Το σταυροδρόμι της Microsoft στην αυγή των Windows 8

Συνταξη / Επιμελεια: Θεόδωρος Χατζηκώστας | 06 Νοεμβριου 2012
Posted in λογισμικό - Λειτουργικά Συστήματα

Απαλλαγμένοι από τις κλισέ φράσεις και τις φανφάρες, στο παρών άρθρο θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε το τί σημαίνουν τα Windows 8 για την Microsoft αλλά και για όλο τον κόσμο. Αν όντως κάτι από αυτά που έχουν ειπωθεί ισχύει, αυτό είναι πως τα Windows 8 αποτελούν ένα σταυροδρόμι και αυτό γιατί πλέον ο πάλαι ποτέ μονοκράτορας του software επιτέλους κατανοεί μετά από μια χαμένη δεκαπενταετία, πως η πληροφορική αλλάζει συνεχώς, και αν θέλεις να μείνεις μέσα στο παιχνίδι, θα πρέπει να μάθεις τους νέους κανόνες.

Η σιωπηρή πτώση της Microsoft

Ξεκλέβοντας τα στοιχεία του Vanity Fair, μπορούμε να δούμε πως τον Δεκέμβριο του 2000, η Microsoft είχε κεφαλαιοποίηση της τάξης των $510 δισ. κάτι που την καθιστούσε την ποιο ισχυρή εταιρεία στον κόσμο. Την ίδια εποχή η (χαροπαλεύουσα) Apple είχε κεφαλαιοποίηση της τάξης των μόλις $4.8 δισ. Το καλοκαίρι που μας πέρασε, η Microsoft ήταν πλέον πίσω τόσο από την Apple όσο και από την Google, με κεφαλαιοποίηση της τάξης των $249 δισ. έναντι $541 της Apple που πλέον  φιγουράρει στο Νο.1 του κόσμου. Εν ολίγοις, σε λιγότερο από 12 χρόνια, η Microsoft έχασε παραπάνω από το μισό της αξίας της, την ίδια ώρα που η Apple εκατονταπλασίασε (!) την δική της.

Αυτό με μια πρώτη ματιά δείχνει αρκετά περίεργο. Πώς μια εταιρεία που έχει το μονοπώλιο στα λειτουργικά συστήματα των προσωπικών υπολογιστών, που έχει συντριπτικά ποσοστά στην πώληση της σουίτας της (Office) και φυσικά μονοπώλιο σε development tools, πώς στην ευχή αυτή η εταιρεία λοιπόν μπορεί να έχει καταφέρει να αποτύχει τόσο πολύ;

Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί σε μία μόνο σελίδα. Πολλές -πάρα πολλές- παράμετροι έπαιξαν προφανώς τον ρόλο τους όπως η αποχώρηση του Μπιλ Γκέιτς το 2000, η άνοδος του μη ειδικού με το IT κομμάτι Στιβ Μπάλμερ ως CEO, η μετατροπή της Microsoft από μια δημιουργική εταιρεία σε ένα τέρας γραφειοκρατίας και εσωτερικού ανταγωνισμού, η εσωτερική γήρανση managers και η παντελής αδυναμία κατανόησης της τάσης των αγορών. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να χαθούν μεγάλες ευκαιρίες και στοιχήματα: Η Microsoft έχασε την ευκαιρία να είναι αυτή που θα δημιουργούσε τα e-books, ενώ έχασε την ευκαιρία των smartphones μή εξελίσσοντας/προωθώντας τα Windows CE. Ειδικά για το τελευταίο, είναι λυπηρό πως η Microsoft διέθετε ένα λειτουργικό σύστημα που ήταν χρόνια μπροστά από την  εποχή του, και όμως αντί να το εξελίξει, ουσιαστικά το εγκατέλειψε με αποτέλεσμα ο ανταγωνισμός να την συντρίψει με το iOS και το Android. Πάντα σε αμυντική στάση και χωρίς πρωτοβουλίες, η Microsoft απέτυχε να ανταγωνιστεί το iPod με την δική της συσκευή (Zune), απέτυχε να πάρει το πάνω χέρι από την Google με την δική της μηχανή αναζήτησης (Bing) και αναλώθηκε σε μια σειρά επενδύσεων και εξαγορών (XBox, Skype) που δεν έβγαζαν ή δεν βγάζουν νόημα. Αυτός είναι πάνω-κάτω ο τρόπος που μπορείτε να ξοδέψετε 261 δισεκατομμύρια δολάρια σε δώδεκα χρόνια!

The Windows incident

Οι ατυχίες έπληξαν και την καρδιά της Microsoft -το λειτουργικό της σύστημα, και ποιο συγκεκριμένα τα Windows Vista, που καθυστέρησαν τραγικά να παρουσιαστούν, τελικά ήρθαν στην αγορά με πετσοκομμένες δυνατότητες ενώ παρουσίασαν τόσα προβλήματα που αποτέλεσαν το μαύρο πρόβατο της σειράς. Τρία χρόνια μετά, τα Windows 7 έσωσαν την κατάσταση, είτε γιατί υπήρξε χρόνος να γίνει debugging είτε γιατί το hardware ήταν πλέον ποιο έτοιμο. Και με τις νέες τεχνολογίες (SSD, 16GB-ready boards, DX11 κ.λπ.) πλέον το... ξεκόλλημα από τα Windows XP ήταν γεγονός για τους χρήστες.

Τα κακά συμπεράσματα της Microsoft και πώς αυτά ενσωματώνονται στα Windows 8

Η Microsoft ήδη από το development των Windows 7, είχε ανακοινώσει μεγάλες αλλαγές που έδειχναν πως  το έως τότε σχήμα θα άλλαζε άρδην. Ίσως κατανόησε έστω και με καθυστέρηση πως η κότα που γεννάει χρυσά αυγά -δηλαδή το μονοπώλιο των Windows και του Office- δεν δύναται κρατήσει για πάντα σε μια εποχή που το ίντερνετ είναι υπεράνω λειτουργικού συστήματος, σε μια εποχή που τα πολλά λεφτά είναι στην παροχή υπηρεσίας σε συνδυασμό με το hardware.

Αν θα προσπαθούσαμε λοιπόν να υποθέσουμε  τις προθέσεις της εταιρείας του Σιάτλ, θα πρέπει να μελετήσουμε λίγο το κομμάτι που ονομάζεται XBox: Το XBox live έδωσε στην Microsoft εμπειρίες όσον αφορά τον πλήρη έλεγχο πάνω στο software/hardware, αντίστοιχη εμπειρία που μόνο εταιρείες gaming και διαχείρισης/πώλησης όπως η Steam ή η Activision/Blizzard είχαν. Με δυνατότητες matchmaking, store, online high scores και achievements, η MS "ανάγκασε" τους χρήστες να θέλουν να συνδεθούν στο δίκτυο της, και -το κυριότερο- περιθωριοποίησε τους πειρατές, χωρίς να ανοίξει ούτε μια (δικαστική) μύτη. Κοινώς, ότι για δεκαετίες δεν μπόρεσε να τιθασεύσει στα Windows η Microsoft, το κατάφερε με το XBox live!

Αυτό λοιπόν που διαφαίνεται στον ορίζονται, είναι πως η Microsoft προσπαθεί να αντιγράψει τον τρόπο που κάνει business η Apple. Η πώληση αποκλειστικά software δείχνει να αποτελεί μια πολιτική του παρελθόντος και αντ' αυτού, η πώληση software ως μέρος ενός ευρύτερου πακέτου υπηρεσιών και κατά δεύτερον η πώληση software σε συνδυασμό με Microsoft hardware δείχνουν ιδιαίτερα ελπιδοφόρες κατευθύνσεις.

Όσον αφορά το πρώτο, όπως γράψαμε και ποιο πριν, η έως τώρα after-sale υποστήριξη της Microsoft στα μεγάλα τη πακέτα (Windows, Office) είχε να κάνει μόνο με το Windows Update. Πλέον τα πράγματα αλλάζουν, και έτσι εκτός από τον αποθηκευτικό χώρο στο "σύννεφο" (η Skydrive πρόταση της Microsoft), τα Windows 8 θα έχουν το Windows Live ID που θα σας επιτρέπει να εμφανίζετε το cloud desktop σας σε οποιοδήποτε υπολογιστή κάνετε login, ενώ το Office θα έχει ένα λεξικό που θα σας ακολουθεί παντού. Το Skype ήδη συνεργάζεται με τα email accounts της Microsoft και τον Messenger και γενικά η εργασία ξεφεύγει από τον στενό χώρο του ενός υπολογιστή και επεκτείνεται στο σύννεφο χάρις την μόνιμη παροχή υπηρεσίας. Τί έχει να κερδίσει η Microsoft από αυτό; Μείωση της πειρατείας, έλεγχο των χρηστών, πρόσβαση σε αυτούς ώστε να χτυπήσει τον ανταγωνισμό, και κυρίως, αύξηση της πίστης προς το πρόσωπο της, με τον ίδιο τρόπο που ένας πελάτης που έχει τα δεδομένα του στο iCloud δύσκολα θα αλλάξει το iPhone του με κάτι άλλο. 

Όσον αφορά το δεύτερο, ο συνδυασμός μοναδικού software και hardware συνδυασμού είναι ιδιαίτερα κερδοφόρος (όπως απέδειξε η Apple) οπότε γιατί η Microsoft να μην πηδήξει σε αυτή την αγορά; Άλλωστε εδώ και πολλά χρόνια διαθέτει δικό της hardware division, απλά αντί για ποντίκια παιχνιδομηχανές και πληκτρολόγια, πλέον θα πουλάει συναρπαστικές συσκευές όπως το Surface Tablet για το οποίο υπάρχουν παρεμπιπτόντως πολύ θετικά σχόλια.

Ο κίνδυνος της Apple/IBM-oποίησης της πληροφορικής

Ο μεγάλος κίνδυνος με όλα αυτά τα μεγαλεπήβολα σχέδια, δεν είναι άλλος από την πιθανότητα η Microsoft να αλλάξει το business plan της σε βαθμό που ίσως κάνει κακό στην πληροφορική. Ασχέτως αν όλοι λατρεύουμε να μισούμε την Microsoft, θα πρέπει να της αναγνωρίσουμε πως κατάφερε να επιταχύνει εντυπωσιακά την διείσδυση της πληροφορικής στον κόσμο, με την ανοχή της όσον αφορά το hardware. Η Microsoft αν και λυσσαλέα πολέμησε/κατάπιε δεκάδες ανταγωνιστές στην διάρκεια της ζωής της, ποτέ -μα ποτέ- δεν στάθηκε εμπόδιο στους ανεξάρτητους κατασκευαστές υλικού (hardware) με τους οποίους εργάστηκε άρρηκτα όλα αυτά τα χρόνια. Χάρις αυτήν την πολιτική, σήμερα έχουμε χιλιάδες κατασκευαστές hardware, έχουμε καλύτερες τιμές, έχουμε ελευθερία -έστω και σε ένα εμπορικό (μή δωρεάν) σύστημα όπως τα Windows. Τί θα γίνει όμως αν η Microsoft ξεκινήσει να αποκλείει κατασκευαστές hardware ή αν γίνει ανταγωνιστική προς αυτούς; Υπάρχει πιθανότητα να ακολουθηθεί το business plan της IBM η οποία προσπάθησε κάπου το '87 να ελέγξει και το software και το hardware με το PS/2; (μια αποτυχία που ουσιαστικά ήταν η αρχή της μονοκρατορίας της Microsoft); Ακόμη χειρότερα, τί θα γίνει αν ακολουθηθεί η κλειστή πολιτική της Apple όσον αφορά το τί μπορεί (και κυρίως τί δεν μπορεί) να συνεργαστεί με τα προϊόντα της;

Τα Windows 8 καθ' αυτά

Στο preview των Windows 8 μας είχε πιάσει μια απελπισία (με την ελπίδα πως για όλα έφταιγε η beta έκδοση). Δυστυχώς όμως τα πράγματα δεν άλλαξαν και πολύ στην επίσημη έκδοση.

Την ίδια ημέρα της επίσημης πρώτης τους (25 Οκτωβρίου αν δεν μας γελάει η μνήμη μας), είχαμε στα χέρια μας ένα φορητό Samsung NP-300E5C-A01GR. Πρόκειται για ένα low to mid range φορητό, με αποδεκτά χαρακτηριστικά και φυσικά Windows 8 για λειτουργικό σύστημα. Δουλέψαμε αρκετά με αυτό, και στο τέλος το μόνο που νιώσαμε ήταν μια τεράστια απογοήτευση.

Το ότι ο κόσμος διαμαρτύρεται για την εξαφάνιση της Start μπάρας δεν είναι τερτίπι (κάτι να λέμε για να κράζουμε την Microsoft). Μπορώ να δεχτώ πως όταν όλοι οι άλλοι (Apple, Atari, Amiga κ.λπ.) έβαζαν την μπάρα στο άνω μέρος της οθόνης η Microsoft by default την έβαζε κάτω. Οι άλλοι είχαν τα εικονίδια δεξιά; Εμείς αριστερά. Μπορώ ακόμη να δώσω συγχαρητήρια για το ribbon interface που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Office 2007 και που πλέον χρησιμοποιείται τόσο από τα Windows όσο και από τρίτα προγράμματα. Και αυτό γιατί αν και ο κόσμος δυσκολεύτηκε με την αναδιανομή των κουμπιών σε σχέση με τα Office 97, 2000, XP, 2003, εν τέλει υπήρχε σοβαρός λόγος και πλεονεκτήματα με αυτό το interface.

Γνώμη μας είναι πως το να φέρνεις -με το έτσι θέλω- τα πάνω κάτω στο λειτουργικό σου σύστημα, είναι απλά ασυγχώρητο. Το metro interface είναι τραγικό σε οικιακό υπολογιστή. Είναι τραγικό γιατί δεν είναι φτιαγμένο να λειτουργεί με ποντίκι αλλά με touch, και το 99,99999% των υπολογιστών δεν έχουν touch screen! Αλλά ακόμη και αν είχαν (όπως κάποια καινούργια Sony Vaio κόστους περίπου... χιλίων ευρώ), και πάλι το φορητό που αγοράζεις, το αγοράζεις για να το δουλέψεις με κάποιο τρόπο. Αν αγοράσεις tablet, θα χρησιμοποιείς τα δάκτυλα. Αλλά σε ένα φορητό, το να χρησιμοποιείς πληκτρολόγιο και ταυτόχρονα την touch οθόνη, δεν δείχνει να είναι απλά αποδοτικό. Ακόμη και αν όντως αυτή η λύση "περπατήσει", τί θα γίνει στους σταθερούς υπολογιστές όπου στο κάτω-κάτω το ποντίκι είναι θεμελιώδες μέρος του υπολογιστή; Θα περιμένουμε τις UltraHD display οθόνες μαζί με touch; Πολύ δύσκολο να συνδυαστούν δύο τεχνολογίες στο ίδιο προϊόν με αποδεκτό κόστος...

Αυτή η απίστευτη εμμονή της Microsoft με το νέο interface δεν θα γινόταν ποτέ πράξη, αν υπήρχε οποιοσδήποτε τύπος ανταγωνισμού, γιατί το να βασανίζεις τους πελάτες σου, έχει επακόλουθα. Από την άλλη, αν είσαι μονοπώλιο, μπορείς να κάνεις ότι σου κατέβει, προκειμένου π.χ. να... εκπαιδεύσεις τον κόσμο στο metro interface που όλως τυχαίως (κλείσιμο ματιού) τρέχει και στα... smartphones που θέλεις να αυξήσεις το μερίδιο αγοράς σου! Αν σήμερα υπήρχε πόλεμος IBM και Microsoft του στυλ OS/2 ενάντια σε Windows, κανείς δεν θα μας ανάγκαζε να σπάσουμε τα δάκτυλα μας με το νέο λειτουργικό της Microsoft. 

Αν νομίζετε πως υπερβάλουμε, δοκιμάστε μόνοι σας να δουλέψετε σε ένα μηχάνημα με Windows 8. Θα καταλήξετε πολλοί από εσάς να έχετε φάει πέντε λεπτά ψάχνοντας για κάποιο βοηθητικό πρόγραμμα στο metro interface.  Εγώ για να βρω το paint, έπρεπε να περάσω από την Σκύλα και την Χάρυβδη. Και δυστυχώς δεν είναι μόνο αυτό: Σε πολλές εφαρμογές δεν μπορείς να βρεις το κουμπί κλεισίματος! Δεν ξέρω αν μου διέφυγε κάτι, αν η Microsoft θέλει οι εφαρμογές να μοιάζουν με των smartphones ή αν απλά θέλει να μας εκπαιδεύσει στα shortcuts (βλ. Alt+F4, Windows Key+R κ.λπ.), σημασία έχει πως δίνεται η ιδέα πως ο χρήστης πρέπει να έχει όσο το δυνατόν λιγότερο σχέση με τον υπολογιστή του. Ευτυχώς το συγκεκριμένο Samsung έτρεχε μια εφαρμογή που εξομοίωνε κουτσά-στραβά την μπάρα, αλλά και πάλι, αυτό δεν είναι λύση.

Δυστυχώς δεν παίξαμε με την Pro έκδοση των Windows 8 για να επαληθεύσουμε συνάδελφο ο οποίος ανέφερε πως σε αυτή την έκδοση η start μπάρα είναι διαθέσιμη, αλλά σημασία δεν έχει τόσο αυτό, όσο το γεγονός πως η εξέλιξη πλέον δεν τροφοδοτείται από τις ανάγκες του πελάτη αλλά από τις επιθυμίες του κατασκευαστή. Και αυτό είναι κρίμα γιατί τα Windows 8 δείχνουν να είναι ποιο ελαφριά και γρήγορα από τα 7 ενώ έχουν αρκετές βελτιώσεις ως προς την ασφάλεια.

Αλλά τί να την κάνει ο χρήστης την παραπάνω ασφάλεια (ή πώς να το καταλάβει όταν αποτελεί ένα "αόρατο" χαρακτηριστικό) όταν το default interface δείχνει ποιο άσχημο από αυτό των Windows 7 με μπάρες γεμάτες χρώμα (a la smartphone ξανά) αντί των standard transparent παραθύρων του προκατόχου.

Το διχαστικό Αppl Store

Και φτάνουμε σε άλλη μία σκοτεινή πλευρά των Windows 8, στο online κατάστημα της Microsoft. Από αυτό οι χρήστες θα μπορούν να αγοράζουν γρήγορα εφαρμογές, στο ίδιο στυλ που αγοράζουν εφαρμογές από τα App Stores για Android ή iOS. Το θέμα εδώ είναι πως για να "εγκριθεί" μια εφαρμογή, θα περνάει από την Microsoft-ικη λογοκρισία (έχουμε δει πόσο κακό είναι αυτό σε διάφορες περιπτώσεις κυρίως στο iPhone) ενώ το τελικό προϊόν θα πωλείται με... 30% καπέλο υπέρ της Microsoft! Κοινώς αν αγοράσετε το StarCraft II για €50 από το κατάστημα της Microsoft, τα 15€ θα πηγαίνουν σε αυτήν και τα... €35 στην Blizzard που απλά εξέλιξε για δυόμιση χρόνια το παιχνίδι. Και αν πείτε "αν δεν αρέσει στους κατασκευαστές το App Store, ας μην πουλάνε  τα παιχνίδια τους μέσω αυτού", τότε θα απαντήσουμε πως πρώτον, το Appl Store δημιουργεί με την παρουσία του υποψίες αθέμιτου ανταγωνισμού (αφού δεν αποτελεί πλατφόρμα τρίτου κατασκευαστή όπως το Steam, αλλά integrated κομμάτι των Windows 8) και δεύτερον, τα Windows 8 RT (η έκδοση των Windows 8 για ARM επεξεργαστές), δεν θα επιτρέπει καν να τρέξετε οτιδήποτε άλλο εκτός από τις εφαρμογές που θα βρείτε στο Appl Store!!! (πάλι καλά που δεν το έκαναν αυτό και στις x86/x64 εκδόσεις να γελάμε με τις μηνύσεις). 

Με αυτά και μ' αυτά, δεν είναι τυχαίο πως άνθρωποι της βιομηχανίας παιχνιδιών όπως ο Markus "Notch" Persson (δημιουργός του MineCraft) ή ο Chief Execute της Valve Gabe Newell έχουν επικρίνει τα Windows 8, με τον δεύτερο να τα χαρακτηρίζει ως "καταστροφή". Εδώ υπάρχει και μια πολύ ωραία στιχομυθία:

Η Microsoft αν και δεν απάντησε επίσημα στις κατηγορίες του Persson, έμμεσα έκανε highlight ένα editorial από την ιστοσελίδα Neowin που τον κατηγορούσε ως υποκριτή, αφού το Minecraft έτρεχε μια χαρά σε άλλα κλειστά συστήματα όπως το iOS ή το XBox (οπότε προς τί η διαμαρτυρία για τα Windows 8);

Η απάντηση του δημιουργού μέσω Twitter σε αυτά αποτελεί ίσως και το highlight του άρθρου. Σε κάπως ελεύθερη μετάφραση:
"Το XBox ανήκει στην Microsoft. To iOS ανήκει στην Apple. Η ομορφιά του PC είναι πως δεν ανήκει σε κανέναν. Η Microsoft μπορεί να κάνει ότι θέλει με το λειτουργικό της σύστημα. Εγώ δεν θα υποστηρίξω όλα όσα κάνουν πάντως".

Επίλογος

Τα Windows 8 αποτελούν το αποτέλεσμα πολλών συνιστωσών και απαιτήσεων. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα ημι-υβριδικό software που τρέχει τοπικά αλλά αξιοποιεί το Cloud όσο το δυνατόν περισσότερο για τις παρούσες συνθήκες. Δυστυχώς, πολλές από τις νέες του δυνατότητες αποτελούν ουσιαστικά δούρειο ίππο και αν συνεχιστεί ανεξέλεγκτη η Windows 8-ποίηση, τότε θα βρεθούμε μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις για την ελευθερία μας σε κάθε ψηφιακή μορφή. Η γνώμη μας είναι πως από την στιγμή που τα Windows 8 δεν προσφέρουν κάτι το αξιομνημόνευτα καινοτόμο σε σχέση με τα Windows 7, τότε αναπόφευκτα το νέο λειτουργικό σύστημα θα μπορούσε να περιγραφεί σε δύο γραμμές ως εξής:

"Windows Vista 3rd edition - με λιγότερο έλεγχο του συστήματος από τον χρήστη από την μία και με περισσότερες παρεμβάσεις από την Microsoft από την άλλη. Α! Και με ένα εκνευριστικό interface"!

Πηγές: bbc.co.uk | vanityfair.com