Η αυθαιρεσία των χρηματοπιστωτικών εταιριών στο ίντερνετ

Συνταξη / Επιμελεια: Θεόδωρος Χατζηκώστας | 17 Ιανουαριου 2011
Posted in λογισμικό - Διαδίκτυο

Υπάρχει εδώ και αρκετό καιρό μια μεγάλη συζήτηση για την ουδετερότητα στο ίντερνετ, δηλαδή χονδρικά το δικαίωμα (ή όχι) όλες οι υπηρεσίες και ιστοσελίδες να εξυπηρετούνται με τον ίδιο τρόπο από τους παροχείς ίντερνετ: Κόντρες για την «ουδετερότητα» στο ίντερνετ.

Και όμως, από το πουθενά, αυτό τον καιρό εμφανίζεται ένα ίσως ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα, αυτό της ελεύθερης διακίνησης χρημάτων μέσω ίντερνετ. Ακούγεται αστείο; Δεν είναι!

Ποιο είναι το πρόβλημα;

Ως γνωστόν, η ροή της οικονομίας, ελέγχεται αποκλειστικά από τα κράτη, καθώς τα κράτη τυπώνουν το μόνο καθολικά αποδεκτό μέσο συναλλαγής (χρήματα). Κάπου εδώ όμως, εμφανίζεται το ίντερνετ, το e-commerce και η παγκοσμιοποίηση. Τέλεια! Το πρόβλημα που προέκυψε με αυτή την νέα κατάσταση, ήταν πως οι εκατοντάδες χώρες του κόσμου, ποτέ δεν ασχολήθηκαν σοβαρά και ποτέ δεν πήραν πρωτοβουλίες στο πως οι παγκόσμιοι πολίτες του ιστού θα έκαναν τις συνδιαλλαγές τους.

Αυτή η πρωτοβουλία λοιπόν πάρθηκε από τις εταιρείες πιστωτικών καρτών, οι οποίες είχαν αναπτύξει αντίστοιχους μηχανισμούς για τις συναλλαγές στον πραγματικό κόσμο. Φτάσαμε λοιπόν στο σημείο σήμερα, η συντριπτική πλειοψηφία των ιντερνετικών συναλλαγών να διενεργείται δια μέσω των πιστωτικών καρτών τύπου Visa/Mastercard! Υπήρχε ποτέ στην ιστορία του πολιτισμένου κόσμου, ιδιωτική εταιρεία με τόση δύναμη στα χέρια της; Όχι.

Αντίστοιχη είναι και η ιστορία της PayPal, μιας εταιρείας του ομίλου eBay, που επίσης είναι ένας από τους ποιο αποδεκτούς (και ασφαλείς) τρόπους συνδιαλλαγής μέσω του διαδικτύου.

Έχουμε λοιπόν τρεις ιδιωτικές εταιρείες, (VISA/MasterCard/PayPal) μέσω των οποίων διακινείται η συντριπτική πλειοψηφία των χρημάτων στον δυτικό κόσμο. Τρείς εταιρείες, δισεκατομμύρια ευρώ. Που είναι το πρόβλημα;

Οι ιδιωτικές χρηματοπιστωτικές εταιρείες δεν είναι κράτη

Οι Visa, MasterCard και PayPal, είναι ιδιωτικές εταιρείες έχουν ως σκοπό το κέρδος. Ακόμη χειρότερα, οι εταιρείες αυτές, γίνονται συχνά είτε έρμαιο των κυβερνήσεων, είτε έρμαιο των lobbies με τα οποία συνεργάζονται αναγκαστικά ή μη. Ως αποτέλεσμα  τούτου, το θεωρητικό δικαίωμα ανθρώπων και εταιριών να δραστηριοποιηθούν στο ίντερνετ, εξαρτάται εν ολίγοις από τις διαθέσεις κάποιων τρίτων. Και αν νομίζετε πως υπερβάλλουμε ή πως μιλάμε θεωρητικά, ας δούμε μερικές περιπτώσεις:

Η υπόθεση του WikiLeaks

Ίσως η ποιο γνωστή υπόθεση. Η ιστορία με δύο λόγια: Η ιστοσελίδα του WikiLeaks βγάζει στην φόρα τα διπλωματικά (και απόρρητα) άπλυτα των ΗΠΑ, οπότε σε μια νύχτα, VISA, MasterCard και PayPal (μεταξύ και άλλων "προθύμων"), παγώνουν τον λογαριασμό της εταιρίας επικαλούμενες "παράνομη δραστηριότητα" και  "παραβίαση των όρων χρήσης". Ίσως κάποιοι μιλήσουν για μια δίκαιη απόφαση. Και όμως: Δεν υπάρχει καμία επίσημη κατηγορία από τις ΗΠΑ ενάντια στο WikiLeaks, και καμία παράνομη ενέργεια δεν έχει στοιχειοθετηθεί. Και αν αυτό δεν αρκεί για να ρίξει φως στα κίνητρα των τριών αυτών εταιριών, ίσως τούτο να ξεδιαλύνει τα πράγματα: Σε μια press conference στο Παρίσι, ο αντιπρόεδρος της PayPal αναγκάστηκε να δηλώσει πως το PayPal account του WikiLeaks πάγωσε λόγω ισχυρών πιέσεων που δέχτηκε η εταιρεία από το U.S. State Department!  Αργότερα η εταιρεία ανασκεύασε, αλλά ποιος θα μπορούσε πλέον να μην πιστέψει την αρχική δήλωση; Έμμεσες πιέσεις ελέγχοντας την ροή του χρήματος; Γιατί όχι!

Η υπόθεση του MegaUpload

Για όσους δεν έχουν διαβάσει την ιστορία, «Μπλοκάρονται οι πληρωμές του Megaupload ύστερα από συνεργασία RIAA, MPAA και Mastercard» αυτή εν ολίγοις έχει ως εξής: Χωρίς καμία νομική καταδίκη και χωρίς καμία νομική βάση, RIAA και MPAA (οι "αρχάγγελοι" πνευματικών δικαιωμάτων μουσικής και εικόνας εκ ΗΠΑ), βρίσκονται σε συζητήσεις με την MasterCard για το μπλοκάρισμα των πληρωμών της εταιρείας, λόγω χρήσης των υπηρεσιών της για την διακίνηση παράνομου υλικού. Εν ολίγοις, τα λόμπι και οι χρηματοπιστωτικές εταιρείες, έγιναν σε μια νύχτα, αστυνομικοί και δικαστές του ίντερνετ! Είναι αυτό δυνατόν;

Είναι οι μόνες υποθέσεις;

Οι παραπάνω είναι ίσως οι πιο πρόσφατες τρανταχτές υποθέσεις και ταυτόχρονα ενδείξεις πως κάτι δεν πάει καλά με την σημερινή κατάσταση. Υπάρχουν πραγματικά πάρα πολλές κατηγορίες, π.χ. μόνο η PayPal εμπλέκεται τουλάχιστον σε άλλες τέσσερις γνωστές περιπτώσεις όπου χωρίς προφανή λόγο πάγωσε λογαριασμούς πελατών της, λογαριασμούς που έφταναν τα €600.000!

Οι αντιδράσεις της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου

Ο χονδροειδής τρόπος με τον οποίο "πάγωσαν" τα περιουσιακά στοιχεία του WikiLeaks, ήταν ένα χαστούκι αφύπνισης για την Ευρώπη, η οποία συνειδητοποίησε (αν δεν το είχε πράξει ήδη με τους περίφημους οίκους αξιολόγησης), πως ελεγχόμενες από τις ΗΠΑ ιδιωτικές εταιρείες, λειτουργούσαν κατά τρόπο αυθαίρετο και δεσποτικό.

Τον Δεκέμβριο του 2010, ανώτερος αξιωματικός της Ευρωπαϊκής Τράπεζας ζήτησε το σπάσιμο του μονοπωλίου της Visa/MasterCard με την δημιουργία ενός αντίστοιχου Ευρωπαϊκού πιστωτικού μηχανισμού. Μετά το μπλοκάρισμα του WikiLeaks, μέλη του Κοινοβουλίου (όπως η Sophie in 't Veld), εξέφρασαν τους προβληματισμούς τους και ζήτησαν επιτάχυνση της παραπάνω αναφερόμενης πρωτοβουλίας. Ακόμη και ο ΟΗΕ καταδίκασε μέσω του εκπροσώπού του για τα ανθρώπινα δικαιώματα την ενέργεια κατά του WikiLeaks, κάτι που έκανε και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, κατηγορώντας την δύση για υποκρισία, αφού αυτή αναφέρεται συστηματικά την "μειωμένη ελευθερία του λόγου" στην Ρωσία, ενώ παράλληλα τόσο χονδροειδώς προσπάθησε να "φιμώσει" την ελευθερία του λόγου που προσέφερε το WikiLeaks ενάντια στις ΗΠΑ. Δύο σταθμά;

Η αστεία πλευρά των πραγμάτων

• Πάντα υπάρχει μια αστεία πλευρά, ακόμη και στα ποιο σοβαρά θέματα. Στην περίπτωση π.χ. της MasterCard, το γνωστό της διαφημιστικό σλόγκαν "Priceless", μετατράπηκε σε κάτι τέτοιο:

• Ακόμη, αυτή η ψευδής "ηθική" υπόσταση του μπλοκαρίσματος δωρεών προς το WikiLeaks αμφισβητήθηκε έντονα, με ανθρώπους να  δηλώνουν σε εκπομπές πως ενώ δεν μπορούσαν πλέον να δωρίσουν χρήματα στο WikiLeaks, η MasterCard/VISA δεν είχε κανένα πρόβλημα στο να γίνονται δωρεές στην... Κου Κλουξ Κλαν!
  

Τι μέλλει γενέσθαι;

Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στην μέση της υπόθεσης WikiLeaks, και όλα είναι ρευστά. Για παράδειγμα, η τράπεζα που συνεργάζονταν με την ιστοσελίδα του Ασάντζ, δηλώνει πως θα στραφεί δικαστικά ενάντια στις VISA/MasterCard, και αν αυτό γίνει, δεν αποκλείεται καθόλου οι χρηματοπιστωτικοί κολοσσοί να περάσουν και τις πύλες της Ευρωπαϊκής επιτροπής. Όσο για την υπόθεση της Megaupload, αν όντως RIAA/MPAA τολμήσουν τελικά να προβούν σε αυθαίρετες ενέργειες, τότε όπως πολύ εύστοχα έγραψε και ένας χρήστης σε κάποιο forum, πλέον θα ισχύει το "ένοχος μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου".

Όποια και να είναι η έκβαση των παραπάνω υποθέσεων, το μόνο σίγουρο είναι πως χρειαζόμαστε περισσότερες επιλογές για τις οικονομικές συνδιαλλαγές μας στο ίντερνετ. Χρειαζόμαστε περισσότερο κράτος, περισσότερους κανόνες και περισσότερη δικαιοσύνη και ισότητα. Ας ελπίζουμε πως αυτό δεν θα αργήσει να πραγματοποιηθεί.