Προς την εποχή του ψηφιακού βιβλίου

24 Ιουλιου 2010
Posted in Επικαιρότητα

Σύμφωνα με μια έρευνα του Βookseller, περιοδικού για τα βιβλία στην Αγγλία - που ανιχνεύει τα γούστα και τις προτιμήσεις των αναγνωστών (Reading the future) και αποτελεί αναφορά για όλο τον κόσμο του βιβλίου - σε ένα δείγμα 3.000 αγοραστών βιβλίου, τα 3/4 εξ αυτών αγνοούσαν το ηλεκτρονικό βιβλίο Kindle της Amazon, τα 3/5 δεν είχαν ακούσει ποτέ για το αντίστοιχο Sony Reader ενώ συνοπτικά το 70% είναι αντίθετο στο να αγοράσει ένα ηλεκτρονικό βιβλίο οποιουδήποτε τύπου.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η παγκόσμια αγορά βιβλίου δεν προβληματίζεται και δεν προετοιμάζεται για να υποδεχτεί το ηλεκτρονικό βιβλίο και ειδικότερα το ψηφιοποιημένο περιεχόμενο ανεξαρτήτως του πώς θα το προσλαμβάνει κανείς, μέσα από ένα e-book ή απλώς θα το κατεβάζει στο PC ή στο iPad, στο iPhone ή όποιο άλλο gadget εφευρεθεί προσεχώς. Ηδη η Amazon, η Sony και η Barnes & Noble λειτουργούν τα δικά τους e-book stores, ακολουθεί η Google, ενώ η Apple μετά το λανσάρισμα του iPad θα ξεκινήσει το iBookstore.

Είναι φανερό ότι το ψηφιακό βιβλίο θα επηρεάσει πρώτα το εκπαιδευτικό, το τεχνολογικό και το βιβλίο γνώσεων. Ήδη οι εγκυκλοπαίδειες και τα λεξικά έχουν περάσει στην ψηφιακή εκδοχή τους. Ποιος αγοράζει πια πολύτομες εγκυκλοπαίδειες; Ακολουθούν οι πανεπιστημιακές ψηφιακές βιβλιοθήκες και σίγουρα σε λίγα χρόνια το σχολικό βιβλίο. Σε ένα e-book θα έχεις όλα τα σχολικά βιβλία, θα τα ανανεώνεις, θα προσθέτεις καινούργια κ.λπ.

Το ζήτημα είναι τι θα γίνει με την ποίηση ή το μυθιστόρημα. Θα είναι εύκολο να τη διαβάζουμε μέσα από μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας; Αν και κατά τη γνώμη μου το κυριότερο ζήτημα είναι να εξακολουθούν να γράφονται καλά βιβλία, μυθιστορήματα, ποιήματα, δοκίμια...

Πάντως, ακόμη και αν όλα τα βιβλία περάσουν στην ψηφιακή εποχή θα υπάρξει ένα μεγάλο στάδιο προσαρ μογής όπου θα συνυπάρχουν e-book και έντυπο βιβλίο. Το πιο πιθανό είναι ότι σε μια πορεία το έντυπο βιβλίο θα υπάρχει σε όλο και πιο μικρή έκταση, ίσως μόνον για «μερακλήδες» αναγνώστες. Το κοινό του θα είναι περιορισμένο και κάποια στιγμή θα το αναζητούν όσοι σήμερα αγοράζουν πένες με μελάνι. Θα είναι κάτι σαν φετίχ.

Ισχυρό αντίβαρο σε αυτή τη διαδικασία θα είναι για πολύ μεγάλο διάστημα η δυνατότητα που έχει το βιβλίο να είναι εύχρηστο, εύκολα μεταφερόμενο, συνδεδεμένο στενά με τον καλό αναγνώστη και ειδικά με τις γενιές που έχουν μια βιωματική σχέση μαζί του.

Εκείνο που έχει σημασία για το μέλλον του βιβλίου είναι το ποιο θα είναι το γενικότερο πολιτιστικό περιβάλλον.

Σίγουρα οι νέες γενιές θα είναι πιο ψηφιακές και στο διάβασμα. Αλλά αν έχει επικρατήσει η μαζική πολιτιστική κουλτούρα, όπως έλεγε στην «Κρίση του αστικού πολιτισμού» ο Παναγιώτης Κονδύλης, και η υψηλή τέχνη είναι ένα αγαθό μόνον για λίγους μυημένους, όπως π.χ. είναι σήμερα οι ακροατές της όπερας, τότε και το βιβλίο, ιδιαίτερα το λογοτεχνικό, το φιλοσοφικό, θα αφορά λίγους εραστές της υψηλής τέχνης που φυσικά θα το προτιμούν στην έντυπη μορφή του. Αντίθετα, αν υπάρξει ένα ποιοτικό πολιτιστικό περιβάλλον θα συντηρηθεί μια μακρόχρονη περίοδος διπλής έκδοσης, ψηφιακής και έντυπης, και ίσως οι πολιτισμικές συνήθειες της ανάγνωσης σε έντυπο να μην αλλάξουν ποτέ.

Στα κείμενα που ακολουθούν θίγονται συστηματικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με την ψηφιακή εποχή του βιβλίου και αφορούν συγγραφείς, εκδότες, βιβλιοπώλες και τελικά αναγνώστες. Πιστεύουμε ότι ο φάκελος αυτός θα συμβάλει στη συνέχεια ενός οργανωμένου διαλόγου που θα βοηθήσει να ανοίξουν δίοδοι προς το μέλλον.