Πατέντες: Βοηθούν ή υπονομεύουν την πληροφορική;

Συνταξη / Επιμελεια: Θεόδωρος Χατζηκώστας | 05 Δεκεμβριου 2011
Posted in υλικό - Γενικά Τεχνικά Θέματα

Εδώ και χρόνια είναι ανοιχτή μια μεγάλη συζήτηση στο κατά πόσο το πατεντάρισμα τεχνολογιών είναι θετικό ή αρνητικό, όχι μόνο για την πληροφορική, αλλά για την βιομηχανία γενικότερα. Για παράδειγμα στην φαρμακοβιομηχανία, υπάρχει κυριολεκτικά ένας πόλεμος σχετικά με τις πατέντες και τον χρόνο που μπορούν να διαρκούν, πόλεμος με πολλά και καλά επιχειρήματα εκατέρωθεν, όπως το ότι η προστασία των πατεντών βοηθάει στην χρηματοδότηση της ανάπτυξης ή στον αντίποδα πως οι πατέντες  δημιουργούν μονοπώλια και αυξάνουν κατακόρυφα τις τιμές. Τι ισχύει όμως στην πληροφορική;

Πατέντες στην πληροφορική: Ένα απίστευτο σήριαλ εκατομμυρίων επεισοδίων

Έχουμε γράψει και στο παρελθόν σχετικά με την κατάσταση στις πατέντες όσον αφορά την πληροφορική: Από τον βασιλιά IBM, ως τις, Microsoft, Intel, Apple, Nokia, Samsung κ.λπ., η κάθε εταιρεία παράγει κάθε χρόνο σεβαστό αριθμό πατεντών που χρησιμοποιεί στα προϊόντα της. Φυσικά όλες οι εταιρίες διαθέτουν αντίστοιχο νομικό τμήμα για την διαχείριση και την προστασία αυτών, και εκεί ξεκινούν και τα προβλήματα, καθώς καθημερινά υπάρχουν εκατοντάδες μηνύσεις εκατέρωθεν για παραβιάσεις!

Τα προβλήματα λοιπόν θα μπορούσαν να κατηγοριοποιηθούν χονδρικά:

(α) στη Δημιουργία μονοπωλίων λόγω πατεντών και

(β) στο Patent Trolling

Όσον αφορά το (α), ας υποθέσουμε πως μια εταιρεία παράγει ένα προϊόν, το οποίο είναι ιδιαίτερα επιτυχές, και σίγα-σιγά γίνεται κυρίαρχο. Στην αγορά θα μπορούσαν να υπάρξουν και άλλα αντίστοιχα προϊόντα, αλλά επειδή το συγκεκριμένο προϊόν είναι πλέον de facto standard, δεν είναι δυνατόν κανένας να το ανταγωνιστεί. Ακόμη, η ίδια αυτή εταιρεία, ζητάει παράλογα ποσά για να δώσει άδειες σε τρίτους ώστε να παράγουν συμβατά με το δικό της, προϊόντα. Σας θυμίζει κάτι αυτό; Intel και x86 επεξεργαστές, software όπως το AutoCAD, το Adobe Flash, κ.λπ.; Οι πατέντες λοιπόν, συχνά δημιουργούν μονοπώλια που φρενάρουν την ανάπτυξη και τον νεοτερισμό ενώ κοστίζουν πολλά χρήματα στον τελικό καταναλωτή.

Όσον αφορά το (β) ο όρος Patent Trolling αναφέρεται πρώτιστα σε εταιρείες που ουσιαστικά δεν παράγουν προϊόντα (πολλές δεν παράγουν ούτε καν την έρευνα) αλλά απειλούν με μηνύσεις χρησιμοποιώντας είτε αμφιλεγόμενες πατέντες, είτε πατέντες που αγοράστηκαν σε εκποίηση από άλλες εταιρείες (συνήθως χρεωκοπημένες). Και αν νομίζετε πως το να υπερασπιστεί κάποιος τον εαυτό του ή την εταιρεία του ενάντια σε τέτοια αρπακτικά είναι εύκολο, τότε θα πρέπει να γνωρίζετε πως το κόστος της υπεράσπισης μέσω της δικαστικής οδού, κάθε άλλο παρά μικρό είναι: Η προετοιμασία υπεράσπισης κοστίζει γύρω στο... $1.000.000, ενώ μια πλήρης δίκη, μπορεί να φτάσει έως και τα $2.500.000 κόστος, ασχέτως αν ο κατηγορούμενος στο τέλος δικαιωθεί!!!

Οι μάχες πατεντών του προηγούμενου μήνα!

Τον προηγούμενο μήνα είχαμε δύο πολύ ενδιαφέροντα 'νέα', που σχετίζονταν με πατέντες. Το πρώτο έχει να κάνει με την Google, η οποία εξελίσσει το γνωστό λειτουργικό σύστημα Android για κινητά τηλέφωνα. Από τον Αύγουστο ήδη, η Google μιλούσε μέσω του επίσημου ιστολογίου της για τις επιθέσεις τρίτων εταιριών (γκούχου - Microsof..Appl..Oracl..) ενάντια στο Android.

Ουσιαστικά λοιπόν, στο αστείο που συμβαίνει είναι πως η Microsoft πληρώνεται από τις εταιρίες που κατασκευάζουν τα κινητά, ώστε να τους επιτρέψει να χρησιμοποιούν το Android που το φτιάχνει η... Google, ακριβώς γιατί η Microsoft θεωρεί πως το Android παραβιάζει πατέντες της, και απειλεί με μηνύσεις τους μεγάλους κατασκευαστές. Μάλιστα έχει ειπωθεί πως η Microsoft βγάζει περισσότερα κέρδη από το Android παρά από το δικό της Windows Mobile λειτουργικό σύστημα! Τέλος, ως δείγμα του γενικού χαμού, απλά θα αναφέρουμε πως και ο Στιβ Τζομπς θεωρούσε πως το Android αντέγραφε το iOS και είχε αναφέρει χονδρικά πως σκόπευε να μηνύσει την Google ως την τελευταία δεκάρα! Είναι όμορφο να γνωρίζετε πως το smartphone σας είναι τόσο ακριβό γιατί η μητέρα Microsoft παίρνει το μετρικό της από την πώληση, έτσι δεν είναι;

Μια δεύτερη είδηση (ίσως ποιο χαρούμενη) έχει να κάνει με την κοσμαγάπητη Rambus! Για όσους δεν έχουν διαβάσει το σχετικό παλιότερο άρθρο, η Rambus είναι μια πανέμορφη εταιρεία που πριν μιάμιση δεκαετία "εφεύρε" τις μνήμες RDRAMM, οι οποίες θα εξόπλιζαν Pentium III και Pentium 4. Επρόκειτω για μια κολοσσιαία συμφωνία, καθώς η Intel απέκτησε τμήμα της Rambus με σκοπό να βάλει πόδι και στην αγορά μνημών. Δυστυχώς για αυτούς (ευτυχώς για τους καταναλωτές), λίγο τα προβληματικά chipset της Intel και λίγο η μικρή διαθεσιμότητα και το τρομερό κόστος της Rambus μνήμης (που δεν μπορούσε να ανταγωνιστεί τις τότε πρωτοεμφανιζόμενες DDR) είχε ως αποτέλεσμα, το εγχείρημα να αποτύχει παταγωδώς.

Η Rambus όμως δεν το έβαλε κάτω και ξεκίνησε πυρηνικό πόλεμο πατεντών. Το 2000 μήνυσε όλους τους κατασκευαστές μνημών για παραβίαση πατεντών στις SDRAM και DDR μνήμες (το γιατί θέλει ανάλυση δύο σελίδων), το 2005 τέσσερις μεγάλους κατασκευαστές μνημών, το 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε διαδικασία ελέγχου για μονοπωλιακές πρακτικές της Rambus, ενώ αν παρακάμψουμε τις σχεδόν δεκάδες άλλες ημερομηνίες και δίκες, θα φτάσουμε στην υπέρ πάντων δίκη, στην μήνυση που έκανε η Rambus στις 20 Ιουνίου του 2011, ζητώντας τα ταπεινά 12.9 δισεκατομμύρια δολάρια (!!) από δύο κατασκευαστές μνημών. Αν και η κατηγορία ήταν αθέμιτος ανταγωνισμός και χειραγώγηση τιμών για να πληχθεί η Rambus, ήταν προφανές πως η νομική φαρέτρα της Rambus είχε στερέψει από άστοχες μηνύσεις πάνω σε πατέντες.

Πως έληξε αυτή η τελευταία δίκη; Στις 16 Νοεμβρίου, το δικαστήριο δικαίωσε τους αντίδικους της Rambus, με αποτέλεσμα η μετοχή της τελευταίας να  καταρρεύσει εν ριπή οφθαλμού από τα $14 στα $4, ενώ σήμερα βρίσκεται κάπου τα 8$. Δικαιοσύνη; Μάλλον.

Τέλος, για όσους δεν έχουν πρόβλημα να διαβάζουν ποιο "μπαγιάτικα" νέα, τότε σε περίπτωση που τους ξέφυγε, τέλη Αυγούστου, είχαμε μια ακόμη απόφαση σχετικά με την διασημότερη ίσως δίκη copyright που έχει γίνει ποτέ στην πληροφορική, αυτή της SCO ενάντια στον... κόσμο.

Για όσους δεν γνωρίζουν, η SCO πριν πολλά πολλά χρόνια, αγόρασε (ή τουλάχιστον έτσι νόμιζε) από την Novell τα δικαιώματα του Unix. Μετά από πολλά πολλά χρόνια μετά, αποφάσισε πως το Linux και η IBM (που χάρισε κώδικα) παραβίαζαν το copyright του Unix (αυτού που η SCO δεν έφτιαξε εξ΄αρχής), και μήνυσε το σύμπαν, προσπαθώντας να βγάλει χρήματα από όποιον χρησιμοποιούσε Linux (σας θυμίζει τίποτα αυτό); Όπως και να έχει, το εφετείο στις ΗΠΑ δικαίωσε την Novell, οπότε θα μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχα προς το παρόν!

Συμπεράσματα

Στο παρόν άρθρο προσπαθήσαμε να ξύσουμε την επιφάνεια του τεράστιου θέματος των πατεντών στην πληροφορική. Είναι αυτονόητο πως οι πατέντες αποτελούν έναν τρόπο προστασίας της έρευνας και της καινοτομίας, αλλά πλέον έχουμε φτάσει σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι όπου οι πατέντες μετατρέπονται σε ένα εργαλείο εκβιασμού, οπισθοδρόμησης και κλοπής του καταναλωτή. Από τις παραπάνω αναφορές (που πιστέψτε μας καλύπτουν ένα πολύ μικρό ποσοστό των καθημερινών μαχών), γίνεται αν μη τι άλλο φανερό πως πρέπει να αλλάξουν πολλά, τόσο στην νομοθεσία όσο και στην διαδικασία απόδοσης δικαιοσύνης, ειδάλλως ο τελικός χρήστης και η πληροφορική στο σύνολο θα υποφέρουν από τα καρτέλ, τους ισχυρούς και φυσικά τους επιτήδειους.