Πέφτοντας από τα... σύννεφα

Συνταξη / Επιμελεια: Θεόδωρος Χατζηκώστας | 03 Αυγουστου 2012
Posted in λογισμικό - Διαδίκτυο

Πριν δύο χρόνια είχαμε γράψει ένα άρθρο σχετικά με το Cloud computing. Έκτοτε νέα στοιχεία για την χρηστικότητα αλλά και την ασφάλεια του Cloud έχουν έρθει στην επιφάνεια, στοιχεία που δείχνουν πως ίσως τελικά το συννεφάκι δεν είναι και τόσο καλή ιδέα για τον καταναλωτή...

Cloud computing: Τί μας υποσχέθηκαν

Από όσο μπορώ να σκεφτώ, τo cloud computing βασίζεται πάνω σε τρεις μεγάλες υποσχέσεις: Την μεγάλη ασφάλεια δεδομένων (i), την ελάχιστη διαχείριση υλικού με ταυτόχρονο αυτόματο scalability (ii) και φυσικά την φορητότητα (iii). Σε απλά Ελληνικά, αν μια ασφαλιστική εταιρεία έχει έναν server με μια βάση δεδομένων με τους πελάτες της, θα πρέπει να έχει προσωπικό να τον συντηρεί, πληρώνοντας τόσο το προσωπικό όσο και τα έξοδα υλικών του server. Αυτό με την έλευση του Cloud θεωρητικά θα καταργούνταν αφού ο server θα ήταν εικονικός και θα βρίσκονταν στο σύννεφο -δηλαδή η ασφαλιστική εταιρεία δεν θα μάθαινε ποτέ (και δεν θα χρειάζονταν να μάθει ποτέ) σε ποιο φυσικό χώρο βρίσκεται ο server που "τρέχει" την βάση της. Αν π.χ. η Microsoft της πουλούσε χώρο σε ένα συννεφάκι, η "βρομοδουλειά" της συντήρησης και της αναβάθμισης θα ήταν αποκλειστική ευθύνη της Microsoft. Πηγαίνοντας στην δεύτερη υπόσχεση, αν η ασφαλιστική αυτή εταιρεία ήθελε να επεκταθεί, αρκεί μία συνεννόηση με την Microsoft για να υπάρξει άμεση αύξηση όλων των χαρακτηριστικών που η εταιρεία θα επιθυμούσε να βελτιώσει (π.χ. μεγαλύτερη χωρητικότητα, μεγαλύτερο εύρος ταχύτητας, μεγαλύτερη υπολογιστική ισχύ). Με το παλιό σύστημα, η εταιρεία θα έπρεπε να επενδύσει τεράστια ποσά σε υποδομές, μια διαδικασία που εκτός από ακριβή θα ήταν και ιδιαίτερα χρονοβόρα. Τέλος όσον αφορά την φορητότητα, δεν χρειάζεται και μεγάλη φαντασία. Σίγουρα οι περισσότεροι θα έχετε έρθει σε κάποια στιγμή σε επαφή με το Dropbox ή με το iCloud για να συνειδητοποιήσετε πόσο απλό είναι να διαμοιράζονται αρχεία σε διάφορες συσκευές και να συγχρονίζονται επαφές αυτόματα. Που είναι λοιπόν το πρόβλημα;

Τα μαύρα σύννεφα του cloud computing

Ο μεγάλος ενθουσιασμός και ζήλος πολυεθνικών εταιρειών του τομέα της πληροφορικής (λέγε με Dell, Microsoft, Apple κ.λπ.)  ίσως τελικά δεν έχει να κάνει με το πόσο θα βελτιώσει το cloud computing την ζωή μας, αλλά το πόσο θα αυξήσει τα δικά τους κέρδη, και κυρίως, τον δικό τους έλεγχο στους χρήστες.

Θα ξεκινήσουμε από την BSA και ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο, όπου αναλύεται πως ακόμη και στο cloud υπάρχει πειρατεία. Ο τρόπος που μπορεί να γίνει κατάχρηση των όρων χρήσης αποτελεί μια γκρίζα ζώνη πάντως, αφού ακόμη και ο ίδιος ο όρος πειρατεία δεν παρουσιάζει την πραγματική μορφή του προβλήματος. Το μόνο σίγουρο είναι πως είναι πολύ εύκολο ο παροχέας του Cloud να ελέγξει τον πελάτη του και τον τρόπο που χρησιμοποιεί την υπηρεσία του. Ακόμη χειρότερα, αν κρίνει πως ο πελάτης καταπάτησε τους όρους συμφωνίας χρήσης, δύναται να του διακόψει την παροχή της υπηρεσίας, δημιουργώντάς του σοβαρά προβλήματα.

Η καταιγίδα των προβλημάτων

Αν θελήσουμε να μπούμε κατ' ευθείαν στο ψητό, θα το πούμε όσο ποιο απλά γίνεται: Το cloud computing σε οποιαδήποτε μορφή είναι αρκετά βολικό για τον μέσο χρήστη, χάρις την υποστήριξη που χαίρει από τους γίγαντες της πληροφορικής. Για ιδιώτες ή μικρές εταιρείες, το Dropbox, το iCloud, το Skydrive (δείτε το σχετικό βίντεο παρουσίασης του νέου SkyDrive) αποτελούν μια πολύ καλή λύση. Τί γίνεται όμως αν είσαι κάτι άλλο;

Πριν τέσσερις μήνες διέρρευσε η είδηση πως η αγαπητή μας Apple κρατάει το master encryption key των Cloud υπηρεσιών και πως μπορεί να αποκαλύψει τα δεδομένα των πελατών της π.χ. σε νομικές υπηρεσίες χωρών (βλ. εφορία, κ.λπ.)! Φαντάζομαι πως από την στιγμή που όλοι οι μεγάλοι παροχοί υπηρεσιών cloud ανήκουν στην BSA, είναι μαθηματικά σίγουρο πως θα υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας και σε αυτούς για έλεγχο των δεδομένων που ανεβαίνουν στο σύννεφο. Άλλωστε το νόημα είναι να σκοτώσουμε την Megaupload, όχι να γίνουμε αυτή!

Η οπτασία που ευαγγελίζονται οι σκληροπυρηνικοί του Cloud ("όλα στο σύννεφο ως το 2014") φαντάζει πραγματικά ουτοπική, αν αναλογιστούμε πως μεγάλες εταιρείες με μεγάλα μυστικά δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα να διαχειριστούν μόνες τους τα δεδομένα τους. Είναι άραγε η Dassault ή η Lockheed Martin τόσο χαζές ώστε να στείλουν τις βάσείς τους σε έναν άγνωστο server, με τον κίνδυνο να καταλήξουν θύματα βιομηχανικής κατασκοπείας; Και αν το παράδειγμα των κατασκευαστών αεροσκαφών είναι τραβηγμένο, αλήθεια, ακόμη και σε μικρότερες εταιρείες, γιατί να ρισκάρουν να δώσουν στο πιάτο όλα τους τα δεδομένα, σε τρίτους ή σε κυβερνητικές ελεγκτικές υπηρεσίες; Υπάρχουν ιδανικοί αυτόχειρες;

Επιπρόσθετα, όλες αυτές οι εκτιμήσεις υπέρ του Cloud δεν λαμβάνουν υπ' όψιν τον παράγοντα υποδομή αλλά και τον παράγοντα βλάβης. Η μεταφορά μιας εταιρείας στο σύννεφο σημαίνει πλήρη εξάρτιση από το ίντερνετ. Μια διακοπή αυτού για οποιονδήποτε λόγο, ισοδυναμεί με χαμένες εργατοώρες που η εταιρεία απλά δεν μπορεί να αναπληρώσει.

Ένα άλλο πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι μικρές εταιρείες και οι  ιδιώτες είναι αυτό των υποδομών. Σήμερα π.χ. στην Ελλάδα, ακόμη και οι "σούπερ" γρήγορες ADSL συνδέσεις, δεν είναι αρκετές για να υποστηρίξουν Cloud υπηρεσίες σε σοβαρό βαθμό, αφού ακόμη και με 24MBps σύνδεση, η ταχύτητα αποστολής δεδομένων βρίσκεται στο 1MBps (λαμβάνουμε δεδομένα με ταχύτητα 24MBps στο σύννεφο, αλλά στέλνουμε με μόλις 1MBps). Aπαιτείται τουλάχιστον VDSL σύνδεση για ικανοποιητική αμφίδρομη ταχύτητα, και αν στην πολύπαθη χώρα μας, η ανάπτυξη του VDSL καθυστερεί, τότε δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία για το τί συμβαίνει σε άλλες (ποιο υπανάπτυκτες) χώρες. Δεν είναι όλος ο κόσμος Σίλικον Βάλεϊ!

Δεν πάτε να λέτε ότι θέλετε, εμείς cloud!

Μια ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι αυτή της Microsoft που τοποθετείται αυτή τη στιγμή στο σκληροπυρηνικό γκρουπ των θιασωτών του Cloud, δηλώνοντας π.χ. πως τα passwords στα Windows 8 θα αποθηκεύονται σε αυτό ή πως στο Office 2013, ο προκαθορισμένος χώρος αποθήκευσης των αρχείων θα είναι (μαντέψτε) η Skydrive υπηρεσία της εταιρείας, ενώ και οι προτιμήσεις της σουίτας θα σώζονται εκεί (αν π.χ. προσθέσετε μία νέα λέξη στο λεξικό, αυτή θα σας ακολουθεί από όποιον υπολογιστή ή συσκευή ανοίξετε το αρχείο σας).

Δεν υπάρχει κάποια πολύπλοκη αιτιολογία για αυτή την εμμονή. Χάρις το σύννεφο η Microsoft ξεκάθαρα θα θελήσει να ξεμπερδέψει με την πειρατεία στα προϊόντα της, έστω και αν αυτό δεν γίνει σε μια νύχτα. Το αν θα τα καταφέρει άγνωστο, πάντως σίγουρα είναι αστείο το γεγονός πως οι χρήστες έχουν αρχίσει ήδη να μουρμουρίζουν για τα Windows 8 και το επαναστατικό/αναγκαστικό νέο interface. Για το Office μετά το... '97, ουσιαστικά τίποτα δεν άλλαξε, ενώ υπάρχει στον ορίζοντα και ο διάδοχος του OpenOffice, το LibreOffice που είναι πολύ καλό και φυσικά δωρεάν. Μήπως λοιπόν και η αγαπητή μας Microsoft χρησιμοποιεί το συνεφό-καρότο για να μας απομακρύνει από το συμφέρον μας;

Cloud computing υπό προϋποθέσεις

Όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, έτσι και στην νέα αυτή αγορά, οι ισορροπίες είναι πολύ ρευστές. Το cloud computing πράγματι μπορεί να βοηθήσει σε μια σειρά περιπτώσεων τον χρήστη ή την εταιρεία να γίνουν ποιο παραγωγικοί, αλλά δεν είναι πανάκεια, δεν είναι καινοτομία και σίγουρα με την παρούσά του μορφή, δεν είναι μονόδρομος. Ίσως περισσότερο είναι ένας χωματόδρομος που θέλει πολύ δουλειά και στρώσιμο!