ως επιστροφή.
2. Λόγω ακριβώς της παραπάνω απάτης, καλό είναι να καταγράφετε τα serial numbers των προϊόντων που πουλάτε και αν γίνεται να τα κινηματογραφείτε κατά το πακετάρισμα. Λίγο παρανοϊκό μεν, αλλά αν γίνει στραβή, πιστέψτε με θα νιώθετε Θεοί που το κάνατε.
3. Συνέβη σε ένα διάσημο ζευγάρι YouTubers όπου ένας Ρώσος hacker αγόρασε εξοπλισμό δεκάδων χιλιάδων δολαρίων με ψεύτικα στοιχεία. Ρίξτε μια ματιά στο σχετικό βίντεο.
   
4. Σε γενικές γραμμές, προσοχή χρειάζεται στις κλεμμένες πιστωτικές κάρτες, σε αποστολή σε  εταιρείες που ξανά-πακετάρουν την αποστολή σας (εταιρείες που δημιουργήθηκαν για να διευκολύνουν χρήστες που θέλουν να αγοράσουν πράγματα από καταστήματα που δεν τα στέλνουν εκτός της χώρας τους).
5. Περίεργες χώρες: Πολλοί επιλέγουν να μην στέλνουν σε χώρες όπου το τοπίο είναι θολό, είτε αυτή είναι η Ρωσία, είτε το Καζακστάν είτε οτιδήποτε άλλο εκτός Ε.Ε. Απλά το αναφέρουμε ως επιλογή.

Αποτρέποντας την βλακεία και την απληστία μας από το να μας βλάψουν 

Μερικές από τις πιο συνηθισμένες απάτες (αναφέρθηκαν στην αρχή επιγραμματικά) έχουν να κάνουν με επιτήδειους που μας παρασύρουν σε ένα παιχνίδι που αναπόφευκτα θα χάσουμε. Ποιο είναι αυτό; Το να μας βγάλουν από την προστασία των PayPal/eBay ή στο να μας κάνουν να νομίζουμε πως όλα βαίνουν καλώς. Ιδού:

1. Χρήστες που θέλουν να αγοράσουν το αντικείμενο σας ακόμη και με περισσότερα χρήματα από όσο το πουλάτε (πρώτη ένδειξη πως πρόκειται για απάτη) και που θα αποστείλουν μια επιταγή που δεν έχει χρήματα, ή ένα ψεύτικο email του PayPal που θα απαιτεί να δηλώσετε tracking number προτού... πληρωθεί. 
2. Χρήστες που θα σας ζητήσουν να τελειώσετε εδώ και τώρα την συναλλαγή του eBay εκτός eBay. Κατόπιν θα προσπαθήσουν να σας εκβιάσουν με το να σας καταγγείλουν για ελαττωματικό προϊόν ή κάτι.
3. Scam emails: Μέσω ψεύτικων email του eBay και του PayPal οι απατεώνες θα προσπαθήσουν να κλέψουν τους κωδικούς σας ή να σας πείσουν να πουλήσετε (και καλά) την δημοπρασία που έληξε στον δεύτερο πλειοδότη γιατί ο πρώτος... αποσύρθηκε.

Συνέβη και σε εμάς...

Ένα παλαιότερο περιστατικό συνέβη κάπου πριν ένα χρόνο –τον Ιούλιο του ‘16. Εκείνες τις ημέρες εντόπισα μια τρομερή ευκαιρία στο Amazon.com. Παρένθεση: Για όσους νομίζουν πως το Amazon είναι ένα μόνο κατάστημα και πως δεν πουλάνε τρίτοι (και απατεώνες) έμποροι μέσω αυτού, ας αναθεωρήσουν. Εντόπισα λοιπόν την ευκαιρία (πρώτο λάθος: Αν κάτι δείχνει να είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό, δεν είναι αληθινό) και επικοινώνησα με την εταιρεία πώλησης. Μου απάντησαν πως το αντικείμενο ήταν εκθεσιακό και γι' αυτό είχαν κάποια θέματα για το πώς θα το έβαζαν στο Amazon, (...) και πως ευχαρίστως θα το πουλούσαν. Μου ζήτησαν στοιχεία αποστολής που... ευχαρίστως τους τα παρείχα. Φυσικά (πάλι καλά) απαιτούσα όλη η πληρωμή να γίνει μέσω PayPal αλλά αυτοί με απάντησαν πως αυτή μπορούσε να πραγματοποιηθεί μέσω του προγράμματος του Amazon (AmazonPayments). Αργότερα έλαβα ένα δεύτερο μήνυμα πως ενημερώθηκαν από το Amazon πως μου απεστάλλη... φόρμα αγοράς. Όντως έλαβα ένα email.

Σε αυτό δηλώνονταν πως η πληρωμή μπορούσε να γίνει μέσω WesternUnion και μέσω AmazonPayments (δεύτερο λάθος: Όταν βλέπετε σε mail πληρωμή μέσω WesternUnion, τρέξτε να σωθείτε). Ποιο ήταν το κορυφαίο: Πως το link του AmazonPayments παρέπεμπε και αυτό στην... Western Union.

Κάπου εκεί η σεμνή τελετή έλαβε τέλος και ο πωλητής καταγγέλθηκε στην Amazon η οποία και αμέσως τον τακτοποίησε. Η αλήθεια δυστυχώς είναι πως δεν έχουν όλοι την οξυδέρκεια να δουν στο κάτω μέρος του browser τους το που καταλήγει ένα link ή ακόμη και αν το κάνουν κλικ, ίσως δεν είναι νηφάλιοι (διακατεχόμενοι από αυτό που στην Ελληνική λέμε wishful thinking) στο να συνειδητοποιήσουν πως βρίσκονται μισό βήμα από το να χάσουν τα χρήματα τους.

Άλλες ιστορίες με αγρίους

Ο συνεργάτης μου στο oem.gr έχει και αυτός πολλές ιστορίες με απάτες να διηγηθεί. Του έχει τύχει περίπτωση όπου το AliExpress του έκανε επιστροφή χρημάτων πριν παραλάβει το πακέτο (το οποίο είχε και tracking number), με την αιτιολογία πως ο πωλητής ήταν απατεώνας. Όταν έφτασε το πακέτο στο σπίτι του, αντί για την SD κάρτα που παρήγγειλε, περιείχε ένα... διπλωμένο κομμάτι χαρτονιού.

Σε περίπτωση γνωστού του, είχε βρεθεί ένα νέο Κινέζικο κατάστημα που πουλούσε κοψοχρονιά πράγματα, μόνο που δεν είχε παραδώσει ούτε ένα στους πελάτες που έκαναν τις παραγγελίες (μάλιστα είχε δημιουργηθεί και... anti-site από τους εξαπατηθέντες για να ενημερώνουν τον κόσμο).

Ακόμη πιο λυπηρά, υπήρχε ιστορία όπου Κινέζος έστειλε δύο toners κόστους €20, που μετά από 50 εκτυπώσεις κλάταραν και όπου το PayPal δεν κάλυψε τον αγοραστή αφού θεωρούσε πως έπρεπε να αποσταλούν πίσω (κόστος συστημένης αποστολής -βάρους <1kg- από Κίνα σε Ελλάδα: €2. Αντίστοιχο κόστος συστημένης αποστολής από Ελλάδα σε Κίνα: €15!!!).

Τέλος να μην ξεχάσω να αναφέρω μια περίπτωση όπου αγόρασα δύο «καινούργιες» MemoryStick κάρτες που ούτε καν σε πακέτο δεν ήταν, ενώ δεν λειτουργούσαν και σωστά (γενικά στα software licenses και στα memory cards παίζει τρελή απάτη είτε με τον ένα τρόπο είτε με τον άλλο τρόπο).

Γρήγορες συμβουλές

Φοβηθήκατε; Θα έπρεπε. Επειδή όλα όσα έχετε αγοράσει από τον Κινέζο για €3 μαζί με μεταφορικά σας έχουν αποσταλεί κανονικά, αυτό δεν σημαίνει πως μπορείτε να παίρνετε θάρρος και να θεωρείτε πως η αγορά των €850 θα κυλήσει και αυτή ομαλά. Αν θα θέλαμε να κάνουμε ένα ρεζουμέ του άρθρου θα θέλαμε να συμβουλέψουμε τα παρακάτω:

• Αν είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό, τότε μάλλον όντως είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό.
• Αγοράστε από μεγάλα καταστήματα ή από πωλητές με υψηλή βαθμολογία στο eBay.
• Ζητάτε tracking number σαν αγοραστής, στέλνετε με tracking number ως πωλητής. Στην δεύτερη περίπτωση, ασφάλιση αν το αντικείμενο είναι αξίας.
• Κρατάτε τα serial numbers (αν υπάρχουν) αυτών που πουλάτε.
• Βιντεοσκοπήστε το πακετάρισμα ή το άνοιγμα του πακέτου.
• Μην δίνετε προσωπικά σας στοιχεία και καλά για να προχωρήσει μια αγοραπωλησία.
• Μην τολμήσετε να πληρώσετε με μεταφορά χρημάτων μέσω τραπέζης ή Western-Union και λοιπών wire-transfer.
• Παραμείνετε υπό την προστασία του eBay buyer’s protection, του PayPal, των Amazon Payments ή έστω της πιστωτικής. Όποιος προσπαθήσει να σας βγάλει εκτός αυτών (ειδικά των δύο πρώτων) έχει δόλο.
• Μην πιστεύετε emails που σας αποστέλλονται και που είναι στην πράξη scam/phishing.
• Μην κάνετε login σε eBay/PayPal  πατώντας σε συνδέσμους sites ή emails. Όταν περάσετε το ποντίκι σας πάνω από ένα σύνδεσμο, τότε κάτω στην γωνία αριστερά (είτε χρησιμοποιείτε Explorer είτε Firefox είτε Chrome ή ακόμη και email client τύπου Outlook ή Live Mail) εμφανίζεται ένα ενημερωτικό για το πού πραγματικά σας στέλνει το link. Παρατηρήστε την παρακάτω εικόνα:

Πρόκειται για ένα συνηθισμένο ψεύτικο email (και καλά) από το PayPal. Αν περάσετε το ποντίκι σας πάνω από το μπλε link που γράφει «Log In Now» τότε στη γωνία αριστερά θα δείτε το link που φυσικά δεν παραπέμπει στο PayPal αλλά σε ένα απατεωνίστικο site που κατά πάσα πιθανότητα θα είναι πιστή αντιγραφή της σελίδας του PayPal μόνο και μόνο για να σας υποκλέψει το όνομα χρήστη και τον κωδικό σας.

• Σε συνέχεια του προηγουμένου. Ακόμη και αν κάνετε το λάθος να κάνετε κλικ σε ένα τέτοιο link, να θυμάστε πως ΟΛΑ τα επίσημα sites τραπεζών, eBay, PayPal, κτλ, θα πρέπει να εμφανίζονται στην επάνω μπάρα ΠΡΑΣΙΝΑ (που σημαίνει πως είναι πιστοποιημένα sites). Για δείτε λίγο:

Είναι ΠΟΛΥ σημαντικό να «πρασινίσει» η διαδικτυακή διεύθυνση με τον τρόπο που βλέπετε παραπάνω ανάλογα με τον Browser που χρησιμοποιείτε. Αν πάτε να μπείτε λοιπόν το PayPal στην Alpha Bank στην Εθνική ή στην Πειραιώς δια μέσω ενός συνδέσμου, και όταν φτάσετε στο περιβάλλον του PayPal ή της τράπεζας ο σύνδεσμος δεν είναι πράσινος, τότε βρίσκεστε σε μια ψεύτικη ιστοσελίδα και διατρέχετε μεγάλο κίνδυνο. Αν ήδη εισαγάγατε όνομα χρήστη και κωδικό, πάρτε τηλέφωνο άμεσα την τράπεζα και τον οργανισμό για πάγωμα του λογαριασμού σας.

• Τηλέφωνα ανάγκης:

Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος:

• • Τηλεφωνικά: 210-6476959
  • Στέλνοντας e-mail στο: ccu@cybercrimeunit.gov.gr

Εθνική Τράπεζα:

• • Τηλεφωνικά: 181818

Πειραιώς:

• • Τηλεφωνικά: 182838

Alpha Bank:

• • Τηλεφωνικά: 210 3260000

• Γενικές οδηγίες ενάντια στο phishing:

Πάντα ανανεωμένο AntiVirus καθώς και να κάνετε όλες τις ενημερώσεις των Browsers που χρησιμοποιείτε (Internet Explorer, Chrome, Firefox) και φυσικά των Windows.

• Διαβάστε επίσης: Που θα κάνετε τις καταγγελίες στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος

Επίλογος

Όσο περνάει ο καιρός και όσο κάνετε όλο και περισσότερες ηλεκτρονικές αγορές ή πωλήσεις, τόσο θα νιώθετε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και σιγουριά, κάτι που όμως ίσως αποδειχθεί δίκοπο μαχαίρι. Η τελευταία μας συμβουλή προς εσάς είναι να είστε πάντα υποψιασμένοι και πάντα προετοιμασμένοι για το χειρότερο. "Κάλλιο γαϊδουρόδενε παρά γαϊδουρογύρευε" λέει ο σοφός λαός μας και εμείς το προσυπογράφουμε 100%! Ελπίζουμε να σας βοηθήσαμε να αποφύγετε τις κακοτοπιές στις ηλεκτρονικές σας συναλλαγές.