Αυτός ο άψογος, άψυχος ήχος...

11 Οκτωβριου 2010
Posted in Επικαιρότητα

Σαράντα χρόνια μετά την έκδοση του «Sgt. Pepper's» των Beatles, δίσκου-σταθμού στην ιστορία του ροκ, τα τραγούδια ηχογραφήθηκαν ξανά με σύγχρονους καλλιτέχνες χρησιμοποιώντας όμως την τεχνολογία της δεκαετίας του '60. Αναλογική μαγνητοταινία και τετρακάναλη κονσόλα ήχου.

Όπως το ηχογράφησαν τα τέσσερα «σκαθάρια», παίζοντας όλοι μαζί. Οι νέοι μουσικοί δυσκολεύτηκαν πολύ να ανταποκριθούν! Εχουν μάθει να ηχογραφούν ο κάθε μουσικός ξεχωριστά και μετά να αναλαμβάνουν οι τεχνικοί τα υπόλοιπα.

Στην ψηφιακή τεχνολογία, όλες οι αρχικές ηχογραφήσεις μπορούν να διορθωθούν μετά την ηχογράφηση. Ακόμα και τα φάλτσα επιδιορθώνονται ψηφιακά. Ο παραγωγός και ο τεχνικός ήχου συχνά χρησιμοποιούν την αρχική ηχογράφηση μόνον ως πρόπλασμα. Κιθάρες, βιολιά, τύμπανα και φωνές υφίστανται άπειρες μεταλλάξεις. Και μετά, αν το αποτέλεσμα είναι εμπορικά επιτυχές, ο τραγουδιστής ερμηνεύει εφεξής το κομμάτι όπως αυτό φτιάχτηκε στο στούντιο και όχι όπως αυτός αρχικά το ερμήνευσε! Πρώτη σημαντική απώλεια είναι ο αυθορμητισμός. Δεύτερη, η παραμόρφωση.

Ο Γκρεγκ Μίλνερ, στο νέο βιβλίο του «Perfecting sound forever» (εκδόσεις «Granta»), ξεκινάει από τον Έντισον και καταλήγει στους τεχνικούς της ψηφιακής εποχής, οι οποίοι με την εξέλιξη της τεχνολογίας άλλαξαν τη μουσική.

Δυνατά, πάση θυσία

Το CD άλλαξε τις προδιαγραφές αποθήκευσης και αναπαραγωγής τού ήχου. Εχει μεγαλύτερη διάρκεια από το δίσκο βινυλίου 33 στροφών και μεγαλύτερο εύρος στις δυναμικές του ήχου. Τα μπάσα και τα πρίμα δεν στριμώχνονται όπως στα αυλάκια του βινυλίου. Αλλά οι δυνατότητες αυτές, στα ανθρώπινα χέρια και τις εμπορικές επιδιώξεις, δεν βελτιώνουν πάντα τη μουσική. Ιδίως από τη δεκαετία του '90, με τη χρήση ειδικών προγραμμάτων, το ηχητικό προϊόν των ηχογραφήσεων προσαρμόζεται στις ανάγκες του εμπορίου με τρόπο πρωτόγνωρο. Για να ακούγεται πιο δυνατά και χωρίς «κενά», «παύσεις» και «χαμηλόφωνα σημεία» από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς και τα μηχανήματα αναπαραγωγής, η μουσική υφίσταται βαθιές αλλοιώσεις.

Ενας από τους τεχνικούς που διαμορφώνουν αυτό το νέο άκουσμα, ο Βλάντο Μέλερ, υποστηρίζει με ζήλο ότι «η σημερινή γενιά θέλει να ακούει τα CD δυνατά». Αντιθέτως, μερικοί πρωτοπόροι της τεχνολογίας που εφηύραν αυτά τα προγράμματα επεξεργασίας του ήχου, όπως ο Μάικ Ντόροου, αποσύρθηκαν απογοητευμένοι από τις καταχρήσεις που οδήγησαν στην «καταστροφή της μουσικής». Αυτός ο δυνατός ήχος, που έχει επικρατήσει στη συντριπτική πλειονότητα των ηχογραφημάτων, είναι τεχνητός και επιτυγχάνεται ακυρώνοντας όλες τις εσωτερικές ισορροπίες των μουσικών κομματιών. Εισαγωγές, σιγανά σημεία και ανάσες καταργούνται. Εξισώνονται ψηφιακά και ακούγονται το ίδιο δυνατά, ισοπεδώνοντας ακουστικά το σύνολο ενός κομματιού.

Εξαιτίας του τρομερού ανταγωνισμού στις ραδιοσυχνότητες, αυτή η τεχνική εφαρμόστηκε κατά κόρον στο αμερικανικό ραδιόφωνο. Με ψηφιακά προγράμματα, όλα τα μουσικά κομμάτια εξισώνονται ακουστικά καθώς μεταδίδονται ραδιοφωνικά. Επίπεδα και δυνατά, χωρίς χαμηλόφωνα και υψηλόφωνα σημεία. Για να μη χάνει ο ακροατής ούτε για ένα δευτερόλεπτο το ισχυρό σήμα του σταθμού.

Το ίδιο γίνεται και στους δίσκους και ιδίως στα παλιά τραγούδια που επανεκδίδονται από βινύλιο σε CD. Ειδικά στην Ελλάδα, συνήθως, όπου αναγράφεται remastering σημαίνει ότι έχει «πειραχτεί» το αυθεντικό ηχογράφημα για να ακούγεται πιο δυνατά και πιο «ισόπεδα». Συμπιέζουν προς τα κάτω τις υψηλές συχνότητες και ενισχύουν προς τα πάνω τις χαμηλές, μέχρι να δημιουργήσουν έναν ακουστικό μέσο όρο, τον οποίο εν συνεχεία ανεβάζουν πολύ σε ένταση. «Είμαστε περικυκλωμένοι από μουσική που δεν κάνει τίποτα άλλο από το να φωνάζει», γράφει ο Μίλνερ.

Οι σημερινοί καλλιτέχνες, σε όλα τα είδη της μουσικής, προσαρμόστηκαν και πολλοί υπερέβαλαν, όπως οι Μετάλικα και οι Ρεντ Χοτ Τσίλι Πέπερς που ανήγαγαν την παραμόρφωση σε επιστήμη, αμφότεροι με παραγωγό τον Ρικ Ρούμπιν.

Αλλοι, όμως, τραγουδοποιοί φρικάρανε με τις παρενέργειες της ψηφιοποίησης της μουσικής. «Αυτή η ευρέως διαδεδομένη έλλειψη δυναμικής έκτασης δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία της μουσικής. Η δυναμική έκταση είναι ένας από τους παράγοντες που κάνουν τη μουσική μια μαγική εμπειρία», γράφει ο Μίλνερ.

Μουσική για καφετέριες

Αλλά οι παραγωγοί σε συνεργασία με τους τεχνικούς και με τη συναίνεση των καλλιτεχνών που επιζητούν πάση θυσία την εμπορική επιτυχία, διαμορφώνουν τον ήχο των τραγουδιών σύμφωνα με τις ανάγκες του λάιφ στάιλ. Τα τραγούδια κατασκευάζονται για να παίζονται σε μπαρ και φουαγιέ ξενοδοχείων, αυτοκίνητα που κινούνται, τρένα και μετρό, κυλιόμενες σκάλες και καφετέριες, χώρους με πάσης φύσεως θορύβους. Ομως, αυτός ο «πόλεμος του δυνατού ήχου» για την επιβολή στον ακροατή, θυμίζει σε μερικούς την περίφημη ρήση του Χίτλερ ότι δεν θα είχε κατακτήσει τη Γερμανία χωρίς τα μεγάφωνα!

Ακόμα χειρότερα, το τραγούδι σε μορφή Mp3 έχει μόλις το 10% της ψηφιακής πληροφορίας που έχει το ίδιο κομμάτι στο CD! Ετσι, κατεβαίνουν εύκολα και γρήγορα στον υπολογιστή και χωράνε χιλιάδες κομμάτια σε ένα μικροσκοπικό iPod. Ο Μπομπ Ντίλαν έχει απορρίψει αυτή την ηχητική πτώχευση που υποβαθμίζει την ποιότητα της μουσικής και την αισθητική των ακροατών και ο Νιλ Γιάνγκ δήλωσε στους «Los Angeles Times» ότι «η Apple μετέτρεψε τη μουσική σε χαρτί ταπετσαρίας»! Μελέτες δείχνουν ότι οι πιο σταθερές και πιο μεγάλες πωλήσεις σε διάρκεια επιτυγχάνονται από δίσκους που έχουν ηχογραφηθεί με την παλιά τεχνολογία, αναφέροντας τους Eagles, τους Led Zeppelin κ.ά. Το παλιό είναι αλλιώς!

10/10/2010 - enet.gr